Skírnir - 01.04.1905, Page 74

170
Leturgerð og leturtegundir.
helgirúnirnar, sem það er samsett af. A er t. d. táknað
með örn, L með ljóni. A forn-egipzku hét örnin ahom
og ljónið labo, þ. e. nafn arnarinnar byrjaði áA og ljóns-
ins á L. A satna hátt er hver hinna stafanna táknaður
með mynd þess dýrs eða hlutar sem á sér nafn, er byrjar
á þeim staf sem tákna skal.
Helgirúnirnar voru einkum notaðar til áletrana á opin-
berar byggingar, hof og alls konar minnismörk. Þær voru
auk þess ristar á ílesta þá hluti er látnir voru fylgja
dauðum mönnum í gröfina. I daglegu lífi voru þær sjald-
an við hafðar. Þá var ritað á sefpappír og notað »hieratiska«-
letrið, sem svo var nefnt, og var það þegar fyrir fullum
4000 árum leitt af helgirúnunum á þann hátt að mynd-
irnar voru ekki gerðar í heilu líki, heldur aðeins aðal-
drættirnar, svo sem eftirfarandi myndir sýna.
1> 4;Æ> m
Seinna þurftu Egiptar, sökum hins auðuga verzlunar-
lífs, á enn einfaldara letri að halda, og þá varð til »demo-
tiska« eða alþýðlega letrið. Það er letrið sem ásamt helgi-
rúnunum og gríska letrinu var rist á »Rosette-steininn«.
En reyndar var það aðeins að ytra áliti, að »hiera-
tiska« og »demotiska« letrið varð einfaldara en helgi-
rúnirnar. Myndirnar urðu einfaldari, hægri meðferðar, en
kerfið var hið sama. Táknin mörgu héldust. Þótt Egiptar
sæu nágranna sína að norðaustan (Fönikíumenn) og suð-
austan (Sabea og Mínea í Suður-Arabíu) nota stafletur, og
þótt þeir hefðu sjálfir vel getað ritað mál sitt á sama hátt
með stafrófs rúnum sínum, þá gátu þeir ekki fengið af
sér að bera fyrir borð letur það er þeir höfðu erft frá for-
feðrum sínum og notað hafði verið um þúsundir ára. Það
var tengt þeim svo mörgum böndum. Menning þeirra og
trúarhrögð, alt sem þeim var dýrmætt og heilagt var tengt
við helgirúnirnar. Alt andlegt lít' þeirra var samvaxið
þessum helgu táknum, sem augað rakst alstaðar á — á