Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1914, Blaðsíða 32

32
Viðvikjandi þessari mynd, sem hér er um að ræða, skal það
enn fremur tekið fram, að hún er að mestu leyti hálfmynd eða hátt
upplyft mynd (haut relief); höfuðið er alt myndað, útskorið að aftan
og lútir dálítið, svo að bil verður á milli þess og krossins sjálí's. Fót-
leggir eru og útskornir heilir, og eru lausir við krosstréð. Armar
eru fiatir að aftan og falla að krossörmunum; og frá herðum og
niður að hnésbótum er myndin flöt að aftan og hol; hefir það vitan-
lega verið gert til þess að hún rifnaði ekki.
Það mun ekki unt að ákveða með fullri vissu, hvort mynd þessi
hefir verið gerð hér á landi eða erlendis, og þá í Noregi. Efnið
kann að benda heldur til þess, að hún sé hér smíðuð; og kynni það
að styrkjast við nákvæma rannsókn á því.
Þá eru hinir minni krossarnir, sem allir eru sýndir hér saman
á öðru myndablaði. Þeir eru 6 að tölu, eða í raun réttri 3 krossar
og 3 róður af krossum, og ein þeirra með krossmyndaðri plötu und-
ir, sú sem nú skal verða skýrt frá nokkru nánar. Hún kom til
safnsins árið 1883, sem gjöf frá Breiðabólsstaðarkirkju í Fljótshlíð.
Ætla má að hún kunni að vera af einum þeirra þriggja smeltu
krossa, sem taldir eru í máldaga kirkju þessarar frá árinu 13321)
og yngri máldögum. Hún er nú með tölumerkinu 2445 í safninu2).
Lögunin sést af myndinni; hæð langálmunnar er 19,3 cm., lengd
þverálmunnar er 13,8 cm., breidd álmanna er 4,7 cm. Platan og
myndin sjálf eru úr eiri eða eirblendingi; myndin er upphleypt og
ekki hátt, drifin og grafin, og hefir verið með ljósri gyllingu, sem
nú er af að mestu leyti. Vafalaust hefir kóróna verið á höfðinu,
þótt nú sjáist þess engin merki. Myndin má heita vel gerð. Platan
er smelt að framan, og er smeltið þeirrar tegundar, sem nefnist á
frönsku émail cloisonné, garðasmelt, — smáræmur úr eiri, gyltar og
grafnar (stungnar), eru kveiktar á plötuna og mynda garða og kví-
ar (sbr. nafnið Celleemail) utan um glerunginn, sem er látinn á milli
garðanna. Grunnurinn er fremur dökkblár með marglitum blómum og
í hann er með grænum lituin myndaður kross sá, sem myndin eigin-
lega á að sýnast hanga á; eiga grænu litirnir líklega að tákna eðlis-
lit krosstrésins. í krosstrénu eru litirnir hafðir hvor við annars hlið
án þess að hafðir séu garðar á miili. Litirnir eru vitanlega allir ógagn-
sæir. Efst við brún eru stafirnir I H S (S-ið öfugt). Neðst sést efri
*) D. I. II., nr. 431.
*) Er hún kom til safnsins var hún negld á nýlegt, hvitmálað tréspjald,
er var sett i nýlega, gylta umgerð. Var þetta líkt paxspjaldi, en yngra en svo, að
það hafi getað verið paxspjald.