Eimreiðin - 01.01.1911, Side 68

68
um mikla nautn af. Og svo hyggjum vér, að fleirum muni fara. Næst
er von á fjórða þættinum, sem á að heita »f’orradægur«, og bú-
umst vér við, að fá þar eitthvað meira að heyra af Þorsteini grenja-
skyttu og sennilega í einhverju sambandi við Höllu. V. G.
J. MAGNÚS BJARNASON: YORNÆTUR Á ELGSHEIÐUM.
Sögur frá Nýja Skotlandi. Rvík 1910.
í sögusafni þessu eru 7 sögur og allar vel læsilegar og sumar
dáindis skemtilegar. Frásögnin er létt og lipur, en engin tiltakanleg
snild í þeim. Málið á þeim er yfirleitt gott og hreint, þótt fyrir bregði
óviðkunnanlegum orðmyndum og orðtækjum. I'annig er t. d. »Indía«
ensk orðmynd i staðinn fyrir »Indland«, og víða kemur þar fyrir orð-
tækið »að detta til hugar«, sem er grautarhræringur úr tveimur ís-
lenzkum orðtækjum: »að detta í hug« og »að koma til hugar«. En
slíkt eru smámunir, sem lítt saka. Annars les maður sögurnar með
ánægju, því þær bregða upp ýmsum allgóðum dráttum úr nýlendulífi
hinna fyrstu íslenzku frumbýlismanna vestan hafs, og það jafnan á þann
hátt, að frásögnin hefir holl áhrif. Allir þeir íslendingar, sem frá er
sagt, koma þar fram sem mannkostamenn að einhverju leyti, sem gera
sér alt far um að verða þjóðflokki sínum til sóma, og aldrei fyrirverða
sig fyrir að játa, að þeir séu íslendingar, heldur miklu fremur eru upp
með sér af því (»sbr. bls. 166: »Ogégman, að ég þóttist mikill af því,
að vera íslendingur«). Að þessu leyti hafa sögur þessar einkar holla
kenningu að flytja löndum vorum vestan hafs — og mörgum heima
fyrir reyndar líka. Sérstaklega eru sögurnar síslenzkt heljarmenni« og
»íslenzkur ökumaður« góðar, og mundi margur kjósa að fá framhaldið
af hinni stðari, sem ekki virðist nema hálfsögð enn. Og honum er
óhætt að halda áfram að semja fleiri sögur, honum J. Magnúsi Bjarna-
syni, því þær verða bæði keyptar og lesnar sögurnar hans, ekki ein-
ungis af því, að þær eru góð dægrastytting, heldur og af því, að lýs-
ingar hans hafa í ýmsum atriðum þýðingu fyrir kynflokk vorn vestan
hafs og alla þá, sem kynnast vilja fyrstu frumbýlingssporum hans.
V. G.
t'ORGILS GJALLANDI: DÝRASÖGUR I. Rvík 1910.
Góð bók og gagnleg þetta. Engin vanþörf á að minna íslend-
inga á að fara betur með skepnurnar sínar. f’eir hafa nógu lengi
kvalið þær og horfelt, sér til skaða og skammar. Og í þeim efnum eru
þessar 12 sögur um húsdýrin okkar helztu (hesta, sauðfé, kýr og
hunda) ágæt áminning og um leið bezta leiðbeining. Og þær eru líka
líklegri til að hafa áhrif en flest eða alt, sem áður hefir verið um
þetta ritað. Því þær eru engin dómadags refsiræða, sem flestir mundu
skella við skolleyrunum, heldur snildarlegur kenniskáldskapur, sem ekki
síður talar til hjartans, en sannfærir um skömmina og skaðann. Menn
ættu að láta sem flesta unglinga lesa þær, því af þeim er umbótanna
að vænta fremur en af hinum eldri (»ilt að kenna gömlum hundi að
sitja«). Og þá spillir ekki málið á sögunum til. f’ær eru meira að
segja dálítil gullnáma fyrir íslenzka orðabókahöfunda. Svo mikið er þar