Eimreiðin - 01.09.1909, Síða 65

ur segir í Thorvaldsenskvæði sínu, er líka var sungið við afhjúp-
unina, að minning listamannsins skuli »máttug standa — á milli
tveggja bróðurlanda — sem bogi sáttmáls Bifröst skær«. Tarna
bólar á brúarhugmyndinni, sem mikið var ort um á árunum 1900
—1907. En þá kemur Matthíasi líka snjallræði í hug: Úr því
að slíkt frumleiksafbragð sem Thorvaldsen er kominn bæði
af dönskum og íslenzkum ættum, væri þá ekki þjóðráð, að dönsku
og íslenzku blóði væri oftar blandað saman? (»Heillastund, er blóð
við blóð — blandast svo í einum! — Læri þar af þjóð við þjóð
— þýðast ástum hreinum«). Kynbótatillögur dr. Valtýs Guð-
mundssonar á Pingvöllum 1907 vóru því ekki nýmæli: »það er
ekkert nýtt undir sólunni.«
En þessi unaðarsæla átti sér ekki langan aldur, fremur en
títt er um flestar lystisemdir lífsins. 1881 hófst sjálfstjórnarbar-
áttan á nýjan leik. Pá fer hka aftur að brydda á óánægjunni
við Dani. 1884 yrkir Benedikt Gröndal kvæði til Norðmanna
(»Vestan um haf«). Hann er nú ekki eins trúaður á góðvild Dana og
hann var í orði kveðnu í Gefn. Nú segir hann, að þeim sé dill-
að, ef þeir geti att íslendingnm saman. Dapur tregar hann Jón
Sigurðsson. Nú er enginn, er varni sundurlyndi vor á meðal (»Dáinn,
ertujón! — Dáðlaus þjóð um Frón. — »Divide et impera« —
Danskurinn hlær, og dregur alt með hægðarleik í sundur«).
Pótt ég viti það ekki með vissu, þyldr mér sennilegt, að það
hafi verið á þessum árum, að Hannes Hafsteinn orti eitthvert
bezta kvæði sitt, »Við Geysi«. Hann lá eina nótt í votu grasi
við hverinn. Hann segir, að þá hafi öll kúgun liðinna alda legið
sem bjarg á brjósti sér (»011 feðranna kúgun sem bjargþyngsl á
brjósti mér lá«). Eað veit hamingjan, að skáldið hefir ekki verið
öfundsvert af þeirri nótt. Pað sýnir, að menn hafa ekki gleymt
hlekknum, þótt hann væri leystur að nokkru.
1885 og 86 var stjórnarskrárbreyting samþykt, en harðlega
synjað staðfestingar af stjórninni, sem kunnugt er. Pá er sem
hið forna Danahatur blossi upp að nýju. 1887 orti Eorsteinn
Erlingsson Raskskvæðið fræga, eitt hið níðsnjallasta kvæði, er vér
eigum. Það hefir ekki verið lítill hitinn í hatrinu, er hann varð
að björtu báli, þegar minst var dansks mikilmennis, er unni Is-
landi og starfaði að endurreisn bókmenta þess og tungu. Nú er
sem gömul sár ýfist upp. Vér höfum aldrei haft nema ógæfu af
Dönum: »Fátt er frá Dönum, sem gæfan oss gaf,« — »þaðan