Morgunblaðið - 02.12.2000, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Færeyjar
Kjósa um
tímasetn-
ingu sjálf-
stæðis
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
FÆREYINGAR munu ekki
aðeins greiða atkvæði um sjálf-
stæði í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni í apríl 2001 heldur einnig
um hvenær þeir vilja fullan að-
skilnað frá Dönum. Mjög skipt-
ar skoðanir eru innan færeysku
landstjómarinnar um hversu
hratt fjárhagslegum tengslum
við Dani verður slitið en ekki
hefur enn verið látið uppi um
hvaða ártöl er að ræða.
Hpgni Hoydal úr Lýðveldis-
flokknum, sem fer með sjálf-
stæðismál í stjórninni, segir að
náðst hafi samkomulag um ár-
tölin þrjú en vill ekki gefa upp
hver þau eru.
Færeyskir kjósendur munu
greiða atkvæði um hvenær þeir
telji að aðskilnaðurinn hefjist,
hvenær fjárstuðningur Dana
hætti og hvenær lýst verði yfir
fullu sjálfstæði. Verður um
þijár mismunandi tillögur að
ræða og verða kjósendur að
velja eina.
Hoydal er í hópi þeirra sem
harðast þrýsta á um að tengslin
við Dani verði slitin sem fyrst
en hann hefur nefnt fimm til
sex ár frá því að Færeyingar
taka ákvörðun og þar til eyj-
amar hljóta fullt sjálfstæði.
Hinir tveir flokkamir í lands-
stjóminni hafa hins vegar talað
um allt að tvöfalt lengri tíma.
Jerúsalem
Minni átök
en óttast var
Ramailah, Jerúsalem. AP, AFP.
TIL átaka kom milli Palestínumanna
og ísraelskra hermanna á sjálfs-
stjómarsvæðunum í gær en þá var
fyrsti bænadagurinn í hinum helga
mánuði múslima, ramadan. Tveir
Palestínumenn féllu og um þrjátíu
særðust, ísraelskir skriðdrekar
skutu auk þess á borgina Ramallah á
Vesturbakkanum.
Um 3.000 lögreglumenn höfðu
tekið sér stöðu í Austur-Jerúsalem
en ísraelar töldu hættu á að átök
yrðu þegar tugþúsundir manna
héldu inn í gömlu borgina til bæna.
Ein af heilögustu moskum islams, al-
Aqsa, er á Musterishæðinni í gömlu
borginni, hæðin er jafnframt einn af
mikilvægustu sögustöðum gyðinga-
trúar. Ekki kom þó til verulegra
deilna í borginni að þessu sinni milli
múslima og lögreglumanna. Sjónar-
vottar sögðu að fáeinir unglingar
hefðu kastað grjóti í lögreglumenn-
ina en fljótt verið stöðvaðir af varð-
mönnum úr röðum Palestínumanna
er gæta moskunnar. Sagði ísraelska
útvarpið að sérstakt varðlið Yassers
Arafats, leiðtoga Palestínumanna,
hefði átt samvinnu við ísraelsku lög-
reglumennina um að koma í veg fyrir
óeirðir.
Reuters
Alnæmi
ógnar
öryggi
BILL Clinton Bandarílgaforseti
sagði í gær að útbreiðsla alnæmis
væri ógnun við öryggi og stöðug-
leika í heiminum og sagði hann
Bandaríkjamenn staðráðna í að
berjast gegn faraldrinum. Gærdag-
urinn var um allan heim tileinkaður
baráttunni gegn sjúkdómnum. Um
5,3 milljónir manna hafa smitast af
HlV-veirunni það sem af er þessu
ári og er talið að alls um 36 milljón-
ir manna sóu nú smitaðir, flestir í
Afríku. Vfða í þriðja heiminum eru
tölur um útbreiðsluna mjög
ótraustar og sums staðar er af
ásettu ráði gert sem minnst úr tíðn-
inni til að draga úr ótta erlendra
ferðamanna. Sérfræðingar óttast
einnig mjög að alnæmi breiðist nú
hratt út f Rússlandi og fleiri fyrr-
verandi lýðveldum Sovétríkjanna.
Á myndinni sést ungur maður f
Moskvu aðstoða vinkonu sína við að
sprauta heróíni í æð en fíkniefna-
neysla er talin helsta orsök út-
breiðslu sjúkdómsins f Rússlandi.
Ráðstafanir vegna útbreiðslu kúariðunnar í Evrópu
Dýramj ölsbann í
gildi í Þýzkalandi
Berlín, Brussel, Madríd. AFP, Reuters.
EINNI viku eftir að fyrsta staðfesta
kúariðutilfellið greindist í kú borinni í
Þýzkalandi staðfesti Sambandsráðið,
efri deild þýzka þingsins, í gær
skyndilöggjöf um bann við notkun
dýramjöls, þar með talið fiskimjöls, í
skepnufóðri. Lögin voru afgreidd frá
neðri deild þingsins á fimmtudag og
eiga að taka gildi í dag, laugardag.
Lög þessi eru með þeim alhraðast af-
greiddu í þýzkri stjómmálasögu.
Ennfremur undirritaði þýzki heil-
brigðisráðherrann, Andrea Fischer, í
gær sérstaka neyðarreglugerð sem á
að ganga í gildi næsta miðvikudag.
Kveður hún á um að kúariðuprófun
verði gerð á öllum nautgripum yfir 30
mánaða gömlum sem ætlunin er að
slátra til manneldis.
Er það von þýzkra stjómvalda að
þeim takist með þessum róttæku og
kostnaðarsömu ráðstöfunum að
sannfæra neytendur um að óhætt sé
að neyta nautakjöts.
A mánudag koma landbúnaðarráð-
herrar Evrópusambandsins (ESB)
saman í Brassel til að taka ákvörðun
um hvort bann við notkun dýramjöls í
skepnufóðri og fleiri aðgerðir gegn
útbreiðslu kúariðu skuli fært út til
allra aðildarríkjanna fimmtán. Er
mikill pólitískur þrýstingur á ráð-
herranum að afgreiða málið á fundin-
um - þótt skoðanir á því séu mjög
skiptar - til að þessi nýi kafli kúa-
riðufárs í Evrópu verði ekki tii að
önnur mikilvæg málefni falli í skugg-
ann, sem liggja fyrir leiðtogafundi
Nær einnig
til notkunar
p P* i • •••!•
a nskimjoh
Reuters
Kúariðuvandinn hefur víða
áhrif í Evrópu, hér hefur slátr-
ari í Nice í Frakklandi sett kjöt
af bison-uxa og strút í giuggann.
ESB, en hann fer fram í Nice í
Frakklandi siðar í næstu viku.
„Landbúnaðarráðherramir hafa
ekki efni á því að ganga tómhentir af
fundi. Viðhorf neytenda í tengslum
við nautakjöt er á suðupunkti,“ hefur
Reuters eftir Paul Brenton hjá
þankabankanum Centre for Europ-
ean Policy Studies (CEPS) í Brussel.
Byrne bjartsýnn á
samþykkt ráðherraráðs
David Byme, sem fer með heil-
brigðis- og neytendamál í fram-
kvæmdastjóm ESB, sagðist í gær
vongóður um að landbúnaðarráð-
herramir kæmust að samkomulagi.
„Það kann að vera að ráðherramir
geri einhveijar breytingar á einu eða
öðra atriði, en svo fremi sem tillög-
umar sem búið er að kynna haldi sér í
aðalatriðum, verð ég ánægður," sagði
Byrne. I tillögunum, sem fram-
kvæmdastjómin kynnti á miðviku-
dag, er gert ráð iyrir að bann við að
gefa jórturdýram - nautgripum,
kindum og geitum - fóður sem inni-
heldur beina- og kjötmjöl, yrði fært
út til annarra sláturdýrategunda,
svína og alifugla. Á bannið að taka
gildi 1. janúar nk. til hálfs árs til að
byija með.
Sagðist Byme vonast til að með því
að banna allt fóður sem unnið væri úr
hvers konár dýraafurðum tækist að
vinna traust neytenda á gæðum
nautakjöts á ný og að hann kysi frek-
ar aðgerðir sem ESB-ríkin samein-
uðust um frekar en að hvert og eitt
þeirra gripi til eigin ráðstafana.
Frakkar, sem gegna formennsku í
ráðherraráði ESB út árið, áttu fram-
kvæði að því að þess skyldi getið í til-
lögu framkvæmdastjómarinnar, að
bannið skyldi einnig ná til fiskimjöls.
Hart var deilt um tillögumar í
dýralæknanefnd ESB á fimmtudag.
Fulltrúar þeirra aðildarríkja þar sem
engar vísbendingar hafa fundizt um
að hætta sé á kúariðusmiti - sem get-
ur valdið afbrigði af hinum banvæna
heiiahrömunarsjúkdómi Creutz-
feldt-Jakob í mönnum - töldu of
geyst farið með því að láta það sama
yfir alla ganga.
Sjö áratuga óslitinni valdatíð Byltingarflokksins lokið
Fox heitir endalokum
einræðis í Mexíkó
Mexíkóborg. AFP, AP.
SJÖ áratuga valdatíð Byltingar-
flokksins (PRI) í Mexíkó lauk form-
lega í gær þegar ný ríkisstjóm tók
við völdum og Vicente Fox sór emb-
ættiseið sem forseti landsins. Litið
er á stjómarskiptin sem stórt skref í
umbótaátt, í ríki þar sem spilling er
landlæg og lýðræði hefur ekld enn
náð að festa sig fyllilega í sessi, sam-
kvæmt skilningi Vesturlandabúa á
hugtakinu.
Fox vann sigur í forsetakosning-
unum í júlí en hann er fyrsti forseti
Mexíkó síðan árið 1929 sem ekki til-
heyrir Byltingarflokknum, er var
talinn hafa oftsinnis hagrætt úrslit-
um kosninga sér í hag. Ráðherrar
hinnar nýju ríkisstjórnar sóra emb-
ættiseið á miðnætti en Fox tók við
forsetaembættinu við hátíðlega at-
höfn á hádegi í gær. Fox hét því í
ávarpi sínu eftir embættistökuna að
„eyða öllum leifum einræðis" í
Mexíkó. Hann hvatti til samvinnu
allra stjómmálaflokka og þjóðemis-
hópa í landinu og sagði að hin nýja
ríkisstjórn yrði „umburðarlynd".
Helstu stefnumál Fox fyrir kosn-
ingarnar vora að útrýma spillingu og
vinna bug á fátækt, og víst er að
hann á ekki auðvelt verk fyrir hönd-
um. Spilling er rótgróin í öllum þrep-
um stjómkerfisins og talið er að um
40 miiljónir af um 95 milljónum
Mexókóbúa lifi undir fátæktarmörk-
um. Horfurnar í efnahagslífi lands-
ins eru þó ágætar, en hagvöxtur
mælist þar um 5%.
Aðhyllist „þriðju leiðina“
Vicente Fox er 58 ára, fráskilinn
fjögurra bama faðir. Hann nam við-
Reuters
Götusali í Mexíkóborg falbýöur grímu af Vicente Fox fyrir embættistöku forsetans í gær.
skiptafræði við Harvard-háskóla og
hóf eftir það störf hjá Coca Cola-fyr-
irtækinu í Mexíkó, en á fimmtán ár-
um vann hann sig upp í að verða for-
stjóri fyrir Mexíkó- og Mið-Amer-
íkudeild fyrirtækisins. Fox var kos-
inn á þing árið 1988 og náði síðan
lgöri sem ríkisstjóri í fæðingarhér-
aði sínu, Guanajuato, árið 1995.
Sem stjórnmálamaður er Fox álit-
inn miðjumaður, sem styður bæði
frjálst framtak og viðamikið velferð-
arkerfi. Hefur hann sjálfur líkt
stefnu sinni við „þriðju leiðina" svo-
kölluðu, sem Tony Blair og fleiri
evrópskir jafnaðarmannaleiðtogar
kenna sig við. í kosningabaráttunni
reyndi Fox að höfða til sem flestra,
gerði sér far um að vera alþýðlegur
og klæddist gjarnan opnum skyrt-
um, gallabuxum og kúrekastígvél-
um. Hann uppskar enda nokkra
gagnrýni fyrir að gera út á ímynd
sína frekar en ígrandaða pólitíska
stefnu. Á hinn bóginn er hann orð-
lagður fyrir persónutöfra og hæfi-
leika til að miðla málum.