Morgunblaðið - 20.03.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 20. MARZ 1998 31
Morgunblaðið/Þórarinn Stefánsson
MAGNUS Theodór Magnússon, Teddi, við opnun
sýningar sinnar í Kiinslerhaus í Cuxhaven.
Teddi sýnir
í Cuxhaven
Hannover. Morgunblaðið.
NÝLEGA var opnuð í Cuxhaven
sýning á verkum Magnúsar Theo-
dórs Magnússonar „Tedda“. Verk-
in á sýningunni eru öll unnin í tré
en efniviðnum hefur Teddi safnað á
ferðum sínum sem sjómaður um
heimsins höf. A sýningunni eru
listaverk unnin úr tekki frá Rotter-
dam, birtó og reyni frá Cuxhaven,
greni frá íslandi, harðvið úr skóg-
um Afríku, rekavið úr Norður-Atl-
antshafinu, hluta úr gömlum eikar-
bát sem hann hirti í fjörunni í
Grindavík og gamlan bryggju-
stólpa sem Teddi kallar „Marshall-
aðstoðina" enda kom sá viðarbútur
hingað til lands árið 1947 frá Ohio í
Bandaríkjunum. Biyggjustólpi
þessi mun hafa verið neðansjávar í
höfninni í Reykjavík þar til nýlega
að bryggjan var rifin. Teddi sagðist
hafa gaman af að vinna í „lifandi
efni þar sem saga viðarins talar til
mín. Eg reyni að láta einkenni
hvers búts tala sínu máli“. Þannig
hefur Teddi til dæmis látið nagla-
för og smit út frá þeim njóta sín
auk þess sem stöku kuðungur eða
sjávargróður gerir vart við sig.
Teddi hefur dvalið í Cuxhaven í
þrjá mánuði í boði Listafélagsins
þar (Kunstverein). Verkin vann
hann öll á staðnum en dvölinni lýk-
ur með sýningunni sem nú stendur
yfir í húsakynnum Listafélagsins.
Flökkueðli virðist Tedda í blóð
borið því þó hann sé lærður offset-
prentari sótti hann sjóinn til
margra ára þar sem hann þræddi
meðal annars strendur Nýfundna-
lands, Grænlands og íslands. Hann
söðlaði um og gerðist liðsmaður í
Slökkviliði Reykjavíkur í tvo ára-
tugi áður en hann ákvað að segja
skilið við brunarústirnar og helga
sig listinni einvörðungu; tréverkinu
og matseldinni því af og til leggur
hann keðjusögina á hilluna og stíg-
ur ölduna sem bryti í fiskiskipa-
flota Islendinga.
Verk Tedda vekja hvarvetna at-
hygli en fjölmörg íslensk fyi-irtæki,
eins og Eimskip, Flugfélagið Atl-
anta, Landsbanki fslands, Visa ís-
land auk Reykjavíkurborgar hafa
eignast verk eftir hann. Þá hefur
fyri-\'erandi forseti Þýskalands,
Richard von Weizsácker einnig
fest kaup á verki eftir Tedda.
Framundan er þátttaka í sam-
sýningu á Kanarí-eyjum (Ceramen
Internacional de Escultura „Ciu-
dad de Arucas") en í ágúst verða
verk Tedda til sýnis í Perlunni.
Ut í vorið
í Reykholtskirkju
SÖNGKVARTETTINN Út í vorið
heldur tónleika í Reykholtskirkju
laugardaginn 21. mars kl. 14. Kvar-
tettinn skipa Einar Clausen, Hall-
dór Torfason, Þoi-valdur Friðriks-
son og Asgeir Böðvarsson. Undir-
leikari er Bjarni Þór Jónatansson.
Efnisski'á kvartettsins er mjög í
stíl gömlu karlakvartettanna, eink-
um M.A. kvartettsins og Leik-
bræðra. Þar er að finna bæði göm-
ul og sígild kvartettlög ásamt nýrri
útsetningum á þekktum lögum.
Undirleikari kvartettsins og aðal-
þjálfari er Bjarni Þór Jónatansson
en hann starfar sem píanóleikari
og organisti í Reykjavík. Einnig
hafa söngfélagarnir notið radd-
þjálfunar hjá Signýju Sæmunds-
dóttur óperusöngkonu.
LISTIR
Vélstj óra- og
vélfræðingatal
Þorsteinn Franz
Jónsson Gíslason
BÆKUR
Stéttartal
VÉLSTJÓRA- OG
VÉLFRÆÐINGATAL
III.-V. BINDI
Ritstjóri ættfræðilegs efnis: Þor-
steinn Jónsson. Ritstjóri náms og
starfsferils: Franz Gíslason. Þjóðsaga
ehf. 1997, bls. 867-2314.
ÁRIÐ 1996 komu út fyrstu tvö
bindin af Vélstjóra- og vélfræð-
ingatali. Á síðasta ári, réttu ári síð-
ar, komu svo út þrjú bindi til við-
bótar og lauk þar með útgáfu þessa
mikla stéttartals. Má segja að
rösklega hafi verið að verki staðið.
Þeir sem vélstjóranámi af ein-
hverju tagi hafa lokið munu nú
nálgast átta þúsund og er líklegt að
milli 80 og 90% þeirra séu í þessu
tali.
I umsögn um fyrstu bindin tvö
(1996) lét ég þess getið að ég sakn-
aði ritgerðar um menntun vélstjóra
og breytingar sem gerðar hafa ver-
ið á henni. Var þetta sagt vegna
þess að í upphafi ritsins voru rit-
gerðir um nokkur önnur efni. Þá
var mér ekki kunnugt um að árið
1990 hafði komið út bókin Vél-
stjóramenntun á Islandi 1915-1990
eftir Franz Gíslason. Sú bók var
gefin út vegna 75 ára afmælis Vél-
skóla Islands. Þar sem sú bók er
vafalaust í höndum flestra þeirra
sem þessi mál láta sig varða var
vissulega ekki ástæða til sérstakr-
ar ritgerðar. Mér þykir leitt að
hafa ekki vitað þetta. Vélstjóra-
menntun á íslandi er hin prýðileg-
asta bók. Á rúmlega 200 blaðsíðum
eru menntunarmálin rækilega reif-
uð. Bókin er í þremur
hlutum. Sá fyrsti
nefnist Upphaf vél-
væðingar. Er það
glöggt og gagnort
sögulegt yfirlit (hval-
veiðarnar; koma vél-
bátanna; upphaf tog-
araútgerðar; vél-
fræðideild Stýri-
mannaskólans). I
tveimur köfium er
svo formlegri mennt-
un gerð skil: Vél-
stjórnarfræðslan
1915-1966 og Vélskóli
Islands. Ástæðan til
þess að þessi háttur
var hafður var að
fram til 1966 var vélstjóramenntun
tvískipt, en eftir það var öll vél-
stjóramenntun felld undir Vélskóla
Islands. Öllu þessu, sögunni,
kennslufyrirkomulagi og þeirri
þróun sem orðið hefur, eru gerð
hin ágætustu skil í bókinni.
Víkjum nú að Vélstjóra- og vél-
fræðingatali. Þriðja bindið hefst á
stafliðnum H og eru æviskrárnar
að sjálfsögðu með sama hætti og í
eldri bindum og því varla annað
fyrir hendi en endurtaka lítt breytt
það sem segir í fyrri umsögn. Þar
sem allar upplýsingar hafa fengist
er nafn vélstjórans skráð, fæðing-
ardagur hans og ár, fæðingarstað-
ur, menntun, starfsheiti og búseta,
maki, giftingardagur (sambúðar-
upphaf), fd. og ár maka. Börn, fd.
og ár, starfsheiti, búseta og makar
ef það á við. Foreldrar vélstjórans
svo og maka hans eni tilgreindir,
fd., ár, starf og búseta. Þá eru og
einnig föður- og móðurforeldrar
vélstjórans tilgreindir ásamt starfi
og búsetu. í flestum tfivikum eni
myndir af vélstjóranum.
Allt er þetta prýðilega gert og
skipulega. Vélstjóramir og fjöl-
skyldur þeirra era hér vel ættfærð-
ir og mun ættfræðingum a.m.k.
þykja það hagræði.
Að loknum æviskránum er Eftir-
máli eftir Björgvin Þór Jóhanns-
son. Hann hefst á orðunum:
Mikið stói’virki hefur séð dagsins
ljós . Er það orð að sönnu og mega
þeir sem að verkinu standa vera
stoltir af. I eftirmálanum vísar höf-
undur til framangreindrar bókar
Franz Gíslasonar og rekur nokkra
merkisatburði í sögu Vélskóla Is-
lands og færir þeim þakkir sem að
verkinu hafa unnið.
Alllöng Tabula gratulatoria er í
bókarlok.
Ritverk þetta er prentað á góðan
pappír,- svo að myndir njóta sín vel.
Það er glæsilegt álitum og einkar
vandað að öllum frágangi.
Sigurjón Björnsson
Listkynningar í
Listasafni Islands
LISTASAFN íslands mun á næst-
unni gangast fyrir fræðslufundum
um listasögu í tilefni sýningarinn-
ar á erlendum verkum í eigu safns-
ins, sem nú stendur yfir. Eftirfar-
andi fræðslufundir hafa verið
ákveðnir:
Díonýsos
í listasögunni
Næstkomandi sunnudag kl. 16
heldur Ólafur Gíslason fyrirlestur
og í spjalli sínu mun hann ganga út
frá myndinni um Bakkus og
Aríöðnu, sem rakin er til flæmska
barokkmálarans Hendriks von Ba-
len, og rekja síðan dæmi um hvern-
ig goðsagan um Díonýsos hefur
verið túlkuð í listasögunni á ólíkum
tímum, með sérstakri áherslu á
ítalska málarann Tizian.
Norræn myndlist og íslenskir
frumherjar
Sunnudaginn 5. apríl kl. 16
verður kynning á verkum nor-
rænna listamanna frá 19. öld og
byrjun þessarar aldar, sem nú eru
á sýningu á erlendum verkum í
eigu safnsins. Kynningin hefst á
stuttum myndafyrirlestri Júlíönu
Gottskálksdóttur um norræna
myndlist á ofanverðri 19. öld, þar
sem sjónum verður beint að
tengslum frumherja íslenskrar
myndlistar, þeirra Þórarins B.
Þorlákssonar, Einars Jónssonar
og Ásgríms Jónssonar, við
strauma í norrænni myndlist um
aldamótin síðustu. Að fyrirlestrin-
um loknum verður leiðsögn um
salinn þar sem norræna aldamóta-
listin er nú til sýnis.
Tónleik-
ar í Varm-
árskóla
SKÓLAHLJÓMSVEIT Mos-
fellsbæjar heldur tvenna tón-
leika í Varmárskóla sunnu-
daginn 22. mars kl. 15 og kl.
17.
Islensk og erlend
lög á efnisskrá
Það era nemendur í yngri
og eldri deild skólahljómsveit-
arinnar sem leika íslensk og
erlend lög. Stjórnendur og
kennarar skólahljómsveitar-
innar eru Birgir D. Sveinsson,
Láras Sveinsson, Sveinn Birg-
isson, Knútur Birgisson, Þor-
kell Jóelsson og Karen Jó-
hannsdóttir.
Morðingi bregður á leik
KVIKMYJVPIR
Bíóhöllin, Bíóborgin
ÖRVÆNTINGARRÁÐ
„DESPERATE MEASURES11 irk
Leikstjóri: Barbet Schroeder.
Handrit: David Klass. Aðalhlutverk:
Michael Keaton, Andy Garcia, Brian
Cox. 1997.
í BANDARÍSKU spennu-
myndinni „Desperate Measures“
leikur Michael Keaton lífstíðar-
fanga, tvöfaldan morðingja og
sannkallað úrhrak samfélagsins,
sem vill svo til að er eini maður-
inn í veröldinni er getur bjargað
lífi sonar lögreglumannsins Andy
Garcia. Sonurinn er með hvít-
blæði og þarf beinmerg úr morð-
ingjanum, sem ekki virkar mjög
samvinnuþýður. Nú get ég framið
enn eitt morðið og það eina sem
ég þarf að gera er að sitja rólegur
í fangelsinu, segir hann hróðugur
við Garcia. Samt lætur hann til-
leiðast en svosem eins og við var
að búast hjálpar hann ekki
drengnum og föður hans heldur
notar tækifærið og leggur á
flótta.
Spurningin sem myndin veltir
fyrir sér og yfirmaður Garcia í
lögreglunni orðar svo vel þegar
Keaton er sloppinn og fjöldi
manns liggur í valnum, er þessi:
Hversu margir þurfa að deyja til
þess að drengurinn megi lifa?
Þetta er heimspekileg spurning
sem menn hafa löngum velt fyrir
sér og leikstjórinn Barbet
Schroeder (Barfluga, „Reversal of
Fortune", „Single White Female“)
kemur fyrir í æði formúlukenndri
hasarmynd sinni. Er það réttlæt-
anlegt að tíu eða tuttugu manns
deyi fyrir einn? Einhverntímann
hefði Schroeder gert spurningu
sem þessa að aðalatriði en því
miður gerir Schroeder ekkert
meira með hana, upptekinn af því
að sjóða saman hasaratriði, elting-
arleiki, skotbardaga, sprengjur og
limlestingar. Hann gerir það
alltsaman þokkalega, hvorki betur
né verr en gengur og gerist, enda
er þessi leikstjóri Barflugunnar
ekki formúlumyndaleikstjóri fyrst
og fremst heldur listamaður þótt
fari ekki mikið fyrir því í
„Desperate Measures“.
Keaton hefur áður leikið óþokk-
ann á sínum ferli („Pacific
Heights“) og hefur ákveðna til-
hneigingu til þess að ofleika hann.
Persóna hans í þessari mynd er
sálarlaust kvikindi sem er tilbúið
að láta drenginn deyja og bjarga
sjálfu sér. En svo er hann sífellt
að svíkja lit með því að gefa eftir,
svo á endanum veit maður ekki
hvað maður á eiginlega að halda
um hann. Hlutverk Andy Garcia
er að halda Keaton á lífi og vera
syni sínum umhyggjusamur faðir
og leysir hann hvort tveggja
ágætlega af hendi með sínum ein-
beitta áhyggjusvip.
Schroeder býr til talsverð læti
úr hasarnum en ekki mikla
spennu og í lokaatriðinu, sem
kannski var búið til eftir prafu-
sýningar, verður myndin fáránleg
og var hún ósennileg fyrir.
Arnaldur Indriðason