Morgunblaðið - 31.10.2000, Blaðsíða 60

/ÍO ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Tryggingarákvæði
eðlilegt í ljósi reynslunnar
AF UMRÆÐU undan-
farinna daga í fjölmiðlum
mætti draga þá ályktun
að helstu forystumönn-
um innan raða opinberra
starfsmanna sé með öllu
ókunnugt um það á
hverju samningar Flóa-
bandalagsins síðastliðið
vor byggðust. Þannig
-ri^.fa talsmenn félaga op-
inberra starfsmanna við-
haft ummæli í þeim dúr
að samningamenn Flóa-
bandalagsins hafi lagt
línurnar í kjarasamning-
um fyrir annað launafólk
þar á meðal opinbera
starfsmenn. Einnig má
skilja ummæli talsmanna atvinnu-
rekenda þeirra á sama veg. Þessi
skilningur byggist á rangtúlkunum
á markmiðum tryggingarákvæða
kjarasamningsins eins og hér verð-
ur rakið á eftir.
Um hvað snerist stefnan?
Rétt er af þessu tilefni að rifja
■jJpp um hvað stefnumörkun Flóa-
bandalagsins í síðustu samningum
snerist. Meginmarkmiðið var að
hækka lægstu launin í landinu mest
og tryggja kaupmátt launa og stöð-
ugleika í þjóðfélaginu. Það er gert
með áformum um að hækka lægstu
laun um rúmlega 30% á samnings-
tímanum en lágmarkshækkunin í
samningnum var 12,71%. Einnig
fylgdi ákveðin tekjutrygging samn-
ingnum þar sem á sama hátt er sér-
staklega reynt að tryggja kaupmátt
lægri launa. Kjarasamningurinn er
Sigurður
Bessason
mjög hagstæður
þeim sem eru á
lægstu laununum.
Fyrir þá sem ekki
þekkja til skal
minnt á að kjara-
kröfurnar voru mót-
aðar eftir víðtæka
könnun sem var
gerð meðal félags-
manna þar sem
mikill vilji kom fram
um að hækka
lægstu launin veru-
lega umfram önnur
laun. Þessi sterki
vilji kom ekki síður
fram hjá þeim sem
voru á hærri laun-
um. Jafnframt kom fram á öllum
fundum með félagsmönnum að þeir
vildu fá tryggingu gegn verðbólgu
og tryggt yrði að aðrir launahópar
gætu ekki samið á baki almenna
launafólksins um betri kjör í trausti
stöðugleika sem fólk á almennum
vinnumarkaði hefði lagt grunninn
að.
Það hefur aldrei komið fram að
forystumenn opinberra starfs-
manna væru á móti þessari stefnu
félaganna innan Flóabandalagsins
og ASI að hækka lægstu laun um-
fram önnur laun.
Þeir tapa mestu í
hækkandi verðbólgu
Tryggingarákvæðin sem nú hafa
komið með nýjum hætti inn í um-
ræðuna af hálfu forystumanna op-
inberra starfsmanna voru sett að
kröfu félagsmanna í stéttarfélögun-
Kjarasamningar
Þessir félagsmenn hafa
dapra reynslu af því að
bera einir uppi stöðug-
leikann í þjóðfélaginu,
segir Sigurður
Bessason. Þess vegna
kom það aldrei til greina
að félagsmenn
Flóabandalagsins stæðu
einir að því að tryggja
stöðugleikann.
um innan ASÍ. Þessir félagsmenn
hafa dapra reynslu af því að bera
einir uppi stöðugleikann í þjóðfé-
laginu. Þess vegna kom það aldrei
til greina að félagsmenn Flóa-
bandalagsins stæðu einir að því að
tryggja stöðugleikann. Því var gerð
krafa um opnunarákvæði. Annars
vegar opnunarákvæði gagnvart
verðbólgu og hins vegar þannig að
ef aðrir hópar launafólks velja að
taka ekki þátt í að
tryggja stöðugleika, þá yrði Fló-
inn leystur undan því einnig. Fyrir
okkur hefur það allan tímann verið
mjög skýrt að þeir sem eru á
lægstu laununum tapa mestu í
hækkandi verðbólgu þar sem svig-
Microsoft
Office 2001

Stafabrengl heyrir fortíðinni til
þegar tveir heimar mætast
Nú er hann kominn Office 2001 pakkinn frá Microsoft.
/mX' Eitthvað sem allir Macintosh notendur verða að eignast
Verðlaunaður pakki með nýju notandaviðmóti
í sönnum Apple stfl. Inniheldun Excel, Word, Power Point
og nýtt tölvupóst- og skipulagsfomt, Microsoft Entourage.
Mácc ;
sco
rúm þess hóps er mun minna en
annarra.
Eðlileg krafa í
ljósi reynslunnar
Því miður virðst sem forystu-
menn opinberra starfsmanna séu
að falla í þá gryfju að líta á Flóa-
bandalagið og fólk innan ASÍ sem
einhvern höfuðóvin sinn. Svo er að
sjálfsögðu ekki. Stéttarfélög opin-
berra starfsmanna eru að lenda í
nákvæmlega sömu stöðu og Flóa-
bandalagið var við síðustu samn-
inga og félögin innan ASÍ hafa jafn-
an verið. Umsamin launahækkun
stórra hópa flæðir að jafnaði yfir
þjóðfélagið allt. Samningar snúast
því ekki aðeins um laun og réttindi
viðkomandi hópa, heldur um kaup-
mátt alls launafólks. Opnunar-
ákvæði Flóans miðast við að verja
kaupmátt.
Ef niðurstaða stéttarfélaga opin-
berra starfsmanna og launanefnda
ríkis og bæja er sú að svigrúm til
launahækkana sé meira en það sem
um var samið á almennum vinnu-
markaði, þá mun launafólk innan
ASÍ gera kröfu um sambærilegan
hlut af því svigrúmi á grundvelli
tryggingarákvæða í samningi sín-
um.
Þannig voru tryggingarákvæðin
ekki sett til höfuðs einum né nein-
um heldur felast í þeim sjálfsögð og
eðlileg viðbrögð byggð á dómi
reynslu þessara félaga undanfarin
ár.
Við viljum minna á samkomulag
ASI við ríkisvaldið sem gengið var
frá í tengslum við Flóasamninginn
kemur opinberu félögunum ekki
síður til góða. Má þar t.d. nefna
barnabætur en þar var samið við
ríkisvaldið að settar yrðu 1.500
milljónir króna til þess að laga
stöðu barnafólks. Þetta er komið til
framkvæmdar og kemur öllum til
góða hvort sem félagsmenn eru
innan ASI eða félaga opinberra
starfsmanna.
Það er trúa okkar að þegar
launamál séu skoðuð í heild sinni
geti félög opinberra starfsmanna
verið okkur sammála um að sérstök
ástæða sé til þess að hækka lægstu
launin í samfélaginu umfram aðra
hópa og í því átaki eigum við sam-
leið. Lægstu laun verða hinsvegar
aldrei hækkuð sérstaklega ef allir
aðrir líta á þann hóp sem stökkpall
til verulega meiri hækkana fyrir
sig.
Höfundur er formadur
Eflingar-stéttarfélags.
Isnámurnar
hugsaðu I skapaðu | upplifðu
SkaftahKð 24 - Slml S30 1800 • Fax 830 1801 • www.apple.la/offlce
JÖKLAR eru ísnámur,
þaðan sem hinar „endm--
nýjanlegu orkulindir"
falla - jökulfljót - fall-
vötn.
Vatnsvirkjanir hér á
landi síðastliðin 30 ár og
orkustöðvar fá orku sína
úr fallvötnum - jökulfljót-
um - vatninu er safnað í
lón á hálendinu. Nú áætl-
ar núverandi ríkisstjórn
og framkvæmdaaðili,
Landsvirkjun, að efna til
60 ferkílómetra lóns á
meira og minna friðlýstu
svæði - Kringilsárrana og
um leið á að kaffæra innri
hluta Dimmugljúfra -
Hálslón.
Samkvæmt „margs konar rann-
sóknum“ Verkfræðiskrifstofu Sig-
urðar Thoroddsens - VST „ bendir
allt til þess að það taki um 400 ár að
fylla lónið“ Hálslón - Morgunblaðið
23. september sl.
Yfirskrift þessarar fréttar er
„Litlar breytingar verða á strönd
Héraðsflóa." Þessi staðhæfing er
sögð byggð á reiknilíkönum og
rannsókn Susan Tonkin de Vries,
„sem hefur verið hér í sumar til að
rannsaka og meta áhrif Kára-
hnjúkavirkjunar á strönd Héraðs-
flóa“. Susan Tonkin de Vries er tal-
in breskur sérfræðingur.
Engar breytingar á strönd
Héraðsflóa og Hálslón fyllist á 400
árum, það hefur verið reiknað út af
VST.
Þessar áætlanir og reiknilíkön
sem þau byggjast á bjóða upp á
stórgróða af virkjanaframkvæmd-
um fyrir enn ábatasamara selstöðu-
álver á Reyðarfirði.
En hér koma þessi 400 ár til sög-
unnar og hvemig hitastigið verði
hér á landi næstu 400 árin. VST tel-
ur sýnilega að ísnáman þaðan sem
jökulvatnið fellur við bráðnun nám-
uíssins verði svipað og í dag. Vatna-
jökull muni vera óbreyttur eftir 400
ár.
En því miður bendir margt til
þess að ísnáman hjaðni fremur en
haldist óbreytt, eins og VST gerir
ráð fyrir. ísnáman eða Vatnajökull
er að dómi VST ein hinna „endur-
nýjanlegu orkulinda". Ef jöklar hér
á landi hafa minnkað allt um það bil
um helming síðastliðin hundrað ár -
eins og rannsóknir benda til - og ef
hitastig næstu áratuga fer ört
hækkandi á jörðinni, hvað verður þá
eftir hundrað ár ef svo heldur fram
sem horfir?
Því bendir margt
til þess að ísnáman
Vatnajökull bráðni
örar en hingað til
sem þýðir meira
vatnsmagn og aur
og að Hálslón fyllist
á mun skemmri
tíma en 400 árum.
Ef til vill nokkrum
áratugum. Og önn-
ur lón á hálendinu?
Meginhluti ork-
unnar til rafmagns-
framleiðslu er
bræddur jökulís og
Siglaugur meginhluti virkjan-
Brynleifsson legrar vatnsorku
hér á landi eru jök-
ulfljót.
Lónagerðir og stíflugerðir á há-
lendinu marka Landsvirkjun sem
mestu umhverfissóða íslandssög-
unnar og þeir ætla ekki að láta
Forðabúr
Meginhluti orkunnar
til rafmagnsframleiðslu,
segir Siglaugur
Brynleifsson, er
bræddur jökulís.
staðar numið eins og áætlanir um
Kárahnjúkavirkjun vottar og nú eru
uppi áætlanir hjá þessari stofnun að
sökkva Þjórsárverum, því lífsvon
stofnunarinnar er framhald stíflu-
gerða og rafmagnsframleiðslu fyrir
selstöðuálver. Síðustu misseri hefur
dótturfyrirtæki Landsvirkjunar,
Landvernd, unnið að „sáttum“ um
sóðaskapinn og er beitt ýmsum ráð-
um til þess að villa á sér heimildir
með t.d. þjóðgarðafjasi, sem á að
draga athyglina frá umhverfissóð-
uninni norðan Vatnajökuls.
Sé til lengri tíma litið lítur heldur
illa út fyrir nýtingu „endumýjan-
legra orkulindá' hér á landi ef loft-
mengun eykst með stórhækkandi
hitastigi. Ef ísnámur eða jöklar hér
á landi hjaðni svo við aukna bráðn-
un að sögu þeirra ljúki sem „endur-
nýjanleg orkulind" þá hlýtur
Landsvirkjun að leita sér „sóknar-
færis“ á erlendri grundu, einkum
þar sem stjómvöld em miklir „nátt-
úrunýtingarsinnar" og áldrauma-
menn.
Höfundur er rithöfundur.