Morgunblaðið - 20.03.1998, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 20. MARZ 1998
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Síðastliðið ár var ár andstæðna í rekstri Flugleiða hf.
Lífsnauðsyn að rekstrar-
kostnaður minnki
Morgunblaðið/Ásdís
FLUG með ferðamenn til Islands er afar dýrmætur markaður sem hægft er að þróa verulega á næstu
árum, sagði Hörður Sigurgestsson, stjórnarformaður Flugleiða, á aðalfundi félagsins.
Forráðamenn Flugleiða
segja að félagið verði að
snúa tapi í hagnað með
því að auka hagkvæmni
og lækka kostnað. Fé-
lagið ætlar að fjölga far-
þegum og dreifa þannig
föstum kostnaði á fleiri
einingar. Kjartan
Magnússon fylgdist
með umræðum á aðal-
fundi félagsins í gær.
HÖRÐUR Sigurgestsson
stjórnarformaður sagði að
árið 1997 hefði verið ár
andstæðna í rekstri Flug-
leiða hf. Umtalsvert tap af rekstrin-
um hefði valdið vonbrigðum en hins
vegar hefði félagið náð ýmsum
markmiðum sínum, sérstaklega í al-
þjóðafluginu þai- sem umsvif voru
aukin og markaðsstaða styrkt.
Nokkrir þættir sem þróast hefðu
með óhagstæðum þætti hefðu átt
mestan þátt í rekstrartapinu og
verða þeir nú taldir upp.
• Óhagstæð þróun erlendra gjald-
miðla. Hörður sagði að þessi þróun
hefði orðið afdrifaríkust á háanna-
tíma félagsins á sl. sumri. „Gengi
þeirra mynta, sem þyngst vega á
gjaldahlið rekstrarins, hefur hækkað
en jafnframt lækkaði gengi mynta
sem mikilvægastar eru í tekjum fé-
lagsins. Þá hafði lækkandi gengi
gjaldmiðla í mikilvægum viðskipta-
löndum Evrópu í fór með sér hækk-
andi verð á ferðum til Islands sem
leiddi til færri farþega frá þeim
mörkuðum.
• Launahækkanir á íslandi, sem
urðu umfram áætlanir og umfram
verðmætaaukningu í rekstrinum.
Hörður sagði að nú væru launafor-
sendur innan lands, þar sem stærsti
hluti launakostnaðar yrði til, þekktar
til aldamóta.
• Erfiður rekstur innanlandsflugs á
árinu í kjölfar stóraukinnar sam-
keppni og óraunhæfs verðstríðs á
markaðnum.
• Aukin samkeppni á flugfrakt-
markaði þar sem verð hefur lækkað
og afkoman versnað.
Styrkinn skal nýta til sóknar
Hörður sagði rekstrarniðurstöðuna
vera óviðunandi og það yrði megin-
viðfangsefni ársins 1998 að tryggja
hagnað af rekstrinum. „Félagið býr
yfir mikilli reynslu og þekkingu. Það
býr almennt við meiri styrk en
nokkru sinni áður. Það hefur á að
skipa öflugu starfsliði, sem hefur
byggt upp leiðakerfi í alþjóðaflugi,
sem gefur kost á vexti og sveigjan-
leika. Félagið hefur ný og fullkomin
tæki til starfseminnar. Þennan styi-k
verður það að nýta sér til sóknar. Það
verður að ná meiri árangri en aðrir í
að auka hagkvæmni og lækka kostn-
að. Án hagnaðar verður ekki líf í
þessari starfsemi né framþróun. Það
er nú verkefni starfsmanna og stjóm-
enda að beita öllum kröftum sínum að
þessum verkefnum!"
Hörður leitaðist við að skilgreina
sóknarfæri félagsins og sagði að
grunnmarkaðurinn, flugið með ís-
lendinga, væri mjög takmarkaður og
myndi vart vaxa mikið. Hins vegar
væri flug með ferðamenn til íslands
afar dýrmætur markaður sem hægt
væri að þróa verulega á næstu árum
en það myndi þó vissulega taka tíma.
Fastur kostnaður hár
Fastur kostnaður í rekstri flugfé-
lags á stærð við Flugleiðir er hár í
samanburði við fastakostnað stærri
félaga og um langt skeið hafa tekjur á
einingu í alþjóðaflugi farið lækkandi.
Hörður sagði ekki við því að búast að
þessar tekjur hækkuðu almennt á ný
og allt eins mætti búast við því að
þær gætu haldið áfram að lækka.
„Það er því lífsnauðsyn fyrir rekstur
Flugleiða að kostnaður lækki. Sókn
Flugleiða til aukinna umsvifa byggist
á því að fjölga farþegum og dreifa
þannig fasta kostnaðinum á fleiri ein-
ingar en áður. Þetta hefur gerst.
Kostnaður á framboðna einingu í
fiugi Flugleiða til og frá Islandi hefur
lækkað á undanfómum ámm. Hann
verður að lækka meira.“
Alþjóðlegur markaður - ekki
séríslenskur
Hörður sagði það vera markmið
Flugleiða að auka hlut sinn í inn-
lendri ferðaþjónustu. Fyrirtæki í
þeirri grein væru flest smá og fjár-
hagslega veikburða. Því væri mikil-
vægt, vegna samkeppni við ferða-
þjónustu annarra landa, að styrkja
þessi fyrirtæki með nýju eigin fé,
með samvinnu fyrirtækja, samrana
og stækkun eininga. „Flugleiðir vilja
taka þátt í þeirri þróun. Það er afar
brýnt að samkeppnisyfirvöld hér á
landi, skilji alþjóðlegt eðli þessarar
atvinnugreinar. Samkeppnisyfirvöld
verða að hafa skilning á að þessi fyr-
irtæki era ekki innilokuð í innbyrðis
samkeppni á séríslenskum markaði,
heldur eru þau í harðri alþjóðlegri
samkeppni á markaði, sem einkenn-
ist af leit að hagkvæmu rekstrarfyr-
irkomulagi með stækkun fyrirtækja
í gegnum samstarf og samruna."
Miklir vaxtarmöguleikar
Sigurður Helgason forstjóri gaf
fundarmönnum yfirlit yfir rekstur
félagsins á síðasta ári og fjallaði um
ársreikninginn í einstökum atriðum.
Hann sagði tapreksturinn hafa vald-
ið stjórnendum og starfsfólki mikl-
um vonbrigðum enda hefði það
vænst þess að halda áfram að upp-
skera á síðasta ári eins og til var sáð
í þeirri endumýjun og endurapp-
byggingu Flugleiða sem átt hefði sér
stað. „Þegar allt er tekið saman má
með sanni segja að Flugleiðir séu nú
annað og betra fyrirtæki með allt
aðra lífsvon og möguleika en það
hafði fyrir áratug."
Sigurður sagði eðlilegt að spurt
væri hvort Flugleiðir hefðu ekki ver-
ið nægilega vel á verði gagnvart
miklum sviptingum á gjaldeyris-
markaði á liðnu ári og hvort ekki
hefði verið unnt að verja fyrirtækið
þessum áfóllum. I þessu sambandi
sagði hann rétt að hafa í huga að
þegar litið væri til sjóðstreymis
væra Flugleiðir það fyrirtæki á ís-
landi sem líklega væri mest háð er-
lendum gengis- og hagsveiflum.
„Stærstur hluti tekna félagsins er í
erlendum myntum, sem og stór hluti
gjaldanna. Hins vegar er töluverð
óvissa um gjaldmiðlasamsetningu
sjóðstreymis frá ári til árs. Það er
háð mörgum ytri þáttum. Meðal
þeirra era samkeppni á alþjóða-
markaði, sem getur raskað sjóð-
streymisáætlunum töluvert, hag-
sveiflur á erlendum mörkuðum, sem
hafa bein áhrif á eftirspurn og tekj-
ur, gengisþróun og kaupmáttur, sem
getur verið mismunandi eftir löndum
og getur skipt sköpum um skiptingu
mynta í tekjum félagsins. Þessi
óvissa um samsetningu sjóðstreymis
leiðir tO þess að ekki er hægt að
verja það fullkomlega þannig að
sjóðstreymisáhætta verður alltaf
fyrir hendi í einhverjum mæli.“
Meðal þeirra ráða sem félagið hef-
ur til að draga úr sjóðstreymis-
áhættu er að nýta sér kringumstæð-
ur á markaðnum til að draga úr
misvægi mynta á tekju- og gjaldahlið
rekstrarreiknings. „Flugleiðir kapp-
kosta nú að auka sölu í Bandaríkjun-
um sem gefur af sér tekjur í dollur-
um. Eins og að framan var getið eru
tekjur í dollurum lægri en gjöld og ef
tekst að jafna þennan mun svo ein-
hverju nemur mun það draga úr
gengisáhættu. Félagið stundar einnig
virka áhættustýringu á sviði vaxta og
eldsneytiskaupa meðal framvirkum
samningum með það fyrir augum að
treysta eftir mætti forsendur rekstr-
aráætlana á hverjum tíma. Það sem
hér hefur verið sagt breytir því hins
vegar ekld að félagið telur sig þurfa
að styrkja enn starf á sviði áhættu-
stýringar á þessu ári.“
Hluthöfum ekki hlátur f huga
Nokkrar umræður urðu um
skýrslu stjómar og ársreikninga og
kom fram veraleg óánægja með af-
komu félagsins. Bjami Brynjólfsson,
sjóðsstjóri Lífeyrissjóðsins Framsýn-
ar, kvaddi sér hljóðs og óskaði eftir
nánari skýringum á því að afkoma fé-
lagsins hefði versnað um 660 milljónir
á síðustu þremur mánuðum ársins.
Kristjana Milla Thorsteinsson
lýsti yfir vonbrigðum með afkomu
félagsins á síðasta ári og fjallaði
einnig um slæma afkomu félagsins
síðustu þrjá mánuði ársins. Sagði
hún útkomuna þessa mánuði vera af-
ar slæma og ekki væri einungis hægt
að kenna um hækkun á eldsneyti eða
launakostnaði. Skýringar vantaði á
þessu mikla tapi og tapinu í heild. Þá
væri tapið af innanlandsfluginu með
ólíkindum og gæti hún ekki varist
þeirri hugsun að Flugfélag íslands
hefði verið vanbúið undir aukna sam-
keppni. Óskaði hún sérstaklega eftir
upplýsingum um taprekstur á innan-
landsfluginu fyrstu fimm mánuði
ársins, þegar það var alfarið á veg-
um Flugleiða.
Gunnar Helgason lögmaður taldi
skýringar á gengismun ekki full-
nægjandi og óskaði eftir nánari upp-
lýsingum um hvernig Flugleiðir
stæðu að áhættustýringu í gengis-
málum. Hann gerði orðstír félagsins
einnig að umtalsefni og sagði skorta
á að málefni þess væru nægjanlega
vel kynnt á opinberum vettvangi og
nefndi sérstaklega afgreiðslumál á
Keflavíkurflugvelli.
Hlutabréf vanmetin
Jafet Ólafsson, framkvæmdastjóri
Verðbréfastofunnar hf., sagði að síð-
asta ár hefði verið mjög gott fyrir
flugfélög beggja vegna Atlantsála og
vitnaði í afkomutölur tveggja evr-
ópskra flugfélaga. Sagði hann að
velta SAS hefði aukist um 7,9% í
fyrra og þar hefði hagnaður numið
5,7% af veltu eða 23 milljörðum
króna. Hefðu Flugleiðir náð sama
árangri hefði hagnaður þeirra numið
1.250 milljónum króna í stað þess að
skila verulegu tapi. Þá hefði hagnað-
ur Finnair numið 7,5% af veltu og
með sama árangri hefðu Flugleiðir
átt að hagnast um 1.700 milljónir.
Jafet tók fram að erfitt gæti verið að
bera Flugleiðir saman við þessi er-
lendu flugfélög en rétt væri að varpa
þessum tölum fram til umhugsunar.
Jafet gerði innanlandsflugið að
umtalsefni. Hann sagði að það hefði
verið vandræðabarn til margra ára
en það væri þó með ýmsa möguleika.
Hann varpaði fram þeirri spurningu
hvort ekki væri réttast fyrir Flug-
leiðir að selja hlut sinn í Flugfélagi
Islands og losa sig þar með við inn-
anlandsflugið.
Að lokum sagði Jafet að mark-
aðsvirði Flugleiða væri orðið lágt og
hlutabréf í félaginu ættu í sjálfu sér
að vera meira vh'ði.
Keflavíkurflugvöllur með ein
hæstu opinberu gjöldin
Sigurður Helgason forstjóri svar-
aði spurningum hluthafa og veitti
þeim nánari skýringar á afkomu síð-
asta ársfjórðungs 1997. Sagði hann
að afkoman hefði versnað um 640
milljónir miðað við sama tímabil árið
áður og helstu ástæðurnai' væra 123
milljóna króna hærri umboðslaun
milli ára vegna leiðréttingar, 120
milljóna hærri launakostnaður vegna
nýs starfsfólks og launahækkana,
100 milljóna hærri flugvélaleiga
vegna flutningavélar, 40 milljóna
hærri kostnaður vegna þjónustu um
borð, 30 milljóna hærri auglýsinga-
kostnaður og 150 milljóna meira tap
dótturfélaga. Farþegum hefði fjölg-
að um 11,8% og meðalgengi Banda-
ríkjadollars hækkað um 6,8%.
Vegna ábendingar Gunnars Helga-
sonar skýrði Sigurður frá nýlegri út-
tekt á innheimtu afgreiðslugjalda á
evrópskum flugvöllum. Þar kom
fram að Keflavíkurflugvöllur er einn
dýrasti flugvöllur Evrópu en sé inn-
heimta hins opinbera ekki talin með
kemur í Ijós að afgreiðslugjöld þar
era í meðallagi þrátt fyrir tiltölulega
litla nýtingu en innheimta opinberra
gjalda hin þriðja hæsta í Evrópu.
Innanlandsflug þungur baggi
Sigurður upplýsti að tap á innan-
landsflugi Flugleiða íyrstu fimm
mánuði ársins hefði verið um 90 millj-
ónir króna. Hann sagði að þar væri
við mikinn vanda að etja og ljóst væri
að bæði flugfélögin væra að tapa
miklu fé á þeim markaði. Hann sagði
menn hafa búist við aukinni sam-
keppni eftir að innanlandsflugið var
gefið frjálst og reiknað með um 20%
lækkun fargjalda en ekki allt að 50%
eins og raunin hefði orðið. „Þessi
mikla lækkun kemur fram í miklum
taprekstri hjá okkur. Það þarf mikið
til í innanlandsfluginu til að koma því
á réttan kjöl,“ sagði Sigurður. Hann
taldi sig ekki geta rætt málefni innan-
landsflugsins nánar og vísaði til úr-
skurðar Samkeppnisstofnunar um að
stjórnendur Flugleiða mættu ekki
skipta sér of mikið af dótturfélagi
sínu, Flugfélagi íslands.
Sigurður sagði að erfitt væri að
bera rekstur SAS og Finnair saman
við rekstur Flugleiða þar sem sam-
setning farþega væri gjörólík. Hjá
Flugleiðum ferðast 80-85% farþega
á almennu farrými en aðeins 15% á
viðskiptafarrými, sem gefur mun
meira af sér. Miklu hæira hlutfall
farþega SAS og Finnair ferðast á
viðskiptafarrými eða 70-80%. „Hefð-
um við sama hlutfall riðskiptafar-
þega og SAS og Finnair værum við
með meiri hagnað en þeir hlutfalls-
lega þar sem við erum með lægri
kostnað á hverja farþegaeiningu en
þessi flugfélög. Við stefnum mark-
visst að því að fjölga farþegum sem
greiða viðskiptafargjöld og náðist
góður árangur á því sviði á liðnu
ári,“ sagði Sigurður.
Varastjórn lögð niður
Á AÐALFUNDI Flugleiða í gær var samþykkt til-
laga stjórnar um að fella úr samþykktum félagsins
ákvæði um kosningu þriggja varamanna í stjórn.
Verða þannig árlega kosnir níu aðalstjórnarmenn
en engir varastjómarmenn.
Ólafur Ó. Johnson og Páll Þorsteinsson gáfu
ekki kost á sér til endurkjörs í stjórn Flugleiða
og voru þeim þökkuð vel unnin störf í þágu fé-
lagsins. I stað þeirra voru Jón Ingvarsson og Þor-
geir Eyjólfsson kjörnir í stjórn félagsins en þeir
satu áður í varasljórn. Aðrir í stjórn voru kjörnir:
Árni Vilhjálmsson, Benedikt Sveinsson, Grétar
Br. Kristjánsson, Halldór Þór Halldórsson, Hauk-
ur Alfreðsson, Hörður Sigurgestsson og Indriði
Pálsson.
Á aðalfundinum var samþykkt að greiða 3,5%
arð til hluthafa fyrir árið 1997 miðað við hlutafé
félagsins í lok þess árs.