Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1893, Blaðsíða 22

22
vestri. Fyrir vestan túnið iiggr ákaflega mikið hraunbeltí ofan
úr fjallagígum og niðr alt til sjávar. Hraun þetta er ‘/*—'/2 m^a
á breidd, þar sem það er breiðast, og á aðra mílu(?) á lengd.
Hraun þetta heitir Berserkjahraun, sem kunnugt er. Fyrir neðan
túnið rennr lækr rétt við hraunið, sem heitir Hraunslækr. Á tún-
jaðrinum við lækinn er tóft mikil og fornleg; þó sést móta fyrir
veggjaröðum. Tóftin er, eins og hún nú lítr út, 67 fet á lengd
og 28 á breidd, að því er mælt verðr; enn hér er aðgætandi, að
nyrðra gaflhlað tóftarinnar vantar, og liklega miklu meira, þvi að
nýlega hefir verið sléttuð flöt fyrir norðan tóftina, sem er 7 faðm-
ar á lengd. Tóftin getr jafnvel hafa verið þriðjungi lengri, enda
mótar á hvorugri hlið hennar fyrir dyrum, og hafa þær því hlotið
að vera i þeim hluta sem sléttaðr er. Þessi tóft virðist vera frá
fornöld, og mætti vel vera, að hún væri skálatóft, og að hér
hefði bærinn undir Hrauni fyrst staðið. Þá var sann-nefni að
kalla bæinn »undir Hrauni«, enn nú stendr bærinn svo ofarlega,
að það nafn virðist ekki eiga við. Uppi á brekkunni fyrir neð-
an bæinn sést fyrir ákaflega fornlegri tóft með mjög breiðum og
útflöttum veggjum; hún snýr í austr og vestr, þvert á móti hinni;
dyr munu hafa verið út úr gaflinum móti vestri. Þessi tóft hefir
verið aflöguð, því að innan í hana hefir verið hlaðin löng og mjó
kví, með þunnum veggjum; hinir útflöttu veggir standa langt út
undan á alla vegu, og nyrðri kamprinn stendr óhaggaðr og sést
þar fyrir kampsteinum, enn hinn eystri kampr er upp stunginn.
Tóftin er 47 fet á lengd, enn á breidd, að því er mælt verðr,
21—22 fet. Það er ætlun mín, að þetta sé tóft af kirkju þeirri,
er Styrr iét byggja undir Hrauni, enn enginn hefir tekið eftir-
þessari tóft áðr. Hitt þori eg að fullyrða, að eins megi sjá fyrir
kirkjutóftum eins og þeim stórkostlegu og merkilegu mannvirkj-
um, sem hér eru eftir berserkina, sem brátt mun sagt verða.
Tóftin stendr á einhverjum hinum fallegasta staðítúninu; hvergi
annarstaðar sjást slík merki, enda snýr tóftin eins og kirkjur
gera. Kirkjugarðr sést ekki, enda er alt hér sléttað á víðu svæði.
Sem áðr er sagt, rennr lækr niðr með hraunjaðrinum, enn fyrir
vestan lækinn, nokkuru ofar enn í móti bænum, er stór kriki inn
i hraunið. Þetta er allmikið svæði, grasi vaxið flatlendi með
smáþýfl og þykkum jarðvegi. Á þessu svæði er hið stórkost-
lega mannvirki, gerðið berserkjanna, er Styrr lét gera heima við
bæinn, og sagan talar greinilega um. Merkilegast er, að enginn
hefir tekið eftir gerði þessu, sem er svo stórkostlegt. Undir eins
og eg kom að hrauninu fann eg gerðið, og skal nú lýsa því svo