Skírnir - 01.04.1905, Side 73

Leturgerb og leturtegundir.
169-
dHH
Un * v:)
aði þannig að skýra þær þrjár
raðir sem myndirnar sýna og þýða:
Ptolemaios, Berenike og Alexander.
Samkvæmt Champollion,
má skifta helgirúnúnum í þrjá
fiokka: myndarúnir, jartegnarúnir
og liljóðrúnir. Upphaíiega voru að-
eins þær fyrstu til, því eins og
alt annað letur er egipzka letrið
runnið af myndum.
Myndarrúnirnar eru aðeins einfaldar myndir af ldut-
unum sem þær tákna.
Jartegnarúnirnar eru hafðar til að tákna hin óhlut-
kendari hugtök. Maður á fjórum fótum t. d. þýðir: að
falla; rnaður með prik: að berja; lampi er hangir í loft-
inu eða stjarna á himninum: myrkur og nótt; kross: á
ringulreið, þvert og endilangt.
Oft virðist jartegnið og merking þess hvort öðru all-
fjarskylt; svo er það t. d., þegar strútsfjöður táknar rétt-
lætið. Þeim sem ekki veit, að allar strúfsfjaðrir eru dún-
fjaðrir og þess vegna allar hvor annari líkar, veitir örðugt
að finna líkinguna.
Sama táknið getur verið hvorttveggja í senn, mynd
og jartegn. Myndin af hníf táknar bæði hníf og að
skera, og á sama hátt táknar hringur ekki aðeins sól,
heldur og dag og tíma, og auga bæði sjónina og skyn-
færið sjálft, en líka árvekni og þekkingu.
Þriðji fiokkurinn, hljóðrúnirnar, eru meginþátturinn í
leturgerð Forn-Egipta. Langfiestar (um 700) tákna þær
hljóðasambönd, eins og kínverska og assýrisk-babylonska
letrið. En svo eru líka fáeinar sem tákna einstök hljóð,
líkt og bókstafir vorir. Þegar fyrir 5000 árurn höfðu
Egiptar komið sér niður á þessi tákn, og ber því að telja
þau fyrsta stafróf heimsins.
Það má fá hugmynd um það, hvernig egipzka staf-
rofið er til orðið, með þvi að virða nákvæmlega fyrir sér