Morgunblaðið - 27.04.1999, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - 27.04.1999, Blaðsíða 28
28 ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 1999 FUNDUR LEIÐTOGA NATO MORGUNBLAÐIÐ ySJBL- 0 W jBBj g||pv ; £ F/JI JMí - jll y m pwa - i | _ Davíð Qddsson eftir fund NATO „Höfum þrek og úthald til að fara með sigur af hólmi“ Fundi leiðtoga NATO lauk í Washington á sunnudag og segir Davíð Oddsson forsæt- ----------7----------------— ■ isráðherra að Islendingar geti vel við nið- urstöður hans unað. Asgeir Sverrisson ræddi við forsætisráðherra í Washington. AP BILL Clinton Bandaríkjaforseti og Javier Soiana, framkvæmdastjóri Atlantshafsbandaiagsins, ásamt leið- togum annarra NATO-ríkja við byggingu í Washington sem kennd er við Ronald Reagan. Ný markmið í krafti nýrrar stefnu í öryggismálum Washington. Morgunblaðið. LEIÐTOGAR aðildarríkja Atlants- hafsbandalagsins (NATO) sam- þykktu á laugardag á fundi sínum í Washington nýja öryggis- og her- málastefnu sem m.a. kveður á um að herafli þess geti látið til sín taka utan skilgreinds vamarsvæðis þess líkt og nú hefur gerst í Kosovo. Javier Solana, framkvæmdastjóri NATO, sagði ó fundi með blaðamönn- um að stefnan nýja gerði ekki ráð fyr- ir því að leita þyrfti samþykkis Sa- meinuðu þjóðanna áður en gripið yrði til hemaðaraðgerða. Þegar ákvörðun yrði tekin um að láta vopnin tala utan vamarsvæðis yrði slíkt gert á „viðeig- andi grandvelli laga“. Ekki væri í ráði að gera bandalagið að hnattrænu fyr- irbrigði heldur yrði áfram byggt á hugmyndinni um varnarsamstarf beggja vegna Atlantshafsins. Umboð til valdbeitingar Vitað var að á leiðtogafundinum yrði tekist á um hvaða umboð þyrfti að liggja fyrir til þess að NATO gæti beitt hervaldi utan vamarsvæðis að- ildarríkjanna 19. Frakkar hafa um nokkurt skeið haldið því fram að það geti bandalagið aðeins gert í umboði Sameinuðu þjóðanna. Skömmu eftir að viðræðum leiðtoganna lauk á laug- ardag höfðu franskir fréttamenn það eftir Chirac Frakklandsforseta að einmitt þetta hefði orðið niðurstaða fundarins. Bandaríkjamenn, Bretar og fleiri ríki hafa ekki viljað að Sa- meinuðu þjóðunum verði falið slíkt vald í málefnum bandalagsins enda myndi það þýða að ríkjum á borð við Rússland og Kína yrði í raun fengið neitunarvald þegar rætt væri um hvort beita bæri herafla NATO utan vamarsvæðis þess. Ný markmið skilgreind Solana sagði að makmið NATO á nýrri öld hefðu verið skilgreind á fundinum auk þess sem fyrirheit um sameiginlegar vamir og samstarf ríkjanna beggja vegna Atlantshafsins hefðu verið ítrekuð. NATO hygðist tryggja frið og stöðugleika í Evrópu og standa vörð um lýðræðislegt gild- ismat innan og handan landamæra sinna. Samstarfið við ríki utan banda- lagsins í Evrópu yrði styrkt til að tryggja að „evrópskar áherslur“ fengju eðlilegt vægi en jafnframt yrðu Atlantshafstengslin áfram einn af homsteinum bandalagsins. „Mannréttindi og réttindi minni- hlutahópa verða sífellt mikilvægari á alþjóðavettvangi og NATO hefur lag- að sig að þeirri þróun,“ sagði Solana er hann var spurður hvort fullveldis- hugtakið væri á undanhaldi í alþjóða- málum. Óbreytt herfræði í Kosovo Um átökin í Kosovo sagði fram- kvæmdastjórinn að engar ákvarðanir hefðu verið teknar varðandi hugsan- legan landhemað gegn sveitum Serba í héraðinu. „Við höfum ekki breytt herfræði okkar. Loftárásunum verð- ur haldið áfram og við ætlum að fara með sigur af hólmi í þessum átökum." NATO endurskoðaði hins vegar áætl- anir sínar á degi hverjum. Nánara samstarf við ríkin í „biðsalnum“ í máli Solana kom fram að banda- lagið hefði samþykkt sérstaka áætlun er miðaði að því að koma á sem nán- ustu samstarfi á stjómmála- og hern- aðarsviðinu við ríki þau sem lýst hefðu yfir áhuga á að ganga í NATO. Þar ræðir um níu ríki þ.á m. Eystra- saltsríkin þrjú og er vísað jafnt til þeirra allra í yfirlýsingu leiðtoganna, sem ber yfirskriftina „Bandalag 21. aldarinnar". „Við hyggjumst vinna með þessum ríkjum á degi hverjum og færa þau eins nálægt NATO og frekast er kostur," sagði hann og ít- rekaði að stefna sú varðandi stækkun bandalagsins sem hann hefur sjálfur kennt við „opnar dyr“ væri enn í fullu gildi. Hins vegar væri ekkert eitt ríki umfram önnur nefnt í yfirlýsingu leið- toganna hvað stækkunina varðaði. Verða rússnesk ohuskip stöðvuð? Solana sagði NATO vilja treysta samskipti sín við Rússland en Rúss- ar hundsuðu Washington-fundinn vegna loftárása NATO í Júgóslavíu. Hann ítrekaði fyrri yfirlýsingar um að skipum á vegum NATO yrði falið að tryggja að olía yrði ekki flutt sjó- leiðina til Júgóslavíu. Framkvæmda- stjórinn var margoft spurður hvort þetta þýddi að bandalagið hygðist stöðva og skoða rússnesk skip á þessum slóðum er kynnu að hafa meðferðis olíu handa Serbum. Þess- ari spumingu svaraði framkvæmda- stjórinn ekki beint en kvað ljóst að bandalagið hygðist koma í veg fyrir slíka flutninga. Yfirlýsingar sem borist hefðu frá stjórnvöldum í Moskvu hvað þetta varðaði væra „misvísandi". Bill Clinton Bandaríkjaforseti tók í sama streng á blaðamannafundi og lét í ljós þá von að til þess kæmi ekki að Rússar sæju Serbum fyrir olíu. „Það blasir við að þegar flugmenn okkar hætta á degi hverjum lífi sínu í árásarferðum til að granda birgða- og hreinsistöðvum íyrir olíu getum við ekki lýst því yfir að olíu megi flytja sjóleiðina til Júgóslavíu," sagði forset- inn. Samræmd viðbrögð við út- breiðslu gereyðingarvopna Solana kvað leiðtogana hafa rætt hættuna sem fylgdi útbreiðslu ger- eyðingarvopna. Bandalagið gæti ekki leitt þessa hættu hjá sér. Hefði því verið ákveðið að aðildarríkin myndu auka samstarf sitt á þessu sviði og samræma viðbrögð við útbreiðslu slíkra vígtóla. Framkvæmdastjórinn var spurður hvort þetta þýddi að bandalagið hygðist láta til sín taka í fjarlægum heimshomum á borð við Persaflóa. Var svar hans það að ekki væri ráð fyrir því gert að starfsemi NATO yrði hnattræn. Framfaraáætlun fyrir Suðaustur-Evrópu Loks gat Solana þess að málefni Suðaustur-Evrópu hefðu verið ofar- lega á baugi á fundinum. NATO vildi að ríkin á þessu svæði gætu rannið saman við meginstef hinna evrópsku hefða og því hefði verið ákveðið að bandalagið beitti sér fyrir áætlunum á þremur sviðum í þessum heims- hluta. Þar væri um að ræða öryggis- og efnahagsmál auk þess sem unnið yrði að því að byggja upp lýðræðis- lega stjórnarhætti. „Aðrar stofnanir munu einnig koma við sögu en NATO mun sjá um hernaðarþátt- inn.“ Serbar ógni ekki nágrönnum sfnum Á sunnudag funduðu leiðtogar NATO með fulltrúum sjö nágranna- ríkja Kosovo. Við upphaf þeirra við- ræðna sagði Clinton Bandaríkjafor- seti að ríki þessi hefðu stutt aðgerðir bandalagsins þrátt fyrir þá áhættu sem því fylgdi. Þjóðir þessar hefðu einnig tekið við miklum fjölda fólks sem flúið hefði heimkynni sín í Kosovo. Clinton varaði stjórnvöld í Júgóslavíu við að ógna nágrannaríkj- um sínum. „Ef ráðamenn í Belgrad ögra nágrönnum sínum, munum við bregðast við.“ Leiðtogafundinum í Washington lauk á sunnudag með fundi í svo- nefndu samstarfsráði Evrópu- og Atl- antshafsríkja (EAPC) en í því taka þátt 19 þjóðir NATO og 25 samstarfs- ríki bandalagsins. DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra segir að Islendingar hafi íyrir sitt leyti lagt á það áherslu á leiðtogafundi Atlantshafsbandalagsins í Was- hington að NATO yrði áfram grand- vallað á hugmyndinni um tengsl aðild- arríkjanna beggja vegna Atlantshafs- ins á sviði öryggis- og varnarmála. Telur Davíð Oddsson íslendinga mega vel við niðurstöðu fundarins una, en í yfirlýsingu leiðtoganna, sem birt var á laugardag, era tengsl þessi, sem oftast era nefnd Atlanshafs- strengurinn, margítrekuð auk þess sem tekið er fram að aukið samstarf Evrópuríkja á sviði öryggis- og vam- armála skuli jafnframt fela í sér að þau ríki NATO sem utan Evrópusam- bandsins (ESB) standa skuli koma að ákvarðanatöku á þeim vettvangi. For- sætisráðherra segir góðan anda hafa einkennt fund leiðtoganna og algjör eining hafi ríkt um nauðsyn þess að „ÁSTANDIÐ í Kosovo skyggði að sjálfsögðu á flest annað á fundinum, sem einkenndist annars af mikilli samstöðu NATO-ríkjanna um þær aðgerðir, sem þar hefur verið gripið til,“ sagði Halldór Ásgrímsson utan- ríkisráðherra í samtali við Morgun- blaðið um hátíðarfund NATO í Was- hington íyiir helgi. Fyrir fundinum lágu ýmis mál en mestur tími fór í ræða Kosovo-deil- una og leiðir til að stöðva ofsóknimar gegn íbúum héraðsins. Sagði Hall- dór, að í þessu máli hefðu NATO-rík- in verið með einum huga og sam- þykkt, að loftárásunum yrði haldið áfram þar til stjórnvöld í Júgóslavíu féllust á kröfur bandalagsins. Þær eru í meginatriðum þær, að serbneskt herlið verði flutt frá Kosovo og flóttafólkinu leyft að snúa aftur undir vernd alþjóðlegra gæslu- sveita. Fundinn í Washington sátu leið- togar og fulltrúar ýmissa ríkja, sem sýnt hafa áhuga á NATO-aðild og þar á meðal« sumra nágrannaríkja stöðva með hervaldi þjóðemishreins- anir stjómar Slobodans Milosevics Júgóslavíuforseta í Kosovo. Leiðtogafundinum í Washington, sem m.a. var efnt til í því skyni að fagna 50 ára afmæli NÁTO, lauk á sunnudag. Dagskrá fundarins, sem stóð yfir þijá daga, var gífurlega ströng og má segja að fulltrúar aðild- arríkjanna 19 auk 24 ríkja sem eiga samstarf við NATO hafi verið á stans- lausum fundum frá morgni til mið- nættis. Gífurlega ströng öryggisgæsla einkenndi fund þennan, svo ströng raunar að elstu menn á sviði slíkra fræða kveðast ekki muna annað eins. Hagsmunir NATO-ríkja utan ESB Aðspurður um tengsl NATO-ríkja og aðildarríkja Evrópusambandsins, sem nú leitast við að efla samstarf sitt á sviði öryggis- og vamarmála, sagði Serbíu. Fyrst eftir að loftárásirnar hófust var talið, að þær myndu verða til að draga úr þessum áhuga en að sögn Halldórs virðist því þveröfugt farið. Hann hefði aukist ef eitthvað væri enda teldu ríki eins og til dæmis Makedónía, að öryggishagsmunum sínum væri hvergi betur borgið en innan NATO. Evrúpuríkin axli meiri ábyrgð á vörnum sínum Af öðram málum, sem rædd voru á fundinum, vora áætlanir um, að Evr- ópusambandið tæki formlega við því starfi, sem unnið hefði verið að á veg- um Vestur-Evrópusambandsins og axlaði um leið meiri ábyrgð á vörnum Evrópuríkjanna. Sagði Halldór, að um þessi mál yrði fjallað á fundum á næstunni. Kvað hann þessar hug- myndir vera að flestu leyti eðlilega þróun en þó yrðu menn að vera vak- andi fyrir því, að hún leiddi ekki til þess, að bilið milli Evrópusambands- ríkjanna og þeirra, sem utan þess standfvykifitfrá því, sem nú væri. Halldór Ásgrímsson um NATO-fundinn Mogunblaðið/Gunnar G. Vigfússon HALLDÓR Ásgrímsson utanríkisráðherra er hann flutti ræðu hjá National Press Club í síðustu viku. Einhugur um árásir NATO
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.