Morgunblaðið - 04.03.1999, Blaðsíða 54

54 FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
SÉRA Björn Halldórsson í
Sauðlauksdal skrifaði bók um
hússtjórn árið 1782. Bókina
nefndi hann Arnbjörg. Þar
fjallar hann um hannyrðir og
hannyrðanám. Hann segir
meðal annars að útmánuðir
„frá miðjum vetri, sem er frá
þorra komu og allt fram til
hvítasunnu, eru handyrðatími
húsmóðurinnar, þá er sólfar
meir en fyrr og bjartara loft ti
vandaverka, þá er og svo hent-
ugur menntunartími ungra
meyja til sauma, útsauma, út-
pijóns og fleira þess háttar.“
Svo nú er lag!
Þó nútímakonan hafi betra
ljós árið um kring við handa-
vinnu sína en konan í gamla
bændasamfélaginu þá mun
hækkandi sól og „bjartara
loft“ alltaf hafa mikil áhrif
hversu vel sem rafljósin lýsa.
Dagsbirtan er ekki bara full-
komið ljós sem lýsir vel á
handverkið heldur er marg-
sannað hversu góð áhrif það
hefur á sálartetrið hjá fólki
sem býr á norðurhveli jarðar. Það
eru engin nútímasannindi því langt
aftur í aldir alla leið til heiðni og enn
lengra er að finna heimildir
um miklar hátíðir sólinni til
heiðurs á þeim tíma þegar
hún fer að hækka á lofti.
Varðandi liti þá er það ein-
göngu dagsbirtan sem segir
allan sannleikann um hvern-
ig litur raunvei-ulega er og
kannast eflaust flestir við
það. Þó til sé á markaðnum
rafljós sem á að líkja eftir
dagsbirtunni þá jafnast ekk-
ert á við dagsbirtuna sjálfa.
I tilvitnuninni hér að ofan úr bók-
inni Arnbjörgu vakti athygli mína
fyrri hluti orðsins „handyrðatími“.
Þ.e.a.s. „handyrðir“ í stað „hannyrð-
ir“. Ég fór að velta því fyrir mér
hvers vegna þessi breyting hefði átt
sér stað því í raun stendur orðið
„handyrðir" mikið nær merkingu
þess, heldur en orðið „hannyrðir"
gerir. Skv. starfsmanni orðabókar
Háskólans er hér um niðurfellingu á
d-inu að ræða líklega vegna fram-
EINFALT að hekla sér eða sínum tösku og
trefíl úr Peer Gynt. Fyrirsæta: Auður Magndís.
burðar. Þ.e.a.s. vegna samlögunar á
orðum eða hljóðum. Sem sagt orðið
„hannyrðir" er þjálla í munni en orð-
ið „handyrðir" og þvi hefur það
breyst. Slík samlögun orða
er víða að fínna í tungumál-
inu sem markast af ákveð-
inni leti í framburði. Þar höf-
um við það og ljótt er að
heyra hve langt angar let-
innar ná. Þar sem búið er að
„þreyja þorrann" eins og
sagt er, er ekki úr vegi á út-
mánuðum (tveir, þrír sein-
ustu mánuðir vetrar, einkum
góa og einmánuðir skv. forn-
íslensku tímatali) að hekla sér eða
sínum skemmtilega og einfalda tösku
og trefil úr Peer Gynt sem ung stúlka
úr Hafnarfirði hannaði. Greinilegt er
að það að gera sína hluti og flíkur
sjálfur er komið í tísku aftur.
En tískan er undarleg tík og oft er
erfitt að fylgjast með hvað er „inn“
og hvað er „út“ en þó má stóla á eitt,
hún eltir skottið á sjálfri sér, hring
eftir hring, og nú er lag fyrir ungar
stelpur og gamlar að hekla á
„handyrðatíma húsmóðurinnar".
Hekluð hliðartaska
Hönnun: Auður Magndís
Fjöldi af dokkum:
Gult: 218/2323 2 d.
Rústrautt: 242/4049 1 d.
Dökkbrúnt: 320/3082 1 d.
Mosagrænt: 295/8764 1 d.
Karrýbrúnt: 227/2346 3 d.
Grænt:395/8545 1 d.
Heklunál nr. 4
Taskan er hekluð í tveimur
stórum ferningum og gerð ílöng
með því að hekla stuðla á einn
kantinn. Takið eftir að litaskipt-
in eru ekki eins báðum megin.
Byrjið í miðju með gulu nr.
218/2323, heklið 5 loftlykkjur og
myndið hring með keðjulykkju.
1. umferð: Heklið 3 loftlykkj-
ur = fyrsti stuðull (eins í öllum
umferðum). Heklið í hringinn 3
stuðla, 1 loftlykkju, 4 stuðla, 1
loftlykkju, 4 stuðla, 1 loftlykkju,
4 stuðla, 1 loftlykkju og lokið
hringnum með keðjulykkju = 4
horn. Slítið frá.
2. umferð: Heklið 3 loftlykkj-
ur með rústrauðu 242/4049 =
fyrsti stuðull, 2 stuðla, 2 loft-
lykkjur, 3 stuðla, * 1 loftlykkja,
3 stuðlar 2 loftlykkjur 3 stuðlar í
loftlykkjuhornið *. Endurtakið
frá *-* út umferðina. (Lokið
hringnum með keðjulykkju eftir
hverja umferð).
3. umferð: Heklið keðjulykkj-
ur að næsta loftlykkjuhomi, 3
loftlykkjur 2 stuðla 2 loftlykkjur
3 stuðla í loftlykkjuhornið. * 1
loftlykkja, 4 stuðlar um loft-
lykkjuna á milli hornstuðlanna,
1 loftlykkja, 3 stuðlar 2 loft-
lykkjur og 3 stuðlar í hornið *.
Éndurtakið frá *-* út umferð-
ina. Slítið frá.
4. umferð: Heklið með brúnu
320/3082, 3 loftlykkjur í loft-
lykkjuhornið, 2 stuðla 2 loft-
lykkjur 3 stuðla, * 1 loftlykkja,
3 stuðlar í næsta loftlykkju-
boga, 1 loftlykkja 3 stuðlar í
næsta loftlykkjuboga, 1 loft-
lykkja, 3 stuðlar 2 loftlykkjur
og 3 stuðlar í loftlykkjuhornið *.
Endurtakið frá *-* út umferð-
ina. Slítið frá.
5. umferð: Mosagrænt
298/2063, heklið í hornið 3 loft-
lykkjur, 2 stuðla, 2 loftlykkjur, 3
stuðla. * 1 loftlykkja, 3 stuðlar í
næsta loftlykkjuboga, 1 loft-
lykkja, 3 stuðlar í næsta loft-
lykkjuboga, 1 loftlykkja, 3 stuðl-
ar í næsta loftlykkjuboga, 1 loft-
lykkja, 3 stuðlar 2 loftlykkjur og
3 stuðlar í loftlykkjuhornið *.
Endurtakið frá *-* út umferð-
ina.
Heklið næst 2 umferðir með
karrýbrúnu 227/2346, 1 umferð
með rástrauðu 242/4049, 1 um-
ferð gult 218/2323. Endið með
mósagrænu 298/2063 = 10 um-
ferðir í allt.
Athugið: Það fjölgar um einn
stuðlahóp í hvei-ri umferð á milli
horna. Stuðlahópur = 3 stuðlar.
Heklið annað stykki eins en
byrjið með grænu 395/8545 eina
umferð, 2 umferðir bránt, 1 um-
ferð rástrautt. Heklið nú stuðla
fram og til baka meðfram einni
hliðinni á báðum stykkjunum.
Byrjið með bránu á
grænt/rústrauðu á rústrautt,
heklið 42 stuðla, snúið með 3
loftlykkjum, heklið 41 stuðul.
Slítið frá. Heklið 1 umferð með
rústrauðu/karrýbránu, 1 umferð
og trefill
karrýbrúnt/brúnt og 2 umferðir
mosagrænt, eins báðum megin.
Slítið frá.
Heklið nú bandið þannig:
Fitjið upp 12 loftlykkjur, heklið
fyrsta stuðulinn í 4. loftlykkju
frá nálinni og stuðul í hverja
loftlykkju = 9 stuðlar, (þrjár
fyrstu loftlykkjurnar = fyrsti
stuðull). Snúið við með 3 loft-
lykkjum, heklið 8 stuðla (= 9
stuðlar). Heklið þannig þar til að
bandið mælist u.þ.b. 165 sm. eða
æskileg lengd.
Frágangur: Saumið bandið
saman. Heklið töskuna saman
þannig: Leggið bandið við hlið-
ina á öðru stykkinu, passið að
réttan snúi út og stuðlaheklið
upp = opið á töskunni. Heklið
bandið og hliðarnar saman með
gulu 218/2323 og fastapinnum,
u.þ.b. 3 fastapinna í hvern stuðul
á bandinu. Heklið þrjár hliðar
saman. Slítið frá. Hekiið hinar
hliðarnar eins saman. Gangið
vel frá öllum endum.
Trefill: Heklað eins og 1. -5.
umferð á tösku. Fitjið upp 5 loft-
lykkjur með gulu 218/2323 á
heklunál nr. 4,5 og heklið 1. um-
ferð. Slítið frá. Heklið næstu
fjórar umferðir með karrý-
brúnu. Slítið frá. Heklið þannig
níu ferninga. Heklið eða saumið
þá saman. Heklið fastapinna
hringinn í kring um trefílinn
með karrýbrúnu eina umferð.
Gangið vel frá öllum endum.
Setjið kögur á trefilinn.
Kögur: Klippið u.þ.b. 35 sm
langan spotta og leggið tíu spotta
saman og setjið í hvem loft-
lykkjuboga neðst á treflinum.
Anna Lilja fyrsti
kvennameistari Hellis
SK/VK
Ilellisheimilið,
Þönglabakka J
KVENNAMEISTARAMÓT
HELLIS
28. feb. 1999
ÁSLAUG Kristinsdóttir sigraði
á fyrsta Kvennameistaramóti
Hellis sem haldið var um síðustu
helgi. Áslaug hlaut 6(4 vinning af
7 mögulegum. Hún gerði jafntefli
við Þorbjörgu Lilju Þórsdóttir
sem hafnaði í 2. sæti með 6 vinn-
inga. í þriðja sæti varð Aldís Rún
Lárusdóttir með 5(4 vinning. I
4.-6. sæti höfnuðu Anna Lilja
Gísladóttir, Margrét Jóna Gests-
dóttir og Ebba Valvesdóttir með 4
vinninga.
Þær Anna Lilja og Margrét
Jóna urðu efstar félagsmanna í
Taflfélaginu Helli og tefldu því
einvígi um meistaratitil félagsins.
Einvígið var teflt á mánudag.
Tefldar vora tvær skákir og urðu
lyktir þær að Anna Lilja vann
báðar skákirnar. Anna Lilja
Gísladóttir er því fyrsti kvenna-
meistari Taflfélagsins Hellis.
Bæði Anna Lilja og Margrét Jóna
eru ungar að árum, Anna Lilja er
11 ára og Margrét Jóna 10 ára.
Það er því óhætt að segja að þær
eigi framtíðina fyrir sér.
Úrslit urðu annars sem hér
segir:
1. Áslaug Kristinsdóttir 6V2 v.
2. Þorbjörg Lilja Þórsdóttir 6 v.
3. Aldís Rún Lárusdóttir 5l/2 v.
4. -6. Anna Lilja Gísladóttir,
Margrét Jóna Gestsdóttir
og Ebba Valvesdóttir 4 v.
7. Steinunn Kristjáns-dóttir 3‘/2 v.
8. -11. Una Helga Jónsdóttir,
Hallgerður Helga Þorsteinsdóttir,
Ragnheiður Bárðardóttir
og Rakel Karlsdóttir 3 v.
12. Bergþóra Rós Ólafs-dóttir 2 v.
13. Elísa Jensdóttir IV2 v.
Miðað við þátttökuna í tveimur
fyrstu kvennaskákmótum Hellis
er ekki annað að sjá en að grund-
völlur sé fyrir framhaldi á þessari
starfsemi. Bæði skákmótin hafa
verið mjög skemmtileg og fram
hefur komið áhugi hjá þátttak-
endum á fleiri slíkum mótum. Auk
góðrar þátttöku skákkvenna úr
yngstu aldursflokkunum er ekki
síður ánægjulegt að sjá að með
þessum skákmótum hefur tekist
að fá skákkonur sem vora virkar
fyrir nokkrum árum til þess að
taka aftur þátt í skákmótum.
Skákstjórar á Kvennameistara-
móti Hellis voru Vigfús Óðinn
Vigfússon og Daði Örn Jónsson.
Kasparov á signrbraut
Þessa dagana stendur yfir afar
öflugt skákmót í Linares á Spáni.
Mótið er í 20. styrkleikaflokki og
meðalstig þátttakenda eru 2.735.
Þátttakendur eru átta talsins og
tefld er tvöföld umferð. Þegar
átta umferðir hafa verið tefldar
hefur Garry Kasparov örugga for-
ystu, hefur hlotið sex vinninga og
er 1(4 vinningi á undan næstu
mönnum, þeim Anand og
Kramnik. Kasparov hefur unnið
allar fjórar skákir sínar með
svörtu en gert jafntefli með hvítu:
1. Garry Kasparov 2812 6 v.
2. Viswanathan Anand 2783 4>/2 v.
3. Vladimir Kramnik 2740 4!4 v.
4. Miehael Adams 2710 4 v.
5. Peter Leko 2711 3>/2 v.
6. Veselin Topalov 2686 3!4 v.
7. Peter Svidler 2703 3 v.
8. Vasilij Ivanchuk 2714 3 v.
Fyrir utan sigur Kasparovs á
Svidler í áttundu umferð vakti
byrjunin í skák þeirra Topalov og
ALDÍS Rún Lárusdóttir, Þorbjörg Lilja Þórsdóttir
og Áslaug Kristinsdóttir.
Kramnik mikla athygli.
Topalov fórnaði riddara
strax í 4. leik (l.e4 e5
2.Rf3 Rf6 3.Rxe5 d6 4.
Rxf7). Líklega hefur
þessi leikmáti ekki sést
áður í svo sterku skák-
móti, en skákin endaði
með jafntefli.
Karpov og Piket
í jafnteflisgír
Þeir Anatoly Kai’pov MARGRÉT Jóna Gestsdóttir og Anna Lilja
og hollenski stórmeistar- Gísladóttir kepptu um meistaratitil Hellis.
inn Jeroen Piket tefldu
átta skáka einvígi í Mónakó dagana því 4 vinningar gegn 4. Piket er í
21.2-2.3. Allar skákirnar enduðu 50. sæti á nýjasta stigalista FIDE
með jafntefli og lokaúrslitin urðu með 2.619 stig.