Skírnir - 01.01.1874, Page 136

136
spAnn.
Hann er hverjnm manni betur máli farinn, sannkallaSur Demos-
þenes á spænskri foldu, inaður lærSur vel, og drengur hinn
bezti, og um þaS ljúka allir upp einum munni, aS enginn landa
bans unni ættjörð sinni betur en hann. Hann var „banda-
stjórnarma5ur“, en mat þó bitt mest, aS landiS tylldi saman, og
það sem fastast; hann er manna frjálslyndastur, en hefir jafnan
lagt ríkt á við landa sína, að gæta reglu og stjórnsemi. Hann
brýndi þaS rækilega fyrir þingmönnum í snjallri ræSu og sköru-
legri, skömmu áður en hann hlaut forsetakosning, að þeim riði
lífiB á aS gæta hófs og stillingar; áhlaupamennirnir tortímdi
bæSi sjálfum sjer og stjórn þeirri, er þeir væri aS berjast fyrir.
Hann kvaS þaS jafnan hafa verib mein þjóSvaldssinna, aS þeir
væri of líkir spámönnum en ólíkir góSnm stjórnvitringum, þeir
liti of mjög á fagrar hngsjónir en gæfi reynslunni of lítinn gaum.
Mannkynssagau hefSi aS geyma fjölda mörg dæmi þess, aS
ihaldsmenu hefSi komiS fram hugmyndum þeim, er hinir, fram-
faramennirnir, hefSi gefizt upp viS, fyrir vanstillingar sakir og
óþreyju. „Washington kom fótum undir þjóSveldiS meS Banda-
mönnum í Vesturheimi, og var þó einvaldsmaSur. Kossuth
boSaSi fyrstur þjóSfrelsi og sjálfsforræSi Ungverjalands, Herzen
barSist fyrir lausn bólfastra landseta á Rússlandi, Mazzini ætlaSi
aS gjöra úr Italíu eitt ríki, Victor Hugo, Favre og Gambctta
kveiktu þjóSstjórnarhugmyndina núna síSast á Frakklandi; þetta
voru allt lýSvaldsgarpar, og sumir í svæsnara lagi, en enginn
þeirra fjekk fram komiS fyrirætlun sinni; til þess urSu síSan
einmitt íhaldsmenn og alvaldar, þeir Deak, Alexander keisari
annar, Cavour og Thiers. Bismarck, hinn rammasti alveldis-
maSur, dró þýzkaland saman í eitt ríki, löngu eptir aS lýS-
valdsgarparnir voru upp gefnir viS þaS.“ Svo forsjáll var Ca-
stelar, aS hann setti þinginu þann kost, fyrir aS taka aS sjer stjórn
landsins í nauSum þeim og vandræSum, er viS var aS eiga, aS
hann fengi einn öllu aS ráSa aS kalla; hann mætti nota bvern
liSsforingja, er kostur væri á, hvort sem hann væri rjetttrúaSur
þjóSstjórnarmaðnr eða ekki; hann mætti taka nauðungarlán, er
næmi 200 miljónum ríkisdala; hann mætti leggja í hervörzlur