Eimreiðin - 01.09.1912, Side 6

IÓ2
þau eru um landið en ekki þjóðina. Skáldin hafa dásamað landið,
breitt pell og purpura yíir mela og moldarflög, og lýst mórauð-
um leysingarám, eins og þær væru bráðið gull í deiglu. Og þarna
í miðri dýrðinni hefir Fjallkonan setið með mjallhvítan faldinn á
höfðinu og silfurlindann um mittið og horft yfir heiðarvötnin blá,
silungsárnar, ljósálfalöndin og hulduheimana.
Laxdæla segir um þau Kotkel, þegar þau sátu á seiðhjallin-
um á Rútsstöðum:
»Fögur var sú kveðandi.«
Og þá er þessi kveðandi fögur, sem skáldin hafa kveðið um
ættjörðina okkar. En galli er á þessum fagra skáldskap: Hann
gleymir þjódinni. Mikils er vert um ættjörðina. En þjóðin er þó
dýrmætari. Og ekki er mannlaust land mikils virði. Pað er lífið
sem gefur því gildi — mannlífið mest. En ástin gefur mannlífinu
gildi. Og sú ættjarðarást, sem gleymir þjóðinni, eða hatar menn-
ina í landinu, eða er sama um þá, hún er eins og Elgfróði forð-
um daga, sem var elgur upp að nafla og lifði á stigamensku.
Við segjum, að trúin sé blind, þegar hún sér ekki nema einn
ljósblett í tilverunni. Og þegar þessi eini ljósblettur er þá í raun-
inni ekkert annað en glóandi kol, eins og trú meistara Jóns og
annarra ofsatrúarmanna, þá er trúin til ills; hún spillir þá mann-
inum.
Vér þekkjum ofsatrúna af sögu liðinna alda. Hún olli rann-
sóknarréttinum á Spáni og trúarbragðastyrjöldunum á meginlandi
Evrópu. Mannkynið getur aldrei þvegið af sér til fulls smánar-
blettina, sem trúarbragðastyrjaldirnar hafa sett á enni þjóðanna,
sem kölluðu sig kristnar, en vóru ekki.
Trúarbragðahrokinn og ofsatrúin bygðu alla þessa endemis-
framkomu á helberum misskilningi á kristindóminum. Sá misskiln-
ingur stafaði mestmegnis af því, að mennirnir óttuðust skaparann
og vóru logandi hræddir við örlög sín annars heims. Hræðslan
fæddi af sér ofsa og æði, og þá var stutt til hatursins, fyrir þá
menn a. m. k., sem bólgnir vóru af þjóðernisæsingu og stéttaríg.
Ættjarðarástin hefir strandað á sama skerinu í raun réttri.
Hana hefir skort lítillætið eða þjóns-eðlið, þ. e. a. s. merkisbera
hennar, þetta fórnandi ástúðarinnræti, sem gleymir sjálfu sér, en
man eftir öllum öðrum, og vill gera þeim gagn.