Eimreiðin - 01.09.1909, Side 44

204
að verða þeim gróði og gæfa. Pað er því ekki einskisvert, að
menn viti, hvað satt er í þessu efni, er kveða á um samband Is-
lendinga og Dana. Tildrög ritgerðar þessarrar eru þau, að mér
hefir gramist óheilindi sumra stjórnmálamanna vorra við Dani.
Pað ætti að vera óhægra að skrökva til um hugarþel Islendinga
í garð þeirra, er það er rannsakað, þótt rannsóknin sé ekki nema
æði ófullkomin. það er ógaman — eða ætti að vera — að þræta
fyrir svarta bókstafina á hvítum pappírnum. Pað er reyndar ekki
ætlun mín að rökræða hér, það sem á að vera, heldur segja
frá því, sem er og var. Pótt rosknir og reyndir stjórnmála-
menn kunni að brosa að barnaskapnum, get ég þess samt, að vér
ættum í viðureign vorri við Dani að fara að góðri og gamalli for-
sögn: að segja satt. Hitt er líka rétt, að oft er þögnin þjóð-
ráð. Pað er því miður fullreynt, að engin vanþörf er á að taka
þetta fram. Pegar oss líkar viðskiftin vel, segjum vér það smjað-
urlaust. Pegar oss þykir fyrir við þá, segjum vér þeim það, með
hógværð og kurteisi, en uppréttir og upplitsdjarfir, hvort heldur
fyrir framan hásæti konunglegrar hátignar eða upp í opið geðið á
einhverjum ráðherranum, ef svo ber undir og þörf er á. En ef
oss rennur einhvern tíma í skap, er samt vel að minnast venju eins
hins mesta mikilmennis og stjórnskörungs, er norrænar sögur
segja frá. Eg á við Harald hárfagra. Hann var mikill skapmaður.
Samt segir Snorri, að hann hafi stilt sig jafnan, er hann reiddist,
»ok leit á sakar óreiðr.« Pótt þjóðardrenglund sé í litlum met-
um, enn sem komið er, er hún samt ein dygðadísin, er á að vera
oss »fáum, fátækum, smáum, líkn í lífsstríði alda«.
II.
Vér tökum kvæði Bjarna Thórarensens fyrst ofan úr bóka-
skápnum, hlaupum yfir æfisögu og formála og byrjum á ljóð-
mælunum. Á fyrstu blaðsíðunni rekumst vér á kvæði, sem hvert
íslenzkt mantisbarn kann eitthvað úr utan bókar og sungið er í
hverju íslenzku gildi, hvar sem er á hnettinum, hvort sem vín-
neytendur setjast við rjúkandi púnsskál eða góðtemplarar gæða
góm og kverkum á tollfrjálsum svartabjór eða gulu sítrónvatni.
Pað er þjóðsöngurinn Eldgamla ísafold. Sá hefir ekki borið hlýj-
an hug til Dana, er orti slíka afskræmislýsing á jafnsvipfríðu
landi og Danmörku og þykir sem það sé bæði »neflaust« og »augna-