Skírnir - 01.01.1908, Side 22

22
MoðurmáTið.
Við höfum oft orð á þvi, að íslendingar í Vesturheimi
séu að glata móðurmáli sínu; við gerum gys að þeim,
þegar þeir segjast »krossa strítuna«, en sjálfir »spáserum
við á fortóinu«. Við sjáum ensku flísarnar vestan hafs,
en eygjum ekki dönsku bjálkana heima fyrir.
Nú munu sumir menn vilja skella skuldinni á Dani,
kenna þeim um það, að íslenzkan enn í dag »depen-
derar* af dönskunni.
En það er röng sakargift.
Það er gamall og ljótur siður hér á landi, að kenna
sambandsþjóð okkar um flest okkar sjálfsköpuðu víti.
Spilling móðurmálsins er sjálfskapað víti.
Það er auðvitað, að hver smáþjóð verður að leita sér
mentunar í bókmentir hinna stærri þjóða og læra af þeim
ýmsa vihnu; og það er auðsætt, að tungu smáþjóðar-
innar hlýtur jafnan að vera hætta búin af slíkum mök-
um, ef engrar varúðar er gætt.
Við höfum verið varúðarlausir. Það er meinið.
Við höfum átt mest viðskifti og mentamök við Dani;
þess vegna er íslenzkan orðin dönskuskotin. Ef við hefð-
um í þess stað og jafnlengi átt mök við Þjóðverja eða
Englendinga, þá mundum við nú vafalaust vera orðnir
hálfþýzkir í tali eða alenskir.
Þetta alt bjó mér í hug á aldarafmæli Jónasar Hall-
grímssonar. Þess vegna vakti eg máls á því þá í kveld-
veizlunni, að stúdentafélagið ætti ekki að láta staðar num-
ið við e i r 1 í k i Jónasar, það ætti að reisa þessum mesta
ritsnilling þjóðarinnar á nútíðarmál 1 i f a n d i m i n n i s-
varða, taka aldarafmæli hans til þess, að vekja nýja,
sílifandi, máttuga viðleitni í þá átt, að vernda móður-
málið og auka fegurð þess og orðgnótt í ræðu og riti.
Það var tillaga mín og er enn, að stofnað sé eins
konar félag í þessu skyni; það sé skipað 12 mönnum, eða
18 ef fært þykir; hugsa eg mér að stúdentafélngið nefni