Morgunblaðið - 31.10.2000, Blaðsíða 54

54 ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Vitundarvakning
um vélindabakflæði
BAKFLÆÐI í vél-
inda er algengur kvilli í
bömum líkt og hjá full-
orðnum. Flestir for-
eldrar kannast við~upp-
kastsgusur úr vitum
ungra bama, eftir gjafir
eða jafnvel á milli mála,
og þykir engum mikið.
JBúast má við öðm eins
á fyrstu vikum eða
mánuðum ævinnar,
ekki síst ef of mikið er
gefið í einu. Yíirleitt em
bömin vær og ánægð
þrátt fyrir oft kraft-
miklar og tilviljana-
kenndar spýjur eða
gusur, sem geta náð
langt út á eldhúsgólf og fylgir slíku
töluvert umstang, tíð þrif og fata-
skipti. Þessi þreytandi tími er yfir-
leitt stuttur og varir í 4-5 mánuði.
Gjarnan era uppköstin meiri við
neyzlu mjólkur einnar sér og minnka
með fjölbreyttari fæðugjöf þótt eng-
an veginn sé það einhh'tt. Hér er um
ræða „eðlilegt" ástand, sem e.t.v.
endurspeglar óþroskaða meltingar-
starfsemi ungbams, fljótandi fæðu
og vafalaust ekki síst of mikla fæðu-
gjöf áhugasamra foreldra. Orðið „vél-
indabakflæði“ ber því tæpast að
skoðast hér sem sjúkdómslýsing,
heldur frekar sem orðtæki yfir eðli-
legt athæfi maga og vélinda.
Hins vegar telst vélindabakflæði
sjúklegt þegar ýmis önnur einkenni
era komin til skjalanna á þessum
unga aldri svo sem mikil óværð, van-
þrif, andarteppuköst, nefstíflur, tíðar
kyngingar og það að baminu svelgist
tíðum á við gjafir, sem getur valdið
því að bamið hætti að anda um styttri
eða lengri stund í senn. Slíkt getur
einnig átt sér stað án nokkurs sjáan-
legs tilefnis. Þessi einkenni öll era al-
varleg og þarfnast frek-
ari athugunar við.
Einkenni vélinda-
bakflæðis hjá
börnum
Uppköst era eitt að-
aleinkenni bakflæðis
hjá bæði ungum og
eldri bömum og með
tímanum kvartar bam-
ið ósjaldan undan
verkjum í kvið eða
bijóstkassa. Sífelldur
hósti, hæsi og and-
remma era einkenni,
sem vilja gleymast við
mat á bakflæði, og
tengsl era á milli asma
og vélindabakflæðis hjá nokkram
bömum með vélindabakflæði. End-
urtekin veikindi, hiti og hósti og síðar
lungnabólga era þekkt hjá bömum
með vélindabakflæði. Óvenjuleg
stelling bams með höfuðið reigt aftur
á við, hallað undir flatt eða til hliðar,
getur verið einkenni um vélindabak-
flæði bæði hjá ungum og eldri böm-
um. Með höfuðið í þessari stelhngu
finnur bamið minna til bakflæðieink-
ennana.
Sífelldar kvartanir um verki í ofan-
verðum kvið, sérstaklega eftir mál-
tíðir, þekkjast vel hjá bömum og rétt
er að taka slíkar kvartanir alvarlega.
Okkur ber að hafa í huga að bömum
vefst oft tunga um tönn við lýsingu á
einkennum sínum og reynist t.d. oft
erfitt að fá góðar upplýsingar um
dæmigerð einkenni, svo sem
bijóstsviða og nábít, sem böm fá eins
og fullorðnir. Hjá stálpuðum bömum
era einkenni oftast „klassísk" og auð-
velt að komast að sjúkdómsgreiningu
út frá sögu bamsins. Slæm og lang-
vinn einkenni gefa til kynna að senni-
lega er vélindaslímhúð bólgin að
Úlfur
Agnarsson
Al.t(|nim| opinberra löyaðila á árinn
2000 o(j .tl.ujninu tryyginrj£l|jjai(lti samkv.emt
lOcjnm nr. 1 13/1990
L
I iMHWnl við 1. mgr. 98. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og
eignarskatt, er hér með auglýst að álagningu opinbena gjalda á árinu
2000 vegna tekna á árinu 1999 og eigna í lok þess árs er lokið á alla
lögaðila sem skattskyldir eru samkvæmt I. kafla þeirra laga. Jafnframt
er lokið álagningu fjármagnstekjuskatts á lögaðila sem undanþegnir eru
skattskyldu samkvæmt 2., 3., 5., 6. og 7. tölul. 4. gr. fyrrgreindra laga,
en eiga að greiða fjármagnstekjuskatt í samræmi við ákvæði 3. mgr. 72.
gr. laganna. Einnig er lokið álagningu tryggingagjalds vegna greiddra
launa á árinu 1999 á alla gjaldskylda aðila, einstaklinga sem lögaðila.
álagwlwpnnriirár með gjöldum lögaðila og tryggingagjaldi verða
lagðar fram í öllum skattumdæmum í dag, þriðjudaginn 31. október
2000. Skrárnar liggja frammi til sýnis á skattstofu hvers skattumdæmis
og hjá umboðsmönnum skattstjóra í hverju sveitarfélagi dagana 31.
októbertil 14. nóvemberað báðum dögum meðtöldum.
ÁlaenlnoarsoAtar. er sýna álögð opinber gjöld lögaðila og tryggin-
gagjald 2000 hafa verið póstlagðir.
Kww M*ena «Hra áiaeftra oplnbami g|»M« sem lögaðilum
hefur verið tilkynnt um með álagningarseðli 2000, sem og kærur vegna
álagðs tryggingagjalds 2000 þurfa að hafa borist skattstjóra eða
umboðsmanni hans eigi síðar en fimmtudaginn 30. nóvember 2000.
31. október 2000
Sterttstjémw f Beytyavík, Gewtur StÞÍnþórwon.
Sksttstjðrínn í Vet>turtafidsumd@Bmt, Sfefán SKfaWamon,
SKattstjónnn i Vestfpriswmdwmi, irta Þ Pétwrtdóttif,
Skattstjónnn í Nwéurtsmdswmdatmi vttstra, Bngi Sigutbtöm«tson,
SkatWtjérmn i Nerfturtandsumdmmi eystra, Gunnw Karttttton,
Skattttfjórinn i Austurtaodsumtimmi, Kart Uurittrson,
akattstjnrinn i Suðurtanrittumriatmi, Hrwnn 8vetr»»on,
Skatttttjórinn i Vmttmsnnasyjvmt, Ingi T, Bjömmton,
Swttstjórinn f Roykjsnssumrimmi, Stgmunriur Stetnnason,
Bakflæði
Einkenni vélinda-
bakflæðis hjá börnum
eru misalvarleg og oft
lúmsk, segir Úlfur Agn-
arsson, og erfítt að átta
sig á tengslum þess
við einkenni annarra
líffærakerfa.
meira eða minna leyti. Slíkt finnst
ekki síst hjá bömum þar sem sterk
fjölskyldusaga er um vélindabak-
flæði, en einnig þegar óþol eða of-
næmi fyrir mjólk er fyrir hendi, sem
er vel þekkt orsök uppkasta og van-
þrifa, einkum hjá ungum bömum. Of-
næmi fyrir öðram fæðutegundum en
mjólk getur og vissulega valdið bak-
flæðiseinkennum, svo sem særindum
eftir máltíðir, og getur orðið til þess
að bamið forðist þær tegundir sem
það þolir illa eða ekki, eða jafnvel af-
neiti fæðunni alveg. Slæm vélinda-
bólga, hvort sem hún er tilkomin
vegna bakflæðis eins sér eða ofnæm-
is, getur valdið kyngingartregðu,
sjaldgæfu einkenni hjá bömum, sem
þarfnast sértækrar meðferðar.
Það má því Ijóst vera að einkenni
vélindabakflæðis hjá bömum era
misalvarleg og oft lúmsk og erfitt fyr-
ir fólk að átta sig á tengslum þess við
einkenni annarra líffærakerfa eins og
t.d. við hósta, lungnabólgur, asma,
svefntraflanir og lélega matarlyst.
Þessi einkenni tengir fólk almennt
ekki við vélindabakflæði, en þau era
þekkt hjá bömum og gjaman skrifuð
á reikning kvefpesta, óþekktar og
gikksháttar.
Þá ber að minnast þess að fotluð
böm fá vélindabakflæði eins og aðrir,
bæði oftar og ver en heilbrigð böm og
eru orsakir þess flóknar. Miðtauga-
kerfisskemmd, aftnyndun á bol og
hrygg vegna vöðvasamdrátta ásamt
langvarandi legu og minni hreyfi-
fæmi skýrir vafalaust ástandið í
flestum tilfellum.
Meðhöndlun vélindabakflæðis
Við meðhöndlun vélindabakflæðis
hjá ungum bömum ber að hafa í huga
að ástandið er oft tímabundið og sér-
stök meðferð því óþörf en í stað þess
nægja almennar ráðleggingar svo
sem um breytta stellingu í svefni og
vöku, t.d. lega á grúfu, tíðari og minni
gjafir í senn ásamt því að þykkja fæð-
una. Hins vegar er rétt að athuga vel
einstakling með einkenni er gætu átt
við um vélindabakflæði, og trafla
greinilega daglegt líf hans með einum
eða öðram hætti og er þá kominn tími
til skrafs og ráðagerða hjá lækni, því
líklegt er að einhvers konar lyfjameð-
ferð og rannsóknir eigi hér rétt á sér.
Notuð era að mestu leyti sömu lyf,
skurðaðgerðir og úrræði og hjá full-
orðnum. Yfirleitt era horfur góðar og
6-12 mánaða meðferð dugar oft, en
þar sem bakflæði er þrjóslcur kvilli
sem fylgir okkur stundum sem
skuggi þarfnast það einnig eftirlits og
meðferðar til lengri eða skemmri
tíma.
Höfundur er sérfræðingur í barna-
lækningum og meltingar- og
næringarsjúkdómum barna.
| TRAMA7
Barnarúm
Hlíðasmára 17
s. 564 6610
Kaupskyldan
er bundin í lög
UNDANFARIÐ
hefur mátt lesa í
Morgunblaðinu fréttir
og greinar um Félags-
lega íbúðakerfið og þá
sérstaklega hlutverk
forkaupsréttar og
kaupskyldu.
Nokkurs misskiln-
ings hefur gætt í um-
ræðunni um þessi mál
og mun ég lítillega
fjalla um það hér.
Félagslega íbúða-
kerfið hefur tekið
miklum breytingum
frá því að fyrst var
farið að byggja félags-
legar íbúðir en engin
breyting hefur lfklega verið jafn-
mikil og sú sem Páll Pétursson fé-
lagsmálaráðherra beitti sér fyrir og
tók gildi um áramótin 1998/1999.
Ekki ætla ég að rekja það sem í
þeirri breytingu fólst annað en að
nú gefst fólki sem ekki ræður við
kjör á hinum almenna húsnæðis-
markaði tækifæri á að fá lánsfé á
hagstæðum kjörum til kaupa á hús-
næði á almenna markaðnum en er
ekki skylt að fara í sérstök „úr-
ræði“ sem ríki og sveitarfélög
ákveða að sé því við hæfi.
Þetta er mikil breyting og í
þessu felst mikið frelsi. Þetta frelsi
breytir þó ekki því að þau félags-
legu lán sem veitt era til kaupa á
húsnæði í dag sk. viðbótarlán eru
félagslegt úrræði. Vilji löggjafans
var og er sá að við-
halda félagslegu úr-
ræði í húsnæðismálum
og var því leið viðbót-
arlána farin.
Um áramótin 1998
og 1999 urðu því
þáttaskil í framkvæmd
húsnæðislaga fyrir þá
sem kaupa íbúðir eftir
þann tíma. Þeir kaupa
og selja íbúðir á al-
menna markaðnum.
Hins vegar er lítil sem
engin breyting á því
er snýr að þeim sem
keyptu íbúðir fyrir
gildistíma laganna
önnur en að sveitar-
félögum er heimilt að neyta ekki
forkaupsréttarákvæðis.
Hér er nauðsynlegt að staldra
við því þetta er eitt af því sem fjall-
að hefur verið um í greinum Morg-
unblaðsins undanfarið. Það er rétt
sem haldið hefur verið fram að
sveitarfélög geti fallið frá for-
kaupsrétti en það er þeirra ákvörð-
un en ekki þess sem á íbúðina.
Hann getur einungis óskað eftir því
að fallið verði frá forkaupsréttinum
en sveitarfélaginu er í sjálfsvald
sett hvort það gerir það. Sveitar-
félögunum ber að sjá fólki fyrir
húsnæði og forkaupsrétturinn var
ekki síst hugsaður til að sveitar-
félögin hefðu aðgang að húsnæði til
að sinna þessu hlutverki sínu. Þá
hefur það verið þegjandi samkomu-
Gunnar Bragi
Sveinsson
Nýtt hverfí í
Arnarnesvogi
í SÍÐASTA laugar-
dagsblaði Morgun-
blaðsins var birt grein
eftir unglegan fram-
kvæmdastjóra sem býr
í Amamesi. Greinin
fjallar um viðtal við
undirritaðan í fast-
eignablaði sl. þriðju-
dag, þar sem talað var
um hugmynd mína að
nýju hverfi í Amames-
vogi. Asmundur Stef-
ánsson, höfundurinn,
kemur þar fram í tveim
mjög ólíkum hlutverk-
um: annarsvegar nátt-
úraunnandi og -vemd-
ari og hinsvegar sem
talsmaður og „verndari" íbúa Amar-
ness. Vildi ég svara greininni, (þótt
mín sé ekki þar getið með nafnil),
þar sem ég tel að um rangtúlkun sé
að ræða á hugmyndinni, sem gefur
lesendum villandi og mjög neikvæða
mynd. Engu að síður er grein Ás-
mundar mjög áhugaverð sem við-
brögð íbúa Garðabæjar, og væri það
hið besta mál að fá önnur slík frá
íbúum annarra hverfa bæjarins, til
þess að framtíðarstefna hans verði
mótuð á sem lýðræðislegastan hátt.
I búningi náttúraunnandans
skrifar Ásmundur texta, sem flestir
gætu skrifað undir. Hann er
áhyggjufullur vegna ágangs fram-
kvæmda á ósnert land, eins og við
eram flest. Fuglalíf, sem mjög er
kært Islendingum, er honum jafn-
kært og öðram, og rétt er, að mjög
yrði tómlegt ef það hyrfi af höfuð-
borgarsvæðinu. Þess vegna virðir
hugmyndin að Steggjartanga allar
fjörar í Arnarnesvogi og landmótun
sem lögð er til í sjó er aðallega á
svæði, þar sem botn hefur nú þegar
verið hreyfður. Engin ástæða er til
að ætla, að lífsskilyrði fugla verði
verri við það en áður, og sýna það
dæmi eins og Tjömin í Reykjavík og
Grafarvogur, þar sem afar auðugt
fuglalíf hefur myndast á síðustu ár-
um í landslagi gerðu af mannahönd-
um. Hugmyndin gerir ráð fyrir að-
stöðu fyrir fugla-
skoðun, og gangandi
fólk hefur alls staðar
aðgang að sjó á svæð-
inu, nema að strönd
Amarness sjálfs.
Staðhæfingar Ás-
munds um gerð byggð-
ar era hinsvegar rang-
ar. Ekki er um fimm
hæða byggð að ræða,
heldur þriggja hæða að
langmestu leyti, og
engum hefur dottið í
hug að „reisa háhýsi
úti í miðjum sjó“.
Byggð, sem lögð er til,
er því ekki „háreist“,
heldur lág og vinaleg.
Benda má á, að á Amarnesi eru um
150 hús, en aðeins um 30 þeirra
myndu snúa út að nýja bryggju-
hverfinu, og í 500 til 800 metra fjar-
Garðabær
Hugmyndin að Steggj-
artanga, segir Björn 01-
afs, virðir allar fjörur í
Arnarnesvogi.
lægð. Myndi mörgum ekki þykja
það dónalegt.
Hugmynd að nýju hverfi við
strönd Garðabæjar er gerð sem
samspil byggðar og náttúru, sem við
þekkjum af fjölda dæma hérlendis
og erlendis. Til þess þarf „mikilvirka
verktaka", en mótun slíks hverfis er
hvorki þeirra verk einna né lista-
verk, sem stekkur út úr höfði arki-
tekts, heldur ávöxtur samvinnu
fólks, sem stefnir að sama marki.
Bryggjuhverfi hafa þann kost að
tvinna saman eftirsótta þætti bæjar-
lífs, íbúðir og útivist. Bryggjuhverfi í
Garðabæ er hugsað þannig, að sem
flestir geti notið návistar við sjávar-
síðuna, en ekki einungis útvaldir.
Höfundur er arkitekt.