Skírnir - 01.01.1896, Blaðsíða 30

30
Áttavísun.
lendu við Bretland ið mikla, eru málamyndar-form eitt að miklu leyti;
það eru hagsmunir nýlendanna sjálfra og þjððerniains ríku trygðabönd,
sem nú halda ein öllu saman. Og reynslan sýnir daglega, að þau eru
öllum öðrum tengslum sterkari.
Annað atriði, sem hér hefir og mikla þýðingu, er inn einkennilegi
hæfileiki til sjálfsstjórnar, sem Bretum og Skotum er meðfœddr fremr öll-
um öðrum þjóðum. Þetta lýsir sér berlega þegar nýlendur römanskra
þjóða að fornu og nýju eru bornar Baman við nýlendur Engla. Rómönsku
þjóðirnar í Norðrálfu hafa glatað flestöllum sínum nýlendum, af því að
þær kunnu ekki að stjórna þeim, vildu ekki unna þeim frelsis til sjálts-
stjórnar. Og þegar slíkar nýlendur hafa rifið sig lausar, þá hefir sjálfs-
stjórnin farið út um þúfnr, af því þær kunnu ekki að stjórna sér sjálfar.
Ef vér t. d. lítum 4 þjóðveldin svo nefndu í Mið-Ameríku og Suðr-Am-
eríku, þá eru það venjulegast fáir þeir mánuðir ársins, að eigi sé þar
stjórnbylting uppi eða styrjöld í einu þeirra eða fleirum á hverju ári.
Hæfileiki Engla til landnáms og sjálfsstjórnar veldr því, að þeir eign-
ast stundnm lönd eða koina þeim undir yfirráð sín á nokkuð einkennilegan
hátt. Sé lítt bygt land, sem aðrir eiga, þó ekki stórþjóðir, þá setjast
enskir menn þar að, nytja auðsuppsprettur landsins og fjölga brátt, þar
til er þeir verða fjölmennari en þarlendir þegnar, er þegnrétt hafa fullan,
og svo er brátt Englastjórn beðin um sína brezku vernd. Stjórnin og fé-
lög einstakra manna styðja mjög að sliku, og lýsir aðferð þeirra þessi sér
mjög vel í atburðum þeim, er fram hafa komið í Venezuéla og í Trans-
vaal, sem frá verðr sagt hér síðar. Því er frásögnin um framkomu Eng-
lands gagnvart þessum ríkjum og viðreign þeirra við þau svo einkar-
merkileg, að hún verpr svo skæru Ijósi á stjórnarstefnu þeirra gagnvart
máttarminni smáríkjum í öðrum heimsálfum.
Sú þjóð, sem mestr gerist nú kcppinautr Eugla í iðnaði og verzlun,
eru Þjóðverjar Þeir hafa og in síðari ár látið sér mjög ant um að koma
upp nýlendum og ná fótfestu á mörkuðum um allan heim, eigi siðr i öðr-
um beimsálfum en hér í álfu. Þjóðverjaland er auðugt af kolum og að
því leyti vel lagað fyrir verksmiðju-iðnað. Englar eru eldri iðnaðar-þjóð,
og þótti enskr varningr lengi vandaðri en þjóðverskr; kendu menn um
kunnáttuleysi Þjóðverja; enda var þá og mest gert í uppfræðslumálum á
Þýzkalandi fyrir heimspekileg visindi, en fræðsla í verklegum fræðum og
kunnáttu látin sitja á hakanum. En Englar hafa jafnan látið sér mjög
ant um að efla verklega kunnáttu. Eu nú er þetta alt breytt á Þjóðverja-