Gefn - 01.01.1871, Page 13

13
íslendsku. Hið auma ástand, sem alltaf er verið að kvarta
yfir á Islandi, verður ekki við rétt með eintómum peníngum,
heldur er það komið af ótal öðrum hlutum en féleysinu; en
það talar alþíng ekkert um. Menn þurfa ekki að koma hér
með hallærishistoríurnar gömlu, því það hafa — já fyrir
örfáum árum — verið miklu verri hallæri í lángtum auð-
ugri löndum en ísland er.
En að lifa á íslendsku, það vilja okkar frelsismenn með
engu rnóti, og ekki þó þeir sé alltaf að veifa í kríngum
sig íslendsk-íslendskura ríkis-flöggum og fornaldarlegustu
frelsisbrestum; þeim nægir öldúngis ekki að vera íslendskum
lengur, heldur gánga þeir að með oddi og egg til að koma
okkur út í þessa »heimsmenntun« eða »GiviIisation« sem
kölluð er. En einmitt þetta álítum vér rángt, af því það
er og verður ekkert annað en apaspil.
Vér sögðum í inngángi rits þessa, að vér vildum að
Íslendíngar fylgdi með tímanum, en þar með sögðum vér
ekki, að vér vildum eignast allt það sem fram kemur í tím-
anum. Um þetta geramenn sér margvíslegar og opt rángar
hugmyndir. |>egar leggja átti málþráðinn yfir ísland til A meríku,
þá héldu sumir að íslandi væri þar með kippt í einu vetfángi inn
í menntunarstraum heimsins; en báðir þeir staðir sem mál-
þráðurinn liggur nú á milli, Valentía á Irlandi og Hearts-
Coutents á Nýfundnalandi, eru enn hin sömu ómerkilegu
fiskiþorp sem áður, og munu alltaf verða; og það þó þau
liggi ekki á íslandi, heldur í sjálfum enum »menntaða«
heimi. Vér eigum að fylgja með tímanum á allt annan
liátt: vér eigum að vera vor eiginn tími og fylgja sjálfum
oss í honum.
Hver er þá meiníngin í þessum orðum? Sú, að vér
eigum sjálfir fastan stofn til að byggja á og þurfum ekki þessa
útlenda glíngurs við svo mjög sem forgaungumenn vorir
híngað til hafa verið að egna framan í oss. þ>að er þeim
að kenne, að öllum andlegum efnum hefir hríðfarið aptur