Morgunblaðið - 28.04.2000, Blaðsíða 32

Morgunblaðið - 28.04.2000, Blaðsíða 32
32 FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 2000 LISTIR MORGUNBLAÐÍÐ Heimsfrumflutningur á útfærslu Damien Poisblauds á Codex Calixtinus „Mikilvægara að fínna söngvarann en sönginn“ Eitt af stærstu samvinnuverkefnum menningarborga Evrópu árið 2000 er flutningur á tónlistinni úr handritinu Codex Calixtinus. Heimsfrum- flutningur útfærslu Damien Poisblauds á verkinu verður í Hallgrímskirkju á morgun, Margrét Sveinbjörnsdóttir hitti Poisblaud að máli og kynnti sér bakgrunn tónlistarinnar, sem Karlakórinn Fóstbræð- ur og sex einsöngvarar frá Frakklandi og Póllandi flytja - íklæddir munkakuflum. Tónlistarhandritið Codex Calixtinus, einnig þekkt sem bókin um dýrlinginn hei- ^ lagan Jakob, er nátengt borginni Santiago de Compostela á Spáni og dýrk- un heilags Jakobs. Verkið lýsir goðsögninni um líf og píslarvætti heilags Jakobs, kraftaverkum hans og ímyndaðri pílagrímsferð Karla- magnúsar og Rolands til Santiago. Codex Calixtinus er eitt elsta tón- listarhandrit álfunnar, frá miðri 12. öld, og er varðveitt í dómkir- kjunni í Santiago de Compostela. Handritið er talið hafa einstakt sögulegt og tónlistarlegt gildi, m.a.vegna hins heildstæða og við- amikla safns helgisöngva sem fluttir eru við nafntoguð hátíða- höld í Compostela. Uppfærslan á Codex Calixtinus í Reykjavík er heimsfrumflutningur á útfærslu Damien Poisblaud á tónlistarhandritinu. Poisblaud er listrænn stjórnandi verksins og jafnframt einn af einsöngvurum þess.. Hann er kórstjóri og ein- söngvari að atvinnu, en vinnur jafnframt að tónlistarrannsóknum og er sérfræðingur í trúarlegri miðaldatónlist. Damien Poisblaud kemur frá Frakklandi ásamt þeim Christian Barrier, Frédéric Richard og Frédéric Tavernier. Frá Póllandi koma einsöngvararn- ir Marcin Bornus-Szczycinski og Robert Pozarski. „Eg vil gefa hinum söngvur- unum eitthvað af minni orku“ Aðspurður hvernig honum líki að vera í tvöföldu hlutverki; sem söngvari og stjórnandi, kveðst hann fremur kjósa að syngja. „Það að syngja er mín persónulega leið til að finna sjálfan mig. Að stjórna kór er líka mjög áhugavert, vegna þess að ég vil gefa hinum söngvur- unum eitthvað af minni orku. Og þegar ég sé að söngvararnir eru ánægðir með það, þá er ég líka hamingjusamur. Þegar þeir segja mér að þeir séu glaðir, þá finn ég aftur gleðina við að syngja.“ Morgunblaðið/Jim Smart Karlakórinn Fóstbræður í munkaklæðum ásamt einsöngvurunum, sem eru frá Frakklandi og Póllandi. Myndin er tekin á æfingu í Hallgrímskirkju. Damien Poisblaud, listrænn stjórnandi Codex Calixtinus, er jafnframt einn af einsöngvurunum. Þeir sem unnu að listrænum undirbúningi verkefnisins komu hingað til lands fyrir rúmu ári og völdu kirkju og kór sem skapa myndu þann ramma er hæfði verk- inu. Karlakórinn Fóstbræður varð fyrir valinu til að gegna hinu mik- ilvæga hlutverki munkanna í söngnum. Kórinn er skipaður 52 söngvurum. Árni Harðarson, sem verið hefur stjórnandi kórsins frá 1991, fór til Kraká til að kynna sér verkefnið og stjórnaði undirbún- ingi verkefnisins og Fóstbræðra fyrir uppfærsluna í Reykjavík. Poisblaud lætur vel af samstarf- inu við Fóstbræður og Árna Harð- arson, sem hann segir afar ná- kvæman og athugulan tónlistarmann. „Kórinn er vel und- irbúinn og þar eru margir mjög góðir söngmenn," segir hann. Kórinn og einsöngvararnir hafa æft hvor í sínu lagi á undanförnum mánuðum en síðustu dagar hafa farið í að stilla saman strengi. „Það er mikilvægt að finna orkuna milli kórsins og einsöngvaranna," segir Poisblaud. En hversu mikið er vitað um hvernig þessi tónlist var flutt í Santiago de Compostela á tólftu öld - og hversu nálægt er hægt að komast þeim flutningi í Reykjavík árið 2000? Poisblaud segir það vissulega ekki auðvelt fyrir nú- tímamenn svo mörgum öldum síð- ar að syngja verkið á nákvæmlega sama hátt og það var gert upp- haflega. Enda segist hann hafa þá reglu að það sé mikilvægara að finna söngvarann en sönginn, í þeim skilningi að nauðsynlegt sé að skynja anda og heimspeki miða- ldanna og hafa tengsl við tíma og rúm textans og tónlistarinnar, fyrr sé ekki hægt að fá tilfinningu fyrir flutningnum. Sjálfur kveðst hann ekki hafa þekkt handritið áður, en þó hafi hann þekkt margt í því. „Ég þekki þessa tegund tónlistar og hef sungið hana í mörg ár, svo það er margt sem kom kunnuglega fyrir sjónir,“ segir hann. „Eg reyndi að finna nýjan rytma og ég held að ég hafi fundið eitthvað áhugavert - ég vona það að minnsta kosti." Fyrst og fremst tónleikar Þó að tónlistin í Codex Calixt- inus sé helgisöngvar þykir Pois- blaud mjög mikilvægt að aðskilja sönginn og helgisiðina og leggur áherslu á að hér verði um tónleika- uppfærslu að ræða en ekki beina helgisiði. „Við verðum að leiða huga áheyrenda að helgisiðunum en þetta eru fyrst og fremst tón- leikar,“ segir hann. Tónleikarnir í Hallgrímskirkju eru sem áður sagði hinir fyrstu í röðinni en næsti áfangastaður verður Santiago de Compostela, en þar er handritið fræga einmitt varðveitt. Áður en menningarárið er á enda mun Codex Calixtinus hafa verið flutt í öllum menningar- borgunum níu, með sömu ein- söngvurunum en nýjum kór í hverri borg. Kristnihátíðarnefnd er sam- starfsaðili Reykjavíkur menning- arborgar Evrópu árið 2000 um Codex Calixtinus, en verkefnið er unnið að frumkvæði menningar- borgarinnar Kraká í Póllandi. Ríkisútvarpið mun senda upp- töku á Codex Calixtinus út til Evrópu á vegum Evrópusambands útvarpsstöðva. Tónleikarnir í Hallgrímskirkju á morgun hefjast kl. 16.00. Saga Jakobs postula POSTULINN heilagur Jakob stóð fyrir og stýrði kristnu trúboði á Spáni, en eftir þá för sneri hann aftur til Landsins helga. Þar lét Heródes kon- ungur hálshöggva hann og synjaði einnig um leyfi til að greftra lík hans. Tveir af lærisveinum Ja- kobs, Aþanasíus og Þeódór, fluttu lík hans til Galisíu til staðar sem nefndist Iria Flav- ia. Síðar var það flutt þangað sem nú heitir Compostela. Sögnin um flutning líksins er til í ýmsum útgáfum. Ein og sú skáldlegasta er á þá leið að líki Jakobs hafi verið rænt og lagt í steinkistu í bát sem eng- ar hafði árar eða mastur, en engill stýrði honum yfir hafið til Galisíu. Annars staðar er því haldið fram að bátnum með líki dýrlingsins í steink- istunni hafi verið siglt niður ána Ulla til Iria Flavia, eða réttara sagt til gamals graf- reits, compostum, þar sem borgin Compostela var síðar byggð. Gröf heilags Jakobs hins mikla - Santiago el Mayor á spænsku - fannst ár- ið 813. Sagan segir að einsetu- maður, Pelayo (Palejo) að nafni, hafi séð mikið stjörnur- egn falla niður á hæð sem nefnd var Liberum donum og ákveðið umsvifalaust að fara og tilkynna þennan einstæða viðburð biskupi héraðsins, Teodomir de Iria. Það kom svo í ljós að hæðin sem stjörnur- egnið hafði fallið á geymdi gröf postulans. Nafn borgar- innar er sagt dregið af latn- esku orðunum Campus stellae - stjörnugrund. Hinir helgu dómar, líka- msleifar postulans, fundust í stjórnartíð Alfons II í Galisíu og Astúríu. Þegar konungi bárust fréttirnar tók hann sig upp með fjölskyldu sinni og fór til Compostela þar sem hann kunngerði að Jakob, sem varð píslarvottur fyrstur post- ulanna, skyldi vera verndar- dýrlingur ríkis hans og lét reisa kirkju til minningar um gjörð sína. í orrustunni við Clavijo árið 844 varð undursamlegt krafta- verk er heilagur Jakob birtist í fararbroddi kristnu herjanna sem börðust gegn múslimum og hann var gerður að vernd- ara þeirra og nefndur „refsi- vöndur máranna". Hann birt- ist mönnum margsinnis eftir það í orrustum gegn márun- um. Krístnu hermennirnir áttu sér heróp til að kalla á hann sér til hjálpar: „San Jago“ eða „San Tiago“. Tákn þeirra sem trúðu á heilagan Jakob var blóðrauður kross og var stoðin hjartalaga sem tákn kærleik- ans en armarnir voru sem akkeri, sem var tákn vonarinn- ar. Með tímanum varð heilag- ur Jakob verndardýrlingur Spánar og Portúgals og gröf hans varð ekki einungis helgi- staður heldur heilagt tákn og vé kristinnar trúar. Árið 997 lagði frækinn og hugdjarfur herforingi músl- ima, Ibn Abi Amir, einnig nefndur Almanzor, í herför til að ná Compostela á sitt vald. Hann lagði borgina í rúst en lét gröf postulans í friði. Spán- verjar náðu borginni aftur og ekki leið á löngu áður en borg- in hafði aftur öðlast sitt fyrra veldi og fegurð. Ný kirkja var reist á rústum hinnar fyrri og var hún vígð árið 1003 af Bermudo II konungi og Pel- ayo biskupi II.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.