Gefn - 01.01.1871, Side 3

3
tíma er og eiugaungu framin af slíkum mönnum, sem voru
tilfinníngarlausir af því þeir voru trúarlausir, þó þeir heyrði
til kristnum þjóðum; þeir voru sjálfir fullt eins ánauðugir
og þrælarnir.
En vill ekki líkt verða jafnvel í þeim löndum sem
frjálsust eru kölluð? Yér skulum nefna hér einúngis svo
sem dæmi, að í því lögin gefa hverjum einstökum manni
svo mikið frelsi sem unnt er á eina síðuna, þá efla þau
ófrelsið og ánauðina á hina, og verður ekki við því gert
— einmitt þetta sýnir að margt af því »frelsi«, sem svo opt
er prédikað fyrir oss, er ekkert annað en vitleysa — nema
vér þá ekki miðum við annað en díblissur og járnfjötra.
Mundu menn til að mynda ekki kalla það óþolandi, ef lögin
settu fastan taxta á vinnukaup ? (vér hugsum hér um prívat
hluti, en ekki »dagsverk«) en þó er það í rauninni ánauð,
að sérhverr kaupmaður má sjálfur ráða öllu sínu vöruverði
og þvl verkkaupi sem hann geldur verkmönnum sínum, því
auk þess að á fjölbygðum stöðum er eptirsóknin svo mikil
sökum mannfjöldans og atvinnuleysisins, að menn gánga að
hinum verstu afarkostum: þá koma líka ótal margir og fala
vinnu, sem eigi þurfa hennar við, heldur vilja einúngis fá
sér eitthvert starf til þess að gánga ekki iðjulausir, og bjóð-
ast fram jafnvel fyrir ekkert. Allt þetta lendir á fátæklíng-
unum, sem þurfa vinnunnar. Fólkið er þannig rekið í
hendur einstakra manna, sem eptir lögunum geta beitt þeim
einræðisskap, að þeir gjalda ekki svo mikið fyrir vinnuna
að menn hafi matinn ofan í sig, og þannig eru menn í
frjálsum löndum þúsundum saman þjáðir og undirokaðir
með hinum versta _og viðbjóðslegasta þrældómi og ráng-
indum, því með þessu fylgir enn fleira ófagurt: bæði er
verkmönnunum boðið allt og þeir í rauninni hafðir sem
þrælar, en geta samt ekki kvartað, til þess að missa ekki af
vinnunni; og svo elur þessi eymd og vesæld af sér allan
þann her sem á kyn sitt að rekja fremur til helvítis en
til jarðríkis: það eru alls konar syndir og glæpir, og hatur
1*