Skírnir - 01.12.1911, Blaðsíða 3

Um lifshætti álsins.
307
sjaldan vart á svæðinu frá Skjálfanda til Lónsheiðar.1)
Þetta er eðlilegt, því að állinn á heima í tempruðum
löndum (og sjó) og þykir að líkindum of kalt í vötnum
og sjó hér norðaustanlands og austan, enda er sjór þar
kaldari en annarsstaðar hér við land og sama mun vera
um vötn á láglendi.
Dvalarstaðir. Allinn iifir einkum í lægstu héruðum
landanna; í grunnum mýratjörnum, flóðum, síkjum, ám og
lækjum, þar sem mikil leðja er í botni og blómlegur
jurtagróður. Hér á landi iítur út fyrir, að hann sækist
eftir v o 1 g u v a t n i, t. d. Varmá í Mosfellssveit, Lauga-
læknum hjá Reykjavik og ýmsum lækjum á Vestfjörðum.
Annars er hann einnig tiður í lónum og árósum, þar sem
vatnið er sjóblandað, og hann sést einnig í fjörupollum,
t. d. í Grindavík og þar smýgur hann langar leiðir eftir
neðanjarðar sprungum upp í fiæðitjarnir og hraungjár
með vatni í. Stundum skríður hann á milli tjarna, eftir
votum jarðvegi, án þess að hann saki, því að tálknaopin
eru svo þröng, að ekki er sérleg hætta á því að tálknin
þorni. Af sömu ástæðu má senda hann lifandi langar
leiðir í votum mosa í tilluktum kössum. — A vetrum
þegar frost eru mikil, grefur hann sig djúpt niður í leðju
vatnanna og mókir þar. Sagt er að hann þoli að gadd-
frjósa um hríð.
Burtför álsins úr vötnum. Állinn vex upp í ósöltu,
eða lítt söltu vatni og getur dvalið þar um langan tíma
eftir að hann er fullvaxinn. Meðan hann er þar, er litur
hans dökkur að ofan, gulleitur eða ljós á hliðum og kvið
(»guláll«). Meltingarfærin eru í fullum þroska og állinn
tekur óspart til sín alls konar fæðu (smákvikindi, smá-
fiska, ýmiskonar ruður, slóg og hræ), en æxlunarfærin
(hrogn og svil) eru alveg óþroskuð, eggin t. d. ósýnileg
berum augum (míkróskópisk). En svo kemur að því, að
hann tekur miklum breytingum. Hann fær á sig silfurlit
*) Eg varð þess var i fyrrasumar, að menn á Austfjörðum hugðu
langan og mjóan sjávarfisk, er nefnist mjóni (Lumpenus lampetri-
formis) vera ál.
20*