Skírnir - 01.12.1908, Side 76

ititdómar.
364
sem þetta bindi fœr. Vér efumst ekki um, aS þær verði góðar,
í safninu verður vafalaust mikill fróðleikur; og þá skemtun ekki
síður.
Síra Jónas Jónasson hefir ritað formála, og gerir þar grein
nýrrar efnisskiftingar á þjóðlegum fræðum, sem bann ætlar að
fara eftir: 1. Manneðlissögur. 2. Náttúrusögur. 3. Viðburðasög-
ur eða sögusagnir. 4. Venjur, þjóðsiðir og þjóðtrú. 5. Þjóðkvæði,
ýmis konar.
Allar þær sögur, sem út eru komnar, eru M a n n e ð 1 i s-
s ö g u r. Þær skifiast í eftirfarandi kafla:
I. Draumar: berdreymi, draumspár, viðvarana- og bendinga-
draumar, samdreymi, draumgöngur.
II. Vökuvitranir: sjónir, heyrnir.
III. Dulargáfur : skygni, heyrn, forspár.
IV. Dularkraftar: áhrínsorð, kyngi og forneskja.
V. Aðrar mannverur: huldufólk, tröll, sæbúar.
VI. Ahrif frá öðru lífi: svipir, afturgöngur, sendingar.
VII. Frá trúarsvæðinu: dómar guðs, ásóknir hins vonda, himna-
ríki og helvíti.
Skírnir vill mæla hið bezta með þessum sögum. En hins
virðist oss rétt að láta getið, að vér fáum ekki séð, að mikill hluti
þessa tvíheftis, sem út er komið, sé í raun og veru neinar þ j ó ð-
s a g n i r, né komi þjóðtrúnni neitt verulega við. Ef mann
dreymir draum, sem með einhverjum hætti reynist nierkilegur,
skrifar hann og sendir hann til prentur.ar, þá er frásögnin um
hann engin þjóðsaga. Ekki heldur, þó að hann segi haun öðrum
manni, og sá maður skrifi drauminn og láti prenta hann. Ekki
getur það heldur talist með réttu nein þjóðsaga, þó að vakandi
maður verði var einhverrar hvikskynjunar, sjái svip, sjái eða heyri
það sem gerist í fjarlægð o. s. frv., og láti þess getið. Slíkar frá-
sagnir geta verið mjög merkilegar. Þær eru rannsóknarefni sálar-
fræðinga nú á tímuœ. En þær eru ekki fremur þjóðsögur, ei>
sérhvað annað, sem fyrir einstaka menn ber. Sæti þeirra á þjóð-
sagnabekknum er ekki annað en leifar þeirrar fáfræði-ímyndunar,
að frásagnir um dularheims-skynjanir séu eingöngu hjátrúar-hjal
fávísrar alþýðu.
Þær geta vitaskuld orðið e f n i í þjóðsögur. Þjóðsögur verða
þær, þegar þær hafa gengið mann frá manni og skáldskapur þjóð-
arinnar hefir ummyndað þær. En ekki heldur fyr.