Morgunblaðið - 31.10.2000, Blaðsíða 43

42 ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Arvakur hf., Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
TVEIR MILUARÐAR TIL
HÆKKUNAR BARNABÓTA
FJÁRMÁLARÁÐHERRA og
utanríkisráðherra tilkynntu
fyrir helgi, að ríkisstjórnin
hefði ákveðið að leggja tvo milljarða
króna til hækkunar barnabóta
næstu þrjú árin. Kostnaðaraukinn
fyrir ríkissjóð er um 500 milljónum
króna meiri en gert var ráð fyrir við
undirritun kjarasamninga á al-
mennum vinnumarkaði sl. vor. Sam-
kvæmt ákvörðun ríkisstjórnarinnar
hækka bæturnar, dregið er verulega
úr skerðingu bóta vegna tekjuteng-
ingar, eignatenging barnabóta er
afnumin og loks hefur ríkisstjórnin
ákveðið að taka upp sem hreina við-
bót ótekjutengdar barnabætur fyrir
börn undir sjö ára aldri. Samkvæmt
þessu munu barnabætur hækka í
heild um þriðjung frá því sem nú er.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
og Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra kynntu þessar breytingar
fyrir helgina. Fjármálaráðherra
sagði, að meginmarkmiðið með
þessum umfangsmiklu breytingum á
barnabótakerfinu væri að draga úr
tekjutengingu og þær gögnuðust
öllu barnafólki að einhverju leyti, en
þó fyrst og fremst lágtekjufólki og
fólki með millitekjur, svo og ein-
stæðum foreldrum sérstaklega.
Halldór Ásgrímsson kvað þessa
aðgerð gott dæmi um vönduð vinnu-
brögð í mikilvægu máli, bæði af
hálfu stjórnarflokkanna og í sam-
starfi við aðila vinnumarkaðarins.
Hann taldi ótekjutengdar barna-
bætur til barna undir sjö ára aldri
vera ígildi barnakortanna, sem
flokkur hans hefði lagt til á sínum
tíma, þ.e. að bætur yrðu ótekju-
tengdar. „Við töldum mikilvægt að
koma þessu á strax, sér í lagi fyrir
yngstu börnin. Það er fólkið, sem er
að stofna heimili og byrja að búa,
sem nýtur þess. Það er mikil réttar-
bót fyrir það fólk. Þarna er réttur
barna óháður tekjum foreldranna,“
sagði utanríkisráðherra.
Ráðherrarnir bentu og á, að um-
bæturnar svöruðu til 3% kaupmátt-
araukningar fyrir stóra þjóðfélags-
hópa. Ráðstöfunartekjur einstæðra
foreldra með lægstu tekjurnar ykj-
ust um 8%. Aðgerðin væri almenn
og nýttist öllum, ekki aðeins þeim
sem sömdu á almennum vinnumark-
aði sl. vor.
„Þetta eykur kaupmáttinn hjá öll-
um og er af þeim sökum vonandi já-
kvætt innlegg í þær kjaraviðræður,
sem nú eiga sér stað,“ sagði fjár-
málaráðherra.
Þessar umbætur ríkisstjórnarinn-
ar á barnabótakerfinu eru vissulega
ánægjulegar. Ekki verður annað séð
en að þær muni bæta hag þeirra
lægst launuðu og annars barnafólks
eins og að er stefnt. Það er vel við
hæfi, að bætt staða ríkissjóðs komi
börnum og forráðamönnum þeirra
til góða. Markmiðið hlýtur að vera,
að allir landsmenn geti notið ávaxta
góðærisins, sem einkennt hefur ís-
lenzkt efnahagslíf undanfarin ár.
OPINBER HEIMSÓKN ÁINDLANDI
i
OPINBER heimsókn Ólafs Ragn-
ars Grímssonar, forseta Is-
lands, og heitkonu hans, Dorrit
Moussaieff, til Indlands hófst í gær.
Með í för er einnig Halldór Ásgríms-
son utanríkisráðherra, sem eiga mun
viðræður við indverska ráðamenn
meðan á heimsókninni stendur.
Samskipti íslands og Indlands
hafa ekki verið mikil til þessa, hvorki
á sviði stjórnmála né viðskipta. Fjar-
lægðin milli ríkjanna er mikil og þau
eru ólík jafnt að stærð sem menning-
arlega. Gerðar hafa verið tilraunir til
að koma á samstarfi á sviði sjávar-
útvegs en þær hafa ekki borið árang-
ur til þessa. Þá hefur ekki verið mik-
ið um ferðir Islendinga til Indlands
en hugsanlega kann að verða breyt-
ing á því. Var fyrsta beina flugið til
Indlands frá íslandi farið í tengslum
við hina opinberu heimsókn.
Ólafur Ragnar átti í gær fund með
K.R. Naraynan, forseta Indlands, og
sagði hann við fjölmiðla við það tæki-
færi: „Það er mikill heiður fyrir mig
að verða fyrsti forseti Islands til að
sækja Indland heim. Ég tel að heim-
sókn forseta elsta lýðræðisríkis í
heimi til þess stærsta sé mikilvægt
tákn um samstarf og vináttu, sér-
staklega við dagrenningu 21. aldar-
innar, sem við vonum öll að verði öld
lýðræðis og mannréttinda fyrir alla.
Eg vona líka að meðan á heimsókn-
inni stendur getum við komið á sam-
böndum á ýmsum sviðum; t.d. upp-
lýsingatækni - margir á Islandi eru
áhugasamir um að koma á tengslum
við Indland á því sviði - og fiskveið-
um. Þjóð mín hefur lifað á fiskveiðum
öldum saman og hefur náð að byggja
upp ein mestu lífsgæði í heiminum,
vegna þess sem hafið hefur gefið
okkur. Við viljum kanna möguleika á
samstarfi við Indverja á því sviði.
Umfram allt snertir það taug í hjarta
mínu að koma til Indlands aftur, að
sjá glæsileika landsins, fjölbreyti-
leika mannlífsins og verða vitni að
hinni miklu ferð Indverja til þróunar
og framfara."
Indland er land mikilla andstæðna,
einstakrar fegurðar, jafnt sem gífur-
legrar fátæktar. Rétt eins og íslend-
ingar öðluðust Indverjar ekki sjálf-
stæði fyrr en um miðbik tuttugustu
aldarinnar. Á þeirri hálfu öld, sem
síðan er liðin, hefur þeim tekist að
viðhalda lýðræðislegum stjórnar-
háttum. Hið indverska lýðræði er
vissulega ekki fullkomið en í ljósi
íbúafjölda og þeirra ótrúlegu vanda-
mála er tengjast fólksfjölguninni og
fátækt er ekki annað hægt en dást að
því að Indverjar skuli ætíð hafa hald-
ið áfram á braut lýðræðisins.
Talið er að innan tveggja áratuga
verði Indland orðið að fjölmennasta
ríki veraldar en á hverju ári fjölgar
íbúum um tuttugu milljónir. Það er
jákvætt að nú skuli hafa verið tekin
skref til að. koma á tengslum við
þessa merku þjóð í Suður-Asíu, sem
að mati flestra á eftir að gegna mun
meira hlutverki á alþjóðavettvangi í
framtíðinni en hingað til hefur verið
raunin.
4
Ólafur Ragnar Grímsson um opinbera heimsókn forseta elsta lýðræðisríkis heims til þess fjölmennasta
Ólafur og Sonja Gandhi, leiðtogi stjórnarandstöðunnar, ræddust við.
Ólafur og forsætisráðherra Indlands, Vajpayee, ræddust við í gær.
Mikilvægt tákn um
samstarfog vináttu
við upphaf 21. aldar
Opinber heimsókn Ólafs Ragnars Grímsson-
ar, forseta Islands, til Indlands hófst í gær-
morgun klukkan 9.30 að staðartíma, þegar
✓
klukkan var fjögur að nóttu á Islandi, með
móttökuathöfn við forsetahöllina, Rashtr-
apati Bhavan, þar sem hann býr meðan á
dvölinni í Dehlí stendur. Skapti Hallgríms-
son blaðamaður og Ragnar Axelsson ljós-
myndari fylgjast með ferðum forsetans í
þessu fjölmennasta lýðræðisríki veraldar.
EFTIR stutta ökuferð frá
einum hluta forsetahall-
arinnar til annars komu
Ólafur Ragnar Gríms-
son og Dorritt Moussaieff, heit-
kona hans, að stóru bersvæði við
forhlið hallarinnar þar sem opin-
ber móttaka fór fram. Þar var Ól-
afur Ragnar boðinn velkominn
með 21 fallbyssuskoti, forseti Ind-
lands, K.R. Narayanan, tók því
næst á móti honum, áður en forseti
íslands gekk upp á lítið svið sem
komið hafði verið fyrir fyrir fram-
an höllina, andspænis heiðurs-
verðinum.
Hljómsveit flughersins lék þá ís-
lenska þjóðsönginn og síðan þann
indverska, og í kjölfar þess kann-
aði Ólafur Ragnar heiðursvörðinn,
þar sem saman voru komnir full-
trúar sjóhers, landhers og flug-
hers.
Síðan gekk hann aftur til starfs-
bróður síns, Narayanans, sem
kynnti Ólaf Ragnar fyrir ýmsu
indversku fyrirmenni og forseti
íslands kynnti þann indverska fyr-
ir sveit sinna manna; m.a. Halldóri
Ásgrímssyni, utanríkisráðherra,
Þorsteini Pálssyni, sendiherra og
Sverri Hauki Gunnlaugssyni, ráð-
uneytisstjóra.
„Það er mikill heiður fyrir mig
að verða fyrsti forseti íslands til
að sækja Indland heim. Ég tel
heimsókn forseta elsta lýðræðis-
ríkis í heimi til þess stærsta sé
mikilvægt tákn um samstarf og
vináttu, sérstaklega við upphaf 21.
aldarinnar, sem við vonum öll að
verði öld lýðræðis og mannrétt-
inda fyrir alla,“ sagði ðlafur Ragn-
ar m.a. þegar forsetarnir stöðvuðu
andartak hjá blaðamönnum. „Ég
vona líka að á meðan á heimsókn-
inni stendur getum við komið á
samböndum á ýmsum sviðum; t.d.
upplýsingatækni - margir á Isl-
andi eru áhugasamir um að koma á
tengslum við Indland á því sviði -
og fiskveiðum. Þjóð mín hefur lif-
að á fiskveiðum öldum saman og
hefur náð að byggja upp ein mestu
lífsgæði í heiminum, vegna þess
sem hafið hefur gefið okkur. Við
viljum kanna möguleika á sam-
starfi við Indverja á því sviði. Um-
fram allt snertir það taug í hjarta
mínu að koma til Indlands aftur,
að sjá glæsileika landsins, fjöl-
breytileika mannlífsins og verða
vitni að hinni miklu ferð Indverja
til þróunar og framfara."
Éftir að forsetarnir kvöddust
við lpk móttökuathafnarinnar
héldu Ólafur Ragnar og fylgdarlið
hans að minnismerki um Mahatma
Gandi þar sem forseti íslands
lagði blómsveig að minnismerkinu
um þessa miklu þjóðhetju Ind-
verja, sem gjarnan er kallaður
faðir þjóðarinnar.
Skömmu fynr hádegi hófst
fundur forseta íslands, utanríkis-
ráðherra og embættismanna með
einum ráðherra indversku ríkis-
stjórnarinnar, þeim sem fer með
málefni byggðar og fátæktar. Eft-
ir hádegi hittu forsetinn og fylgd-
arlið hans varaforseta landsins og
snæddu hádegisverð í boði hans.
Hitti leiðtoga stjórnar-
andstöðunnar
Síðdegis hitti forsetinn Sonju
Gandhi, ekkju Rajivs Gandhi,
fyrrverandi forsætisráðhera, en
hún er nú leiðtogi Congress-
flokksins og stjórnarandstöðunn-
ar í landinu.
Eftir það opnaði hann íslenska
kvikmyndahátíð í Dehlí, þar sem
sýndar eru fimm myndir eftir
Friðrik Þór Friðriksson, sem er
einmitt í för með forsetanum.
Opnunarmynd hátíðarinnar í
gær var Englar alheimsins og í
gærkvöldi var Börn náttúrunnar á
dagskrá. í dag verða svo sýndar
myndirnar Skytturnar, Cold
Fever og Djöflaeyjan.
Þetta er í fyrsta skipti sem kvik-
myndahátíð með íslenskum mynd-
um er haldin á Indlandi og vakti
greinilega talsverðan áhuga, því
stór salur kvikmyndahússins var
þétt setinn.
Formaður kvikmyndahátíðar-
innar þakkaði Friðrik Þór hlýlega
í ávarpi sínu fyrir að hafa gert
þessa kvikmyndahátíð mögulega.
Hún sagðist viss um að miklar við-
ræður ættu sér stað milli þjóð-
höfðingjanna en með tilliti til
raunverulegs skilnings þjóðanna í
milli, fólksins, myndu kvikmyndir
Friðriks skapa meiri varanlegri
tengsl en nokkuð annað.
Upplýsingaráðherra Indlands,
einnig kona, átti að vera á ríkis-
stjórnarfundi á sama tíma og kvik-
myndahátíðin var sett, en tók hana
fram yfir. Hún flutti ávarp þar
sem hún lýsti þeirri skoðun sinni
að kvikmyndir væru ekki einungis
ákjósanlegar í því skyni að
skemmta fólki heldur einnig til
miðlunar upplýsinga og ýmiskonar
fróðleiks. Besta leiðin til að kynn-
ast framandi löndum væri vita-
skuld að sækja þau heim, en ekki
hefðu allir aðstöðu til þess, af ýms-
um ástæðum, m.a. fjárhagslegum
- en hér í Indlandi blasir gífurleg
fátækt mjög viða við, reyndar svo
að með ólíkindum er - og því gætu
kvikmyndir komið að mjög góðum
notum við það að upplýsa fólk.
Ólafur Ragnar Grímsson opnaði
síðan hátíðina. „Það er mikilvægur
áfangi fyrir okkur Islendinga að
færa ykkur menningu okkar með
þessum hætti,“ sagði hann meðal
annars í ávarpi sínu og bætti við að
Friðrik hafi verið menningar-
sendiherra íslands á heimsvísu.
„Hluti opnunarmyndarinnar er
tekinn á forsetasetrinu á íslandi.
Þegar ég var í Los Angeles við
opnun kvikmyndahátíðar þar,
frétti ég að aðstandendum hinnar
heimsfrægu sjónvarpsþáttaraðar
West Wing [Vesturálman] sem
gerist í Hvíta húsinu, hefði meira
að segja verið meinað að kíkja inn í
Hvíta húsið til að athuga hvort
húsgögn og myndir hjá þeim væru
raunverulegar. Þetta var í landi
frelsisins, Bandaríkjunum. En ég
get fullvissað ykkur um að forseta-
setrið sem sést í þessari mynd er
hið raunverulega," sagði Ólafur
Ragnar og þá klappaði fólkið í
salnum. „Þannig er hið opna lýð-
ræði á íslandi að Friðrik Þór yfir-
tók forsetaembættið í nærri því
tvo daga meðan hann var að kvik-
mynda! Ég varð að sinna vinnu
minni í bakherbergjum eða eld-
húsinu."
Ólafur Ragnar sagði aðeins eitt
vandamál hafa komið upp. „Hann
kom til mín og bað um mjög mikil-
i|
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra afhendir Samuel Motup-
alli, umsjónarmanni Heimilis litlu Ijósanna, gjafabréfið.
Halldór færði mun-
aðarleysingj aheimili
9 milljónir
HALLDÓR Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra færði
indverska munaðarleysingja-
heimilinu Heimili litlu ijósanna
10 þúsund dollara, andvirði um
níu milljóna króna, að gjöf frá
ráðuneytinu í hádeginu á
sunnudag. Umrætt heimili er
rekið algjörlega fyrir fslenskt
Qármagn, fyrir styrki frá ein-
staklingum á vegum ABC-
hjálparstarfs, og sagði Halldór
við þetta tækifæri að ráðu-
neytið hefði viljað nota tæki-
færið og leggja svolítið af
mörkum til starfseminnar.
Heimili litlu Ijósanna var
stofnsett 1992 og þar voru að-
eins 30 börn í upphafi. Það er í
grennd við borgina Madras, og
þar búa nú um 1.500 börn. ABC
á Indlandi rekur annað heimili
fyrir munaðarlaus böm í Madr-
as þar sem íbúar eru um 100,
enn sem komið er.
Starfið á Heimili litlu ljós-
anna byggist á kristinni trú.
Sóra Samuel Motupalli,
stjórnandi barnaheimilisins,
tók við gjöf ráðherra í dag og
sagði við það tækifæri að
yngstu börnin á heimilinu
væm þriggja ára og þau elstu
17 til 18 ára. Styrkimir frá
íslandi standa undir rekstri
heimilisins; börnin njóta
húsaskjóls, fæðis, fatnaðar og
menntunar. Motupalli sagði
það draum sinn að byggður
yrði framhaldsskóli í grennd-
inni, sem hægt væri að reka
með sama hætti - með því ykj-
ust tækifæri umræddra barna
og unglinga enn frekar til
mcnntunar. „Það yrði krist-
inni trú á Indlandi til mikillar
blessunar ef við gætum opnað
háskóla fyrir kristna, en öðr-
um yrði vitaskuld hleypt i
hann líka,“ sagði Motupalli.
vægan fund, sem ég veitti honum
að sjálfsögðu. Hann sagðist vera
með eina ósk: vildi fá mig til að
leika forsetann í myndinni. Eina
leið mín til að sleppa við það var að
segja við hann; Ériðrik, ég er for-
setinn. Hvernig get ég leikið hann?
Við ræddum málið alvarlega, en
þetta var eina ósk hans sem ég
varð að neita - og sagði honum að
fá einn af gömlu, virðulegu leikur-
unum okkar til að leika forsetann."
Ólafur sagðist vonast til að þessi
fyrsta kvikmyndahátíð með ís-
lenskum kvikmyndum hér á landi
yrði upphaf mikilla menningar-
samskipta á sviði kvikmynda; list-
forms 21. aldarinnar.
Eftir ávarp sitt tendraði Ólafur
Ragnar eld á sérstökum lampa
kvikmyndahátíðarinnar sem komið
hafði verið fyrir á sviðinu og tveir
fulltrúar hátíðarinnar, auk Þor-
steins Pálssonar, sendiherra og
Friðriks Þórs, gerðu síðan slíkt hið
sama.
Fundur með varaforsetanum
Undir kvöld áttu forsetinn, utan-
ríkisráðherrann og embættismenn
stuttan fund með hinum 73 ára
Vajpayee, forsætisráðherra Ind-
lands, á heimili hans í Dehlí.
Vert er að geta þess að mynda-
tökur voru leyfðar við upphaf allra
áðurnefnda funda en blaðamönn-
um var ekki leyft að ræða við ind-
versku ráðamennina.
Dagskrá þessa fyrsta dags opin-
berrar heimsóknar Ólafs Ragnars
Grímssonar lauk svo með hátíðar-
kvöldverði í Rashtrapati Bhavan-
höll í boði forseta Indlands.
Á sunnudag, áður en opinbera
heimsóknin hófst, fóru Ólafur
Ragnar og fylgdarlið hans í skoð-
unarferð um Dehlí. Fyrir hádegi
var m.a. farið í stóra verslun/safn,
þar sem boðið er upp á alls kyns
indverska listmuni og í kjölfar þess
hélt hópurinn í hof Bahaia-trúar-
flokksins, glæsilega byggingu sem
er í laginu eins og lótusblóm. Þar
var lesið úr trúarritum og sungið
fyrir íslenska hópinn.
Að kvöldi sunnudagsins snæddu
Ólafur Ragnar og fylgdarlið hans
kvöldverð í boði aðalræðismanns
íslands á Indlandi, Nand Khemka.
Morgunblaðið/Rax
Forseti íslands kannar heiðursvörð við upphaf heimsóknar sinnar til Indlands.
ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2000 43
" 1 ... .................. U
Ný þáttaskil
í Evrópu
eftir Uffe Ellemann-Jensen
© Project Syndicate
IBÚAR Belgrad hafa enn einu
sinni orðið til þess að valda
þáttaskilum í sögu Evrópu.
Loksins virðist vera að rofa
til eftir áratuga styrjöld á Balkan-
skaga. Skýr hugsun, skýr markmið,
og - umfram allt - skýr vilji al-
mennings er nauðsyn, eigi Evrópa
að geta haldið fram á veg. Með til-
liti til þessa er mikilvægt að draga
réttar ályktanir af neikvæðu svari
Dana í nýlegri atkvæðagreiðslu um
hvort þeir ættu að taka upp evruna
eða ekki.
Danir eru ekki andvígari Evrópu
en aðrir. Útlendingahatur er ekki
útbreiddara í Danmörku en öðrum
Evrópulöndum. Það var ekki bara
vafasamt bandalag öfgahægrisinna
og öfgavinstrisinna, eins og sumir
héldu fram, sem hafði evruna und-
ir.
Neitun Dana verð-
ur að skoða sem að-
vörun til leiðtoga
Evrópu - þeir ættu að
fara mun varlegar í
sakirnar þegar þeir
hefja samræður við
kjósendur um evr-
ópsk grundvallar-
atriði, eins og til
dæmis hlutverk
Evrópu í að tryggja
frið á Balkanskaga.
Annars gætu þeir
orðið fyrir sömu von-
brigðunum og starfs-
bræður þeirra í Dan-
mörku, þar sem fjórir
af hverjum fimm
þingmönnum greiddu atkvæði með
stefnumáli sem einungis 47% kjós-
enda þeirra studdu.
Nýleg Eurobarometer-skoðana-
könnun rennir stoðum undir þá
fullyrðingu mína að Danir séu ekki
andvígir Evrópu. Kjósendur í öllum
Evrópusambandsríkjum voru
spurðir hvort þeir teldu að stækkun
sambandsins með inntöku umsókn-
arríkja í Austur- og Mið-Evrópu
væri forgangsatriði. Hátt í 60 af
hundraði Dana voru þessu fylgj-
andi. Reyndar var Danmörk efst á
listanum. I Frakklandi og Þýska-
landi var stuðningurinn einungis
um 20%.
Ef aðrar ríkisstjórnir fylgja for-
dæmi Danmerkur og boða til al-
mennra kosninga um evruna munu
flestar að líkindum tapa. Ég minn-
ist stöðunnar 1992, þegar naumur
meirihluti danskra kjósenda (innan
við eitt prósent) hafnaði Maast-
richt-sáttmálanum. Mitterrand for-
seti brást við með því að boða til
svipaðrar atkvæðagreiðslu í Frakk-
landi til þess að veita sáttmálanum
stuðning. Það kom næstum öllum í
Frakklandi á óvart að niðurstaða
atkvæðagreiðslunnar fór jafn nærri
því að vera „nei“ og hún hafði farið
nærri því að vera, já“ í Danmörku.
Nú hafa danskir kjósendur enn
einu sinni hafnað tillögu ráðandi
stjómmálaafla. Það sem fór úr-
skeiðis í Danmörku gæti einnig
gerst í öðrum löndum. Danskir
stjórnmálaleiðtogar gátu ekki
sannfært umbjóðendur sína um að
líta beri á evruna sem jákvæðan
þátt í þróun sameinaðrar og frjálsr-
ar Evrópu. Efnahagsleg rök dugðu
ekki til að sannfæra þá - hnignun
evrunnar gagnvart dollaranum
hafði greinilega mikil sálræn áhrif á
það hvernig fór. En of lítil áhersla
var lögð á pólitísk rök.
Efnahags- og myntbandalagið
var stofnað áður en Berlínarmúr-
inn féll 1989. Þegar ný Evrópa tók
að líta dagsins ijós var stofnun sam-
eiginlegs gjaldmiðils glæsilegt af-
rek hugsjónamanna sem komu
auga á möguleika á að styrkja enn
tengslin milli Evrópulandanna.
Leiðtogar Þýskalands - kynslóð
Kohls og Genschers, sem hafði upp-
lifað stríðið - höfðu skilning á því að
sameinað Þýskaland yrði þvílíkur
efnahagsrisi í Evrópu að það myndi
óhjákvæmilega leiða til ójafnvægis
innan Evrópusambandsins.
Því komust þýskir leiðtogar að
þeirri niðurstöðu að þeir yrðu að
deila með öðrum ráðandi aðstöðu
landsins við mörkun gjaldmiðils-
stefnu. Hans Dietrich Genscher
komst þannig að orði á þessum
tíma: „Ef maður vill ekki að Evrópa
verði þýsk verður að skapa evrópskt
Þýskaland." Þetta var fórn, og
henni var ekki vel tekið meðal
þýskra kaupsýslumanna. Þeir efuð-
ust um vilja og/eða getu annarra
Evrópuríkja til að berjast gegn
verðbólgu. En þetta gerðu Þjóðverj-
ar. Okkur ber öllum að þakka þeim
það.
Evran hefur lent í miklum byrj-
unarörðugleikum, en
lofar góðu. Það ætti
ekki að koma neinum á
óvart að evran skyldi
byrja að síga gagnvart
dollaranum í ljósi þess
mismunar sem er á
frammistöðu Ameríku
og Evrópu í efnahags-
málum. Og það ætti
ekki að koma á óvart
að markaðirnir hafa
látið á það reyna
hversu viljugir
evrópskir leiðtogar eru
til að halda sig á mott-
unni þegar gjaldmið-
ilsmálin eru annars
vegar. íhlutun og
stuðningur frá Banda-
ríkjunum og Japan nýverið sýndi að
evran er komin til að vera og að
markaðimir trúa á árangur hennar.
Sameiginlegur gjaldmiðill er ein-
ungis einn þátturinn í að sameina
friðsamlega Evrópu. Þetta er kjarni
málsins, en honum var ekki komið
nægilega vel til skila við Dani. Þess
vegna ber að líta á úrslit atkvæða-
greiðslunnar í Danmörku sem að-
vörun um að leggja verði allt í söl-
urnar til þess að sannfæra
Evrópubúa um pólitískt mikilvægi
evrunnar - og um mikilvægi þess að
stækka bandalagið.
Stækkun Evrópusambandsins í
austur er stóra verkefnið sem tak- :
ast verður á við næstu árin. Að sjálf-
sögðu eru lífsskilyrði ekki eins góð í
Austur-Evrópu og þau eru vestan-
til, en vonin - bæði hjá umsóknar-
ríkjunum og ríkjum á Balkanskaga
- er sú, að áframhaldandi útbreiðsla
lýðræðis og efnahagsumbóta muni
leiða til þess að innganga fáist í
Evrópusambandið.
Stækkunin mun án efa veita
„eldri“ lýðræðisríkjunum mögu-
leika á nýjum mörkuðum. Hagnað-
urinn af þessu mun bæta upp efna-
hagslegan kostnað við stækkunina,
og meira til. En hið pólitíska mikil-
vægi vegur þó enn þyngra en þessi
efnahagslegu skynsemisrök. Ef
Evrópa verður áfram skipt murr
aldrei verða til sú frjálsa og friðsam-
lega Evrópa sem stofnendur hennar
sáu fyrir sér þegar þeir undirrituðu
Rómarsáttmálann.
Nýju lýðræðisríkin í Austur- og
Mið-Evrópu og Eystrasaltsríkin
vilja óð og uppvæg taka þátt í
Evrópusambandinu. Hugrakkur
mannfjöldinn í Belgrad sýndi fram á
vilja Serba til að verða hluti af
evrópsku fjölskyldunni. Allir vilja
taka þátt í vexti og sameiningu
Evrópu þar sem lýðræði og virðing
eru ráðandi hugmyndir, en ekW
hervald. Danir komu ekki auga á að
þetta tengist hlutverki evrunnar.
Atburðimir í Belgrad veita nýtt
tækifæri til að hefja umræðu, sem
hefur verið frestað of lengi, um hin
háleitari markmið evrópsks sam-
runa.
UfTc Ellemann-Jensen er fyrrver-
andi utanríkisráðherra Danmerkur?
Uffe Ellemann-
Jensen