Gefn - 01.01.1871, Síða 24

24
vera einhverjum skuldugir; eins og hverr kaupmaður gefur
sínum skiptavini jafnt reikníng fyrir því sem hann á inni,
eins og því sem hann hefir fengið.
Okkur hefir verið kendur þessi skuldalærdómur á þann
hátt, að honum hefir verið steypt yfir okkur eins og helli-
skúr kemur úr lopti. þar er alltaf verið að telja sögulega
viðburði — sem vér raunar ekkert vitum hvort eru sannir
eða ósannir - ; en þar er hvorki miðað við aðrar þjóðir, né
heldur hreift neinu spursmáli um hvað af slíkum uppástöndum
gæti leitt. Við sér hvern hlut sem vér rannsökum eigum
vér rétt til að fara út í ýtrustu æsar, eins lángt og vér
fremst getum komist, því fyrr fullnægir engin rannsókn.
En það er svo lángt frá því, að nokkurr hafí leitt þessa
rannsókn eða kröfu svo lángt, eða hugsað um hana á þennan
hátt, að það þvert á móti sést á hértil heyrandi þíngræðum,
að þíngmennirnir ekkert vit höfðu á málinu yfir höfuð og
vissu ekkert hvað þeir vildu — af því þeir hafa ekkert
viljað í rauninni; þeir vita hvorki hversu mikið þeir þykj-
ast hafa »rétt« til að heimta, né heldur hversu mikið lanJið
þarf. J>að er sannarlega kostulegt að heyra einn heiðvirðan
bóndamann, sem án efa hefir ágætlega gott vit á kúm og
sauðum, segja, að tlestir þeir á Noröurlandi, »er nokkurt
skynbragð bera á þetta mál«, muni verða á máli nefnd-
arinnar.
þessi skuldakenníng stríðir á móti allri pólitík og allri
mannlegri skynsemi. Ef hún er bygð á réttum grundvelli,
því hefir þá engum dottið í hug að fylgja henni eða fram-
kvæma hana? þá ættuDanir að send alegáta tilallra þeirra
sem um aldirnar hafa svipt þá ýmsum gajðum og tekið frá
þeim lönd og lausa aura — eða skyldu Danir ekki eins
mega rekja »rás viðburðanna« eins og vér? Fvrst ættu
þeir að senda til Marokkó-soldáns og heimta hætur fyrir
þann usla sem hundtyrkinn gerði þeim eins og öðrum —
þetta ættu líka öll ríki að gera, sem áður urðu að gjalda
þeim gripi og fé til þess að mega vera í friði — eða því