Eimreiðin - 01.09.1909, Síða 41

201
hatur. Ég veit, það eru til menn, sem mótmæla því, að nokkurt
Danahatur sé lengur til vor á meðal. En það er ómögulegt að
mótmæla því með réttu. Éað er ekki útbrunnið og það getur
blossað upp við alveg óhugsanleg tækifæri. Pað þarf ekki annað
en minna á Raskshneykslið, sem svo var nefnt, meðal íslendinga
í Kaupmannahöfn. Peir komu saman til að heiðra minningu dansks
fræðimanns, sem hafði gert Islendingum ósegjanlega mikið gott,
og þeir nota tækifærið til að fara nöprum óvirðingarorðum um
Dani og danska fræðimenn. Og sumum blöðunum hér finst það
vera vel til fundið. Ef þetta er ekki Danahatur, veit ég ekki, hvern-
ig menn hugsa sér það — nema ef ætlast er til þess að við för-
um að berja á Dönum líkamlega. Ég get ekki sagt, að ég hafi
neina ofurást á Dönum. I’að er mín sannfæring, að til séu þjóðir,
sem oss væri hollara að fá vor mestu útlendu áhrif frá. En í
mínum augum er Danahatrið heimska. í mínum augum er það
heimska að hata nokkra þjóð. Hver einasta þjóð hefir nokkuð,
enda mikið til síns ágætis.«
Pó að sumt sé ekki óskynsamlegt í þessum kafla, er það
samt undarleg fyrirmunun, að sagnaskáldið Einar kafar ekki dýpra.
En hann fer rétta leið að lindum fróðleiks vors á þessu efni, er
hann vitnar til kvæða vorra. — þótt það sé ekki nema óbeinlínis.
Ef vér viljum kynnast tilfinningum einhverrar þjóðar á einhverju,
förum vér í bókmentir hennar. Hversu lítið sem mönnum kann
að finnast til um samtíðarbókmentir vorar, eru og verða þær þó
bezti fræðarinn um þann aflþáttinn, sem ríkastan hlut hefir átt og
á í stjórn hennar — tilfinningum hennar. Enginn skilur sögu
hennar, nema hann skilji þær. Og þó að íslenzkar ljóðabækur,
sögur og leikrit séu ekki mikil snildarverk hjá því, sem mentaðar
stórþjóðir eiga af líku tægi, má samt græða á þeim geysimikinn
merkisfróðleik á, hvað í þjóðarhuganum býr, hvað það er, sem
þjóðin einkum ann og hvað henni er illa við, á kostum hennar
og skapsanumörkum. Hér eigum vér víðar lendur ónumdar og
óyrtar. Éví hefir t. d. ekki verið veitt eftirtekt, svo að ég viti,
að næstum því öll skáld þjóðarinnar á vorum tímum, lærð og
ólærð, yngri og eldri, bæði góðskáld og rímandi skáldleysur,
austan hafs og vestan, kveða kveinstafi sína um lastmælgi. Éað
er ekki nægileg skýring á þessu, að kvæðin séu stæling hvert á
öðru. Efnið er ekki í þeim hávegum haft, að þau færu að
herma þetta hvert eftir öðru af þeim sökum, enda er blærinn á