Skírnir - 01.01.1896, Blaðsíða 42

42
Bfia-þfittr.
vorjaland. Þótti þeim með þessum ummælum í skyn geflð, að Þjóðrerjar
hefðu verið fúsir að veita Búum lið, ef á þá hefði verið skorað. Þóttust
nú vita, að hér hefðu samningamál á undan farið railli Kriigers og Yil-
hjálms keisara, en slíkt iýsti fullum fjandskap af keisarans hendi, er hann
vissi, að Búar væru þeim einkamálum bundnir við Engla, að eiga enga
samninga við neina útlenda þjóð, nema fyrir þeirra meðalgöngu. Þjóð-
verjar tóku þessu fjarri, að nokkurt vitorð eða samningar hefðu verið milli
sín og Búa, og kölluðu enskan uppspuna, sem ekkert ætti við að styðjast,
nema vonda samvizku stjórnmálamanna Breta. — IJm þá dagana, sem
Jameson var handtekinn, þótti fyrst uggvænt um, að til vandræða kynni
að draga milli Breta og Búa; lögðu Þjóðverjar þá herskipum inn í Delagoa-
flóa, og fóru þess á leit við Portúgalsmenn, að sér væri leyft að senda
herlið gegn um landræmu Portúgalsmsnna yfir í Transvaal, ef Búar yrðu
liðsþurfar.* Létust vera hræddir um, að Bretar kynnu að vilja þröngva
kosti Búa; en það kváðu þeir sér ekki þolandi, að Bretar fœrðu út vald
sitt um samninga fram í þeim hluta Afríku. Portúgalsmenn neituðu þó
um leyfi þetta, og munu þeir ekki hafa annað þorað fyrir Englondingum.
En er þessi málaleitun kom í ljós, þá kölluðu Englands-blöð sýnt, að
Þjóðverjar hygðu hér til fulis fjandskapar; og jafnan siðan, er ensk blöð
minntust á þessa málaleitun Þjóðverja, töluðu þau svo um hana, sem hún
hefði átt sér stað áðr en Jameson gerði árás sína. Siðar fundu þau svo
upp á því, er ekki var auðið að bera Oecil Rhodes undan vitorði og með-
ráðum að frumhlaupi Jamesons, að Rhodes hefði verið kunnugt um, að
samningar hefðu verið i býgerð milli Transvaal og Þýzkalands, og hefði
það verið markmið þeirra, að leysa Búa frá sáttmálum við Breta. Það
befði því verið nauðsynlegt, að Bretar yrðu fyrri til, og þvi ætti reyndar
Cecil Rhodes þökk skilið fyrir alt saman. Hans eina ávirðing hefði verið
sú, að hann hefði ekki kynt sér nógu vel afla Búa og viðbúnað Útlend-
inga, og hefði því látið Dr. Jameson hafa alls ónógan liðskost. Vitaskuld
hefði þeir Dr. Jameson brotið brezk lög og rofið frið á Búum, en það
mundi enginn hafa fengizt um, ef þeir hefðu búið sig svo út, að þeir
hefðu haft sigr úr býtum. Auðvitað hefði allt tiltœkið verið ærulaust
niðingsverk, ef það hefði framið verið milli siðaðra þjóða í Norðrálfu;
en um smáríki suðr i Afríku væri alt öðru máli að gegna; þar væri rétt-
armeðvitund manna öll önnur, og dygði því ekki að mæla slík tilræði þar
á 8ömu mælistiku sem gilti þjðða milli í Norðrálfu.
*) Búar eiga hvergi land að sjó.