Eimreiðin - 01.01.1911, Blaðsíða 26

20
Um ný orð.
I. FORSPJALL.
Vinur minn, Jón Magnússon bæjarfógeti, hefir nefnt við mig
að finna eitthvert stutt og laggott heiti, er komið geti í stað
orðsins yfirréttarmálaflutningsmaður.
Hann veit, að ég hef oft talað og ritað um ýmsar nýjungar
og þessvegna stundum orðið að leita og neyta nýrra orða.
Pað er vandaverk.
Mér hefir nú komið til hugar að lýsa þessum vandkvæðum,
ef það mætti verða þeim að liði, sem ófróðastir eru, en alla mál-
fróða bið ég virða á betri veg dirfsku mína.
II. UM NAUÐSYN NÝRRA ORÐA.
Peír eru eklci allfáir, sem elska gömul orð, en amast við
ungum orðum, þó góð séu, og segjast vera á móti öllum ný-
yrðum; þeirra sé ekki þörf.
Pessum möunum skjátlast illa.
Pað er segin saga um hverja þjóð, að kunnátta hennar og
fróðleikur er á sífeldu iði, og þá líka tungumál hennar.
Nýir hlutir og störf þurfa ný heiti; svo er og um nýjar hug-
renningar og kenningar, hugboð, hugsjónir og hugarhræringar.
Hinsvegar gleymir þjóðin og glatar ýmsum fróðleik og þá um
leið ýmsum orðum, því að jafnan er það eitthvað, sem hver kyn-
slóð hættir við eða leggur niður, eða breytir, en orðin, sem þar
við eiga, týnast þá, eða skifta um merkingu.
Pað er því fásinna að spyrna í móti nýjum orðum. Hver
framfaraþjóð er til neydd að taka sér mörg ný orð í munn
III. EF MANNI VERÐUR ORÐFÁTT.
Manni verður orðfátt og vantar heiti á hlut eða hugrenningu,
eða einkunnarorð eða sagnorð; þá er um að gera að gæta þess
vandlega, hvort heitið, sem vantar, er ekki til einhversstaðar í
vönduðum bókum.
Ef gott orð finst ekki í bókmálinu — í orðabókum, þá er að