Morgunblaðið - 28.04.2000, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 2000
HÚSNÆÐISMÁL
snúast um heimili
fyrst og fremst, ekki
hús. Opinber húsnæð-
isstefna getur ekki
með réttu haft annan
tilgang en þann að
tryggja að allir búi við
nauðsynlega heimilis-
aðstöðu og til þess
þarf atbeina samfé-
lagsins. Húsnæðis-
stefna sem byggist
einungis á einkafram-
taki endar í hreinni
villimennsku, auk þess
sem hún er heimsku-
leg af efnahagsrökum
einum saman. Hún
bindur alltof mikið fé í húsnæði og
hvetur til hættulegrar skuldsetn-
ingar heimila. Þetta hafa sæmilegir
forystumenn víðast hvar skilið og
beitt sér fyrir félagslegum lausn-
um, hverjar sem áherslur þeirra
hafa verið að öðru leyti. í okkar
heimshluta er gjarnan miðað við
stefnu sænskra jafnaðarmanna á 3.
áratugnum undir forystu Per Albin
Hanson, en stefnuna nefndu þeir
„folkhemmet" þ.e. þjóðarheimilið
með áherslu á fjöl-
skylduábyrgð þjóðfé-
lagsins. Hún byggist á
því að fólk og fyrir-
tæki greiða félags-
gjöld til þjóðfélagsins
(skatta) sem notuð eru
til að efla jöfnuð og
mannréttindi. Án
þessarar stefnu verða
öll lög og reglugerðir,
yfirlýsingar og alþjóð-
legir samningar um
mannréttindamál
marklaus og einskis
virði. Húsnæðismál
eru grundvallarmál
hverrar fjölskyldu, en
þær eru homsteinar
þjóðfélagsins. Þessvegna verður
hver fjölskylda að hafa húsnæði.
Öfugþróun
Jón Rúnar Sveinsson félags-
fræðingur hefur undanfarið skrifað
nokkrar athyglisverðar greinar í
„Fasteignablað" Morgunblaðsins
um þessi mál og rekur m.a. sögu
félagslegra íbúða 4.600 ár aftur í
tímann svo hér er ekki um neina
tískubólu að ræða. í grein sinni
Borgarstefna Byggðastefna 4. apr.
sl. ræðir hann þróunina hér á landi
sem hefur um flest verið öfug við
það sem gerst hefur í nálægum
löndum. Það er rétt hjá Jóni Rún-
ari að „hreyfiafl þéttbýlismyndun-
ar hér sem annarsstaðar er
búháttabreytingin frá frumstæðu
landbúnaðar- og fiskveiðasamfélagi
yfir í þróað iðnaðar- og hátækni-
samfélag“. Hér má einnig nefna
fjölþætta verslun og þjónustu. Nú
búa nær 75% þjóðarinnar á höfuð-
borgarsvæðinu, sem til einföldunar
má kalla Reykjavík, en Jón Rúnar
dregur mörkin um Þjórsá og að
Hvítá í Borgarfirði. Með sömu þró-
un munu um 85% Islendinga búa á
þessu svæði eftir u.þ.b. 20 ár. Allt
skipulag þjóðfélagsins verður því
að taka mið af þessu. Suðvestur-
hornið er þungamiðja byggðar í
landinu og verður það um alla fyr-
irsjáanlega framtíð.
Vanrækt borg
Skipulag Reykjavíkur er óskapn-
aður og á það jafnt við um ytri sem
innri uppbyggingu. Um þetta segir
Jón Rúnar: „Að mínu mati hafa
gleraugu byggðastefnunnar og
andúð á þéttbýli sem ríkjandi orð-
ræða gert það að verkum að
Reykjavík hefur í of ríkum mæli
verið vanrækt sem borg og höfuð-
borgarsvæðið hefur ekki notið sín
sem skyldi sem starfræn skipu-
lags- og búsetuheild. Við sjáum af-
leiðingar þessa í ýmsum augljósum
göllum á búsetumynstri höfuðborg-
arsvæðisins, eins og t.d. alltof mik-
illi útþenslu byggðarinnar, stór-
gölluðu umferðar- og samgöngu-
kerfi og hálfdauðum miðbæ.“ Sá
geðveiki draugur, jafnvægi í byggð
landsins, fer enn ljósum logum um
alla umræðu og birtist skærast í
áætlunum um jarðgöng í gegnum
annað hvert fjall á íslandi. Þar á
meðal milli tveggja krummaskuða
norðanlands, Siglufjarðar og Ólafs-
fjarðar, þarsem fólkið hefur tvö-
faldan atkvæðisrétt á við alþýðu
Reykjavíkur.
Hornsteinar
Félagsleg uppbygging húsnæðis
er einn af hornsteinum vitlegrar
Húsnæðismál
Húsnæðisstefna sem
byggist einungis á
einkaframtaki, segir
Jón Kjartansson, endar
í hreinni villimennsku.
þéttbýlisstefnu. Þessvegna varð fé-
Íagslega húsnæðiskerfið til að
frumkvæði reykvískra verkalýðsfé-
laga. Ríkisstjórnin lagði það niður í
Reykjavík til að þóknast hrepps-
nefnum í dreifbýlinu sem komnar
voru í vandræði með óþarfar bygg-
ingar, eftir að hafa stolið bygginga-
sjóði verkamanna til að skapa at-
vinnu í plássunum. Húsaleigubæt-
ur, sem eru víðast hvar einn af
hornsteinum félagslegrar aðstoðar,
komu hér fyrst fyrir nokkrum ár-
um að frumkvæði Jóhönnu Sigurð-
ardóttur þáverandi félagsmálaráð-
herra, en auðvitað skattlagðar
einsog aðrar bætur. Lögmenn telja
það lögbrot, en það breytir engu.
Reiknað hefur verið að afnám
skattsins myndi kosta ríkissjóð um
110 milljónir kr. Það er of dýrt
segja valdhafar. Þeir sömu vald-
hafar lækkuðu aðflutningsgjöld af
jeppum sem kostar ríkið 300 m. kr.
og afnámu vörugjald af snakki sem
kostar um 150 m. kr. „Og hagkerfið
munar ekkert um það,“ sagði fjál^u.
málaráðherrann.
Arftakar Bjarts
í Sumarhúsum
Ekki eru ráðamenn borgarinnar
burðugri. Helsta afrek þeirra í 6 ár
er að einkavæða leiguíbúðir borg-
arinnar, stórhækka leiguna og
krefjast svo fjöldaútburðar á ein-
stæðum mæðrum, öryrkjum og
börnum sem geta ekki greitt 40-50
þús. kr. á mánuði í húsaleigu og
hússjóð. Þarna er stefna Bjarts í
Sumarhúsum lifandi komin. Einsog
lesendur vita bar hann lífsblóm sitff
lengra inná heiðina er húsbygging-
arstefna hans varð gjaldþrota.
Þetta er nú framtíðarsýn íslenskr-
ar alþýðu. Konurnar sem hótað var
útburði eru arftakar Ástu Sóllilju í
nútímanum. Nú eru skuldir ís-
lenskra heimila 147% af ráðstöfun-
artekjum þeirra (Ari Edwald: Mbl.
7.4. sl.) sem þýðir að samanlagðar
tekjur þeirra duga ekki fyrir
skuldunum. I kreppunni 1987 voru
heimilisskuldirnar aðeins þriðjung-
ur af því sem þær eru nú. Flestir
þegja um þetta nema í kjarasamn-
ingum. Þar er mönnum bent á
hættuna heimti þeir meira kaup og
hærri bætur. Það er búið að fjötra
fólkið svo með skuldsetningu
það getur ekki hreyft sig. Og við-
skiptahallinn 50 milljarðar kr. Svo
er sungið um frelsi og hvergi
minnst á félagslegt húsnæði. Eg
veit ekki hvort er verra, ranglætið
sem þessu fylgir eða sá óraunsæi
barnaskapur sem knýr hið van-
þroskaða hjól græðginnar. Þögnin
um vandann er þó trúlega verst.
Höfundur er formaður
Leigjendasamtakanna
Reykjavík í
sparifötin
Félagsleg uppbygg-
ing Reykjavíkur
Kjartansson
SJALDAN eða
aldrei hefur borgin
okkar komið eins illa
undan vetri og núna.
Holótt malbik, sönd-
ugar götur og illa fam-
ar grasflatir bera snjó-
þyngslum vetrarins
glöggt merki og minna
okkur rækilega á stað-
setningu okkar á jarð-
kringlunni. En það
sem verra er þá af-
hjúpuðu leysingar
vorsins afleita um-
gengni okkar borgar-
búa. Heilu haugarnir
af bjórdósum, skyndi-
bitaumbúðum, flug-
eldaafgöngum og öðru rusli tóku að
fjúka um borgina, öllum til ama.
Fyrir bragðið bíður okkar nú um-
Vorverkin
Vorhreinsun gatna-
málastjóra verður dag-
ana 6-14. maí. Hrannar
Björn Arnarsson segir
að þá reyni á samstöðu
borgarbúa og viljann til
að fegra borgina.
fangsmeira og kostnaðarsamara
verkefni við þrifnað en ella hefði
orðið.
Vorverkin Iiafin -
unnið dag og nótt
Á vegum borgarinnar hófust
menn handa við þrifnað og lagfær-
ingar strax og snjóa leysti og hefur
allur tiltækur mannskapur verið að
störfum síðan, nótt sem nýtan dag
þegar veður hefur ekki hamlað.
Reiknað er með að kostnaður borg-
arinnar vegna þessa verði ekki und-
ir 100 milljónum á þessu ári. Þrátt
fyrir þetta mun það vafalaust taka
tímann fram í byrjun júní að ljúka
vorverkunum í borginni ef ekki
kemur til öflugt sameiginlegt átak
borgarbúa allra til að flýta þeirri
vinnu. í ljósi þessa og ekki síst
vegna þess að Reykja-
vík skartar nú titlinum
Menningarborg
Evrópu árið 2000 hefur
borgin ákveðið að blása
til sóknar undir merkj-
um átaksins Reykjavík
í sparifötin og heitir á
borgarbúa alla að taka
duglega til hendinni í
túninu heima, í þessum
sameiginlega garði
okkar Reykvíkinga.
Sameiginlegt átak -
allir með
Undanfarna daga
hafa starfsmenn fjölda
fyrirtækja og stofnana
brugðist vel við bréfi borgarstjóra
og hreinsað og snyrt sitt nánasta
umhverfi með miklum sóma. Þetta
þurfum við öll að taka okkur til fyr-
irmyndar og vonandi fylgja fleiri því
fordæmi á næstu dögum. Framund-
an er síðan hin árlega vorhreinsun
gatnamálastjóra sem standa mun
yfir dagana 6.-14. maí nk. Þá reynir
á samstöðu okkar borgarbúa og vilj-
ann til að fegra okkar annars fallegu
borg. Alla þessa níu daga munu
starfsmenn borgarinnar hirða
garðaúrgang frá borgarbúum end-
urgjaldslaust auk þess sem sérstakt
átak verður gert í förgun númers-
lausra og óökufærra bfla, umhirðu
húsa og lóða og baráttunni við
veggjakrot. Fjöldi fyrirtækja og fé-
lagasamtaka hefur gengið til liðs við
átakið og munu þau með margvís-
legum hætti láta til sín taka meðan á
átakinu stendur, m.a. með ýmiskon-
ar sértilboðum og þjónustu.
Gleðilegt sumar
í fallegri borg
Á næstu dögum verður kynning-
arbæklingi um vorhreinsunarátakið
og þá þjónustu sem borgin almennt
veitir í umhirðu borgarinnar dreift
inn á öll heimili í Reykjavík. Um leið
og ég hvet alla borgarbúa til að lesa
bæklinginn og taka virkan þátt í
átakinu sem framundan er óska ég
öllum Reykvfldngum gleðilegs sum-
ars og ánægjulegra stunda í faðmi
okkar fallegu höfuðborgar.
Höfundur er borgarfulltrúi
( Reykjnvík.
Hrannar Björn
Arnarsson
Skrifstofur VÍS eru
opnar frá 8-16 alla
virka daqa í sumar.
þar sem tryggingar snúast um fólk
Skrifstofur V(S í útibúum Landsbankans á Höfn í Hornafirði og í Ólafsvík eru opnar frá 9:15-16:00.
Sími 560 5000 í þjónustuveri VÍS er opinn frá 8:00-19:00 alla virka daga.