Morgunblaðið - 09.05.2000, Qupperneq 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Dómsmálaráðherra vill spyrna við
fótum og auka umferðaröryggi
Mannfórnir
eru ekki óhjá-
kvæmilegar
Morgunblaðið/Jim Smart
BÆTT umferðarmenning - burt með
mannfórnir er yfirskrift ráðstefnu
sem dómsmálaráðherra hefur boðað
til á morgun. Þar verða fluttir fyrir-
lestrar um umferðarslys, tryggingar
og löggæslu og málin rædd í pall-
borði. En hver er ástæða þess að Sól-
veig Pétursdóttir dómsmálaráðherra
boðar til ráðstefnu sem þessarar:
„Umferðarslys eru alvarlegt þjóð-
félagsmein. Margir látast eða slasast
alvarlega á ári hverju, og fjárhags-
legt tjón samfélagsins er gífurlegt,"
segir ráðherra. „Við getum ekki litið
svo á að þessar fómir séu óhjá-
kvæmilegar. Þvert á móti ber okkur
að spyrna við fótum og grípa til að-
gerða sem stuðla að auknu umferðar-
öryggi.“
Islensk umferðarmenning
ekki til sóma
„Yfirskrift ráðstefnunnar, „Bætt
umferðarmenning", ræðst ekki síst
af því að við, sem ökum í umferðinni,
stjórnum því fyrst og síðast sjálf
hversu öruggt er að fara um götur og
vegi landsins, og staðreyndin er sú að
íslensk umferðarmenning er ekki að
öllu leyti til sóma. Ég er þeirrar skoð-
unar að við þurfum á þjóðarvakningu
að halda í þessum efnum. Víðtæk
samstaða í þjóðfélaginu er forsenda
þess að árangur náist og umferðar-
slysum fækki. Boðað er til þessarar
ráðstefnu til þess að vekja umræðu
um umferðarmálefni, ræða þau
vandamál sem blasa við og þær
lausnir sem grípa ber til.“
Hver eru að þínu mati brýnustu
viðfangsefnin til að draga úr umferð-
arslysum?
„Brýnustu viðfangsefnin eru að
mínu mati þau að auka notkun bfl-
belta, sporna gegn ölvunarakstri og
ólöglegum hraðakstri. Niðurstöður
rannsóknanefndar umferðarslysa
fyrir árið 1999, en þær verða kynntar
ítarlega á ráðstefnunni, sýna að al-
gengustu orsakir slysa eru vanhöld á
bflbeltanotkun, áfengisneysla og
hraðakstur, en nefndin komst að
sambærilegum niðurstöðum árið
1998. Við verðum að beina sjónum
sérstaklega að ungum ökumönnum í
þessu samhengi sem eiga of oft hlut
að máli í umferðarslysum. Nefna má
sem dæmi að árið 1999 voru 33%
þeirra sem létust í banaslysum á
aldrinum 15-24 ára. Þetta er alvar-
legt og sýnir hve mikil þörf er á því að
undirbúa unga fólkið betur fyrir um-
ferðina. Við höfum ekki aðeins áhrif á
það með bættu eftirliti og viðurlög-
um, heldur jafnvel enn fremur með
áróðri og fræðslu.“
Mun ráðherra fylgja ráðstefnunni
eftir með einhverjum hætti?
„Á ráðstefnunni verða kynnt ýmis
verkefni sem hrinda á í framkvæmd á
næstu misserum. Án efa verða einnig
ræddar hugmyndir sem hugsanlega
verður ákveðið að hrinda í fram-
kvæmd að henni lokinni og væri ein-
mitt þarft að heyra viðhorf hins al-
menna borgara á ráðstefnunni um
hvað betur megi fara.
I burðarliðnum er einnig kynning-
ar- og fræðsluherferð sem beinast
mun að ungum ökumönnum og sem
verða mun í þeim anda sem lagt er
upp með á ráðstefnunni.“
Ráðstefnan hefst klukkan 13.15 á
morgun, miðvikudag, í Borgarleik-
húsinu í Reykjavík. Sólveig Péturs-
dóttir flytur í upphafi erindi um
bætta umferðarmenningu og síðan
greinir Símon Sigvaldason, formaður
rannsóknamefndar umferðarslysa,
frá banaslysum á síðasta ári. Sigurð-
ur Guðmundsson landlæknir ræðir
um ábyrgð við akstur og Gunnar Fel-
ixson, varaformaður Sambands ísl.
tryggingafélaga, fjallar um slys og
tryggingar. Þá ræðir Haraldur
Johannessen ríkislögreglustjóri um
stöðu og framtíðarsýn umferðarlög-
gæslu og síðasta erindið flytur Kate
McMahon, sérfræðingur frá Bret-
landi, um markmið í umferðaröryggi
til ársins 2010. í ráðstefnulok stýrir
Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir frétta-
maður hringborðsumræðum fram-
sögumanna og fleiri.
Ráðstefnan er ætluð öllum sem
koma að umferðar-, löggæslu- og
slysamálum í starfi sínu og öðrum að-
ilum sem láta sig slík mál varða.
Annir á Alþingi
Þrettán
nýlög
samþykkt
ÞRETTÁN lög voru samþykkt
frá Alþingi í gær en miklar
annir eru nú í þinginu enda er
stefnt að þinglokum á fimmtu-
dag. Auk þess voru samþykkt-
ar þrennar þingsályktunartil-
lögur og verða þær sendar
ríkisstjórn sem ályktanir Al-
þingis.
Meðal þeirra frumvarpa sem
urðu að lögum í gær var frum-
varp menntamálaráðherra um
breytingar á útvarpslögum.
Einnig voru samþykkt lög um
breytingar á lögum um stað-
festa samvist, en löggjöfin fel-
ur í sér að stjúpættleiðingar
samkynhneigðra verða heimil-
ar.
Ennfremur voru samþykkt
lög um skipti á upplýsingum
um tæknilegai’ reglur um vör-
ur og fjarþjónustu, aukatekjur
ríkissjóðs, skyldutryggingar
lífeyrisréttinda og starfsemi
lífeyrissjóða, vegalög, lög-
reglulög og höfundalög. Loks
voru samþykkt lög um hópupp-
sagnir, innheimtustofnun
sveitarfélaga, orkunýtnikröfur
og almannatryggingar.
Alþingi samþykkti einnig
sem þingsályktanir staðfest-
ingu ýmissa ákvarðana sameig-
inlegu EES-nefndarinnar og
fullgildingu Rómarsamþykktar
um Alþjóðlega sakadómstólinn
og að síðustu má nefna að sam-
þykkt var þingsályktunartil-
laga samgönguráðherra um
flugmálaáætlun 2000-2003.
SKIPTAR skoðanir voru um það á
Alþingi í gær, þegar fram fóru um-
ræður um Evrópuskýrslu utanríkis-
ráðherra, hvort rétt væri fyrir ís-
lendinga að sækja um aðild að
Evrópusambandinu. Nokkrir þing-
menn töldu ljóst að hag Islendinga
væri betur komið utan sambandsins
en aðrir lögðu áherslu á að skoða
þyrfti kosti og galla hugsanlegrar
aðildarumsóknar til hlítar. Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra lagði
áherslu á að Islendingar stæðu
frammi fyrir tveimur valkostum en
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði að það lægi alveg ljóst fyrir
hvað Islendingum myndi bjóðast ef
þeir færu út í aðildarviðræður.
Halldór sagði í framsöguræðu
sinni að Evrópuskýrslan sýndi að
EES-samstarfið hefði skilað góðum
árangri og stuðlað að framförum í
íslensku þjóðfélagi. Jafnframt varp-
aði hún íjósi á að veikleikar væru
fyrir hendi og blikur á lofti um frek-
ari breytingar sem enn gætu breytt
stöðu Islendinga í Evrópusamstarf-
inu. Sagði Halldór að ekki væri víst
að íslendingar gætu ráðið hvenær
nauðsynlegt reyndist að bregðast
við þeim breytingum sem þegar
hafa orðið og eru fyrirsjáanlegar á
næstunni.
„Við getum hæglega lent í þeirri
aðstöðu að eiga fárra kosta völ en
enginn þeirra sé góður,“ sagði Hall-
dór. „Það má ganga út frá því að
enginn þeirra möguleika sem bjóð-
ast verði fullkominn eða sjálfgefinn.
Við munum því standa frammi fyrir
mikilvægum en jafnframt erfiðum
ákvörðunum á næstu árum þótt ekki
sé hægt að tímasetja þær á þessari
stundu."
Halldór sagði að eins og staðan
væri í dag bæri ekki knýjandi nauð-
syn til að taka ákveðna eða endan-
lega afstöðu til hvernig samskiptum
og þátttöku í Evrópusamstarfi yrði
hagað í framtíðinni. Enginn stjórn-
málaflokkur hefði sett aðildarum-
sókn á stefnuskrá sína og hann mæti
það svo að enginn hefði heldur úti-
lokað aðild um alla framtíð að upp-
fylltum ákveðnum skilyrðum. Eins
og nú háttaði til væri því gott tæki-
færi til að ræða málin.
Skiptar skoðanir um
ágæti ESB-aðildar
Össur Skarphéðinsson, nýkjörinn
formaður Samfylkingarinnar, sté í
ræðustól á eftir utanríkisráðherra
og sagði skýrsluna gagnmerkt
plagg. Gerði hann þó athugasemdir
við niðurstöður og orðalag í tiltekn-
um köflum hennar og sagði að á
stöku stað virtist sem skýrsluhöf-
undar gerðu allt til að draga úr já-
kvæðum hliðum ESB-aðildar.
Össur fagnaði því að Halldór opn-
aði fyrir frekari umræðu um ESB-
mál. Tók hann undir að mikilvægt
væri að fá umsögn og álit ýmissa að-
ila í samfélaginu en sagði jafnframt
eðlilegt að skýrslan yrði tekin aftur
á dagskrá Alþingis í haust þegar
þessar umsagnir hefðu borist. Ekki
síst væri mikilvægt að þessi mál
væru á dagskrá í ljósi þess að erfið-
ara væri nú orðið að reka EES-
samninginn sem skyldi. Öllu skipti
fyrir íslendinga að skoða málin vel
og rækilega, skilgreina samnings-
markmið sín í hugsanlegum aðildar-
viðræðum og ná sátt um málið með-
al þjóðarinnar.
Fullveldi og sjávarútvegs-
stefna í brennidepli
Tómas Ingi Olrich, þingmaður
Sjálfstæðisflokks og formaður utan-
ríkismálanefndar, tók til máls á eftir
Össuri og var ekki eins jákvæður í
garð ESB-aðildar og hann. Sagði
Tómas Ingi t.a.m. að álitamálið
um aðild íslands að ESB varðaði
fyrst og fremst styrk og hæfni
þeirra pólitísku stofnana, sem stýra
ESB og þróun þess. Allar lægju þær
nú undir mikilli gagnrýni um for-
ystuleysi, áhugaleysi og getuleysi.
„Aðild íslands myndi færa pólitísk
örlög þjóðarinnar og hluta af full-
veldi hennar inn á þennan vettvang
óráðsíu, úrræðaleysis og ósamlynd-
is, þar sem ESB hefur sjálft komist

ALÞINGI
að þeirri niðurstöðu að ríki veruleg-
ur halli á lýðræðinu," sagði Tómas
Ingi m.a. Þegar allt væri vegið og
metið væri staða íslendinga ákjós-
anleg og engin ástæða væri til að ala
með sér hræðslu og fullyrða að við
ættum ekki annan kost en að sækja
um aðild að ESB.
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar -
græns framboðs, lýsti sig andsnúinn
ESB-aðild en sagði Vinstri græna
hlynnta tvíhliða samningum við
ESB. Steingrímur sagði óvissu
slæma í þessu efni og vildi að Al-
þingi og stjórnvöld tækju af skarið
og mótuðu þá stefnu að standa fyrir
utan sambandið. „Endalausar
vangaveltur virka truflandi," sagði
Steingrímur, „það liggja allar upp-
lýsingar fyrir“. Mönnum væri því
ekkert að vanbúnaði að taka afstöðu
til málsins.
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, taídi sig ekki
geta kveðið af eða á um ESB-aðild
eins og Steingrímur hafði farið fram
á. Líkaði honum ekki heldur hvernig
Tómas Ingi Olrich hefði slegið málið
út af borðinu. Sverrir vitnaði til orða
í ræðu utanríkisráðherra þar sem
segði að ESB væri samherji íslend-
inga en ekki andstæðingur. Að vísu
væri erfitt að sækja um aðild á með-
an sjávarútvegsstefna sambandsins
væri eins og raun ber vitni en skoða
þyrfti valkostina vel og rækilega.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði skýrslu utanríkisráðherra
sýna að Islendingar gætu ekki feng-
ið annan samning um aðild að
Evrópusamstarfínu en sjávarút-
vegsstefna ESB gerði ráð fyrir.
Sagði Davíð að skýrslan sýndi að
mjög fáir lausir endar væru í aðild-
armálum og umræðan ætti hér eftir
að fjalla um hvort menn vildu aðild
að sambandinu út frá þeim stað-
reyndum sem lægju fyrir en ekki út
frá einhverjum draumum um að
hægt yrði að semja um hin og þessi
mál sem koma íslendingum illa.
Beindi Davíð orðum sínum til Sam-
fylkingarinnar og sagði ekki ganga
að tala um að skilgreina samnings-
markmið því með því væru menn að
gefa til kynna að enn væru lausir
endar. „En skýrslan tekur af öll tví-
mæli. Endarnir eru ekki lausir og
pakkinn liggur fyrir,“ sagði Davið.
Davíð sagði að skýrslan styrkti þá
afstöðu að rétt hefði verið að ganga
inn í EES-samstarfið og engar
knýjandi ástæður væru til að gera
breytingar. „ísland stendur vel, Isl-
and stendur af styrk, og ísland þarf
ekkert á því að halda eins og staðan
er í dag að gera á því breytingar,“
sagði Davíð Oddsson forsætisráð-
herra um hugsanlega aðildarum-
sókn að ESB.
Margir fleiri þingmenn tóku þátt í
umræðunum og m.a. sagði Páll Pét-
ursson félagsmálaráðherra að það
væri stjórnskipulegt glapræði að
ætla sér að færa þær fórnir sem
ESB-aðild útheimti. Einar K. Guð-
finnsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks og formaður sjávarútvegs-
nefndar, sagði sjávarútvegsstefnu
ESB algerlega óviðunandi, en Guð-
jón A. Kristjánsson, Frjálslynda
flokknum, var heldur jákvæður
gagnvart því að málin yrðu skoðuð
til hlítar. Ögmundur Jónasson taldi
sjálfstæði íslensku þjóðarinnar aft-
ur á móti skipta meginmáli. Lagði
hann áherslu á að engum væri betur
treystandi fyrir þessu fjöreggi þjóð-
arinnar en Islendingum sjálfum.
Sighvatur Björgvinsson, Samfylk-
ingu, gerði hins vegar ræðu forsæt-
isráðherra að umtalsefni og sagði
augljóst að hann hefði alls ekkert
verið að beina máli sínu til Samfylk-
ingar heldur Halldórs Ásgrímsson-
ar utanríkisráðherra og formanns
Framsóknarflokksins.
íslendingar eiga
valkosti í stöðunni
Utanríkisráðherra sté aftur í
ræðustól við lok umræðnanna í gær
og ítrekaði þau orð sín að Islending-
ar ættu val í þessum efnum rétt eins
og þeir hefðu átt val þegar þeir
gerðust aðilar að EES-samning-
num. íslendingar ættu þann kost að
byggja áfram á EES-samningnum
með þeim kostum og göllum sem
hann hefði. Sagði Halldór að þeir
gallar sem á þeim samningi væru
hefðu verið að koma betur og betur í
ljós. Hvort sem íslendingum líkaði
betur eða verr veitti ESB samning-
num minni og minni athygli og til-
hneiging væri til þess að færa ýmsa
hluti undir framkvæmdastjórn
ESB, sem að dómi íslendinga ættu
að vera undir Eftirlitsstofnun
EFTA.
Halldór sagði að sama máli gilti
um aðild að ESB. Á henni væru
miklir gallar en það leysti menn hins
vegar ekki undan þeirri skyldu að
fjalla um málið. Sagði Halldór að á
endanum væru það framtíðarhags-
munir íslands sem leggja yrði til
grundvallar. Yrði það niðurstaðan
að íslendingar gætu ekki tryggt þá
hagsmuni nema með aðild að ESB
þá ættu menn ekki að hika við að
sækja um aðild. Yrði niðurstaðan
hins vegar sú að hagsmunirnir væru
best tryggðir með áframhaldandi
aðild að EES þá ættu menn ekki
heldur að hika við að taka ákvarðan-
ir í samræmi við það.