Skírnir - 01.12.1911, Side 26

330
Tungan.
gullaldarforfeðrunum, er ekki það, að tala og hugsa alveg
eins og þeir, lifa þeirra líf upp aftur, heldur hitt, að íinna
vorum hugsunum, voru sálarlifi, vorum athöfnum, eins og
það nú er, jafn fagurt og fullkomið form í tungunni, eins
og þeir fundu sínum hugsunum, sínu sálarlífi, sinni
trú og athöfnum; en vér vitum, að nú er þetta alt á
annan veg, en það var til forna. Og vér óskum ekki að
það hverfi aftur til sinnar fornu myndar, því vér höfum
einmitt fest ást og rækt við það eins og það er nú. Ekki
heldur getum vér óskað, eða höfum nokkurn rétt til þess,
að óska kyrstæðis framvegis. Þvert á móti. Vér óskum
og krefjumst sífeldra, og sem mestra umbóta og framfara,
með öðrum orðum, breytinga frá þvi, sem nú er. Og
þessi krafa vor, sem auðvitað er í fullu samræmi við fram-
þróunarlögmálið sjálft, hlýtur einnig að ná til tungunnar,
eins og alls annars, hvort sem vér erum oss þess með-
vitandi eða ekki, eða höfum gert oss grein fyrir þessari
sjálfsögðu afleiðingu af réttmætum kröfum vorum og ósk-
um. Vér höfum því enga kröfu til þess, að afkomendur
vorir hugsi og tali á sama hátt og vér, enda erum vér,
sem nú lifum, ekki íslenzka þjóðin í fylstu og rýmstu
merkingu, heldur að eins fulltrúar hennar, þá stuttu stund
sem vér lifum, milliliðir milli feðranna og afkomenda
vorra, gæzlumenn um litla stund hinnar andlegu og efna-
legu arfleifðar þjóðar vorrar. Þessa arfleifð eigum vér
auðvitað að rækta og umbæta, eins og vér höfum vit og
menningu til, en vér höfum engan rétt til, að setja eða
fyrirskipa ævarandi reglur um meðferð þessarar arfleifð-
ar eftir vorum höfðum, enda væri það gagnslaust, því slíkt
mundi hafa lítið gildi i augum ókominna kynslóða. —
Eg hefi nú leitast við að finna grundvallarreglu fyrir
hlutverki voru sem einnar kynslóðar hinnar islenzku
þjóðar, með sérstöku tilliti til tungunnar, og þess ákvæðis
um hana, sem stendur í stefnuskrá ungmennafélaganna.
Að heimfæra þessa meginreglu á praktiskan hátt, yrði of
langt mál, enda hygg eg að heimfærslan verði í rauninni