Eimreiðin - 01.09.1901, Síða 46

206
stæði geigur af. Bls. 74 hefði verið full ástæða til að lýsa falanx
Makedóna, sem lesendur alment ekki þekkja, þó á nafn sé nefnt. Bls.
84 er það tekið fram sem einkenni Grikkja yfirleitt, að hjá þeim
hafi verið fijálsleg lýðstjórn. Svo var þar víða, en langt frá því al-
staðar, og þar sem sú »frjálslega lýðstjórn« var, var hún bygð á þræla-
haldi, niðurlægingu og kúgun þeirra, er máttu sín minna, en hinir frjálsu
lýðstjórnendur sjálfir. Á sömu bls. stendur: »Millistigið milli söguljóða
(epos) og söngljóða eða hörpuljóða (lýrík) var hin svonefnda elegía«;
með þessu er þvi þá haldið fram, að söguljóð séu eldri en söngljóð. En
sannleikurinn er sá, að söngljóðin eru eldri; þannig er t. d. fullsannað,
að á undan kvæðum Hómers hefir gengið mikill söngljóðaskáldskapur,
kappakvæði, bænir, danskvæði o. fl., sem svo Hómerskvæðin að miklu
leyti byggja á. Beint áframhald þessa skáldskapar síðar meir eru söng-
ljóð Æóla. Meðal skáldanna, sem nefnd eru bls 85, má ómögulega
gleymast Símonídes frá Keos. Þar sem talað er um leikment Grikkja,
þyrfti líka að segja eitthvað um uppruna hennar og enn fremur drepa
á þau aðaleinkenni hennar, er greina hana frá leikment nútímans.
Lýsingin á skáldinu Euripídesi er varla rétt; hann er að mörgu leyti
líkari Æschýlosi en Sófoklesi, og stendur framar þeim báðum, hvað
sumt snertir. Æschýlos mun vera háfleygastur, Sófokles mestur lista-
maður, en Euripídes sá, er bezt kann að hrifa oftast nær. Að því er
snertir gleðileikina, þarf að lýsa þeim nákvæmar og sýna, hve ólíkir
þeir vóru öllu því, er við nú köllum því nafni. Annars er Aristófanesi
vel. lýst. Á bls. 91 er farið nokkuð lauslega yfir kýrenæiska skólann;
það þarf enn fremur að taka vel fram sambandið milli þess skóla og
Epíkúrs, sem síðar hefir svo afarmikla þýðingu. Annars er ein aðal-
aðfinning, sem má gjöra við þennan kafla bókarinnar um vísindi,
skáldskap og listir Grikkja, en hún er sú, að víða er sagt frá á svo
skrúðmiklu máli, að vafi mun á,. hvort alþýða manna getur fylgst með.
Bls. toó er talað um bókmentir Grikkja á Alexandríutímanum og sagt,
að þá hafi engin stórskáld verið meðal þeirra. En rétt áður er búið
að nefna Í’eókrítos, og við vitum, að aldrei hefir gleðileikaskáldskapur
þeirra komist á hærra stig en einmitt þá, þegar Menandros lifði og
varð, ef svo má kalla, faðir gleðileika nútímans. Elegíuskáldið
Kallimachos, sem þá var uppi, töldu bæði Grikkir og Rómverjar með
stórskáldum. Bls. 109 er talað um Messíasarspádómana svokölluðu hjá
Vergilíus; málfræðingar á vorum dögum munu þó ekki vilja viðurkenna,
að þar sé átt við Krist. Annars getur það hraparlega misskilist, sem
stendur neðarlega á sömu bls., að »þúsundir andlega volaðra manna«
hafi viðurkent Krist sem frelsara sinn. Svo tvíræð orð ætti að varast.
Bls. 117 er vafasöm útlegging að kalla circus maximus skylmingavöll,
því sjaldan var skylmst þar, heldur á forum á þeim tímum, en síðar
í hringleikhúsunum (amphiteatrum); en vel hefði mátt halda orðinu
paðreimur yfir circus maximus, því »hippodromos« í Miklagarði, sem
það orð er dregið af, var ekki annað en eftirmynd af Circus maximus
í Róm. Bls. 121 er sagt frá löggjöf Decemvíranna í Róm. Hér er
frásögnin því miður bygð of mjög á gömlum kenningum. Nú á dögum
eru flestir ásáttir um það, að hér hafi verið til meira ætlast, en að
Decemvírar hefðu löggjöfina eina á hendi. Ríkið var sem sé orðið of stórt