Eimreiðin - 01.09.1912, Síða 54

210
myndun krabbameinsemda, og séu meðverkandi orsakir að um-
myndun frumlanna.
Hið merkilegasta og einkennilegasta við krabbameinsfrumlur
er hinn takmarkalausi kraftur þeirra til að æxlast og vaxa; og
lífsþróttur þeirra virðist aukast við yfirflutning frá einu dýri til
annars. Með þessum takmarkalausa vexti sínum og æxlunarkrafti
aðgreina krabbameinsfrumlur sig aðallega frá eðlilegum líkams-
frumlum. I smásjá eru krabbameinsfrumlur og hraustar frumlur
mjög áþekkar útlits. Pað er ekki, eins og margir þó ætla, neitt
hryllilegt við krabbamein í sjálfu sér, og hinar þéttskipuðu raðir
þess af miljónum frumla, er menn sjá í smásjánni, hafa aðeins
ógn og hættu í för með sér vegna ofvaxtar þeirra og tímgunar-
magns. Náttúrlegar og heilbrigðar líkamsfrumlur vaxa aðeins
hægt og á löngum tíma; gamlar frumlur eyðast og nýjar koma í
staðinn. Ef allar frumlur líkamans héldu áfram að æxlast,
mundu allir á skömmum tíma verða að risum. En mátunarlög-
mál náttúrunnar heldur vexti þeirra í skefjum og innan ákveðinna
takmarka. Aftur á móti virðast krabbameinsfrumlurnar brjóta
þetta lögmál, gera uppreisn gegn öllum lögum og ekki viður-
kenna neina hæfismátun gagnvart umheiminum; þær vaxa bara
og æxlast hamslaust og stjórnlaust, en halda að nokkru leyti
áfram starfa sínum (funktion). Krabbamein í konubrjósti fram-
leiðir þannig einskonar mjólk, og krabbamein í hörundi hefir
jafnan tilhneigingu til að verða hart og hornkent. Stundum hindr-
ast hinn mikli vöxtur krabbameinsfrumlanna af þrýsting frá ná-
grannalíffærunum; detta þá oftast fyr eða síöar sár á meinin, og
seinna kemur svo sóttkveikja í sárin og þar af leiðandi ígerð og
gröftur, svo að hinn stöðugi vöxtur hindrast. Þegar sjúkdómurr
inn er kominn á svo hátt stig, er þess vanalega ekki langt að
bíða að sjúklingurinn deyi, oft ekki beinlínis af sjálfri meinsemd-
inni, heldur af fylgifiskum hennar, sóttkveikju og ígerð, og þeim
eiturefnum, sem myndast í krabbameininu og flytjast með blóð-
inu til allra líffæra líkamans.
Hinn stjórnlausa oívöxt krabbameinsfrumla sýna dýratil-
raunir seinni tíma bert og ljóslega, og þá einkum hinar merki-
legu tilraunir og rannsóknir prófessors C. O. Jensens við land-
búnaðarháskólann í Khöfn. Árið 1902 náði prófessor Jensen í
hvíta mús, sem hafði krabbamein í brjósti. Hann skar það af og
yfirflutti það á 100 heilbrigðar mýs, og sendi þær svo út um