Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1893, Blaðsíða 38

38
inn, enn nú víta raenn ekki hvar sá bær heflr verið; hyggja
flestir, að hann hafi staðið norðanvert við dalsmynnið; þar er
sléttlendi mikið, og sundrgrafið af djúpura jarðföllura, enn eng-
ar tóftir gat eg fundið þar. — Eg kom á flesta þessa staði. —
Síðan fór eg inn að Faxahamri, sem heitir svo enn í dag; hann
er s/4 milu inn frá Aðalbóli, sama megin. Þar er gijúfragil mik-
ið við ána, er gengr fram úr hlíðinni, og myndar innri brún þess
hamarinn, enn grjót heflr hrunið úr honum, og hefir við það
myndazt nokkur jarðvegur milli steinanna, og þessi hækkun hefir
smám saman hrundið ánni svo sem 10 faðma frá hamrinum, enda
eru þar vatnsrásir, sem líka hafa stutt að þessum framburði. —
Á þessum eina stað sá eg að vóru missmíði á sögunni, og eru
þau að kenna siðari tíma afriturum, og má finna slík dæmi í
mörgum sögum. í sögunni stendr: »Þeir leiða nú hestinn ofan
eftir vellinum; einn hamarr stendr niðr við ána, enn fyrir neðan
hylr djúpr*!1. Hér ætti að standa: »Þeir leiða nú hestinn upp
eftir vellinum, oJc upp í dalinn«, o. s. frv. Þessi síðustu orð hafa
fallið burtu, og »ofan« verið ritað í staðinn fyrir »upp«2. Að
þetta hafi þannig verið, sannar það sem sagt er um »goðahús«
Hrafnkels rétt á eftir: »Heitir þar síðan Freyfaxahamarr. Þar
ofan frá standa goðahús þau, er Hrafnkell hafði átt«. Nú stendr
þetta alveg heima. Goðahúsið fann eg á sama stað sem hér seg-
ir. Það er góðum kipp heimar (þ. e. ofan frá hamrinum), enn
80 faðma frá hlíðinni, á fögrum bala milli djúpra jarðfalla, sem
eru grasi vaxin. Tóftin er um 40 fet á lengd, með afhúsi og
millivegg, snýr frá austri til vestrs. Þetta mannvirki er orðið
mjög óglögt, enn sést þó.
Fvrir ofan bæinn á Aðalbóli, í túninu, er tóft, ákaflega forn-
leg, útfiött og niðrsokkin, sem enn i dag ber nafnið útibúr Hrafn-
hels goða. Tóftin snýr upp og ofan, og er á lengd um 44—45
fet, enn á breidd um 29—30 fet. Hún er mjög niðrgrafin i miðju;
þó sést greinilega fyrir nyrðra hliðvegg og syðra kampinum.
Rétt fyrir ofan efsta hús bæjarins sést móta fyrir eins og
hliðvegg á húsi, það er að segja, þetta stendr út undan bænum,
enn ofan á hitt hefir verið bygt; þetta er ákaflega niðr sokkið,
1) Þar niðr við ána er að réttu lagi enginn »hamarr«, enn þó stendr
þar svo á, að þar hefði mátt týna hestinum, eins og sagan segir, enn það
getr ekki staðizt, sem nú mun sagt verða.
2) A líkan hátt er misritað »ofan« fyrir »upp«, þar sem segir í Hrafn-
kelssögu, að Þorbjörn reið »ofan eítir HrafnkelsdaU, er hann fór til Laug-
arhúsa, að segja Bjarna bróður sínum víg Einars. V- Á.