Eimreiðin - 01.05.1914, Page 70

146
sköpulags jurtalíffæranna og starfsins, sem þau inna af höndum; en af
því leiðir, að bókin er skemtileg; hún er alls ekki »þur«, eins og
skólabókum svo oft er brugðið um. í’að er óhætt að fullyrða, að
Stefán gat tæplega valið sér betri fyrirmynd. Þá sný ég mér að
»Plöntunum< hans Stefáns.
Stefán byrjar bókina með formála, eins og lög gera ráð fyrir, og
skal ekki orðlengja um hann hér. Í’ví næst kemur byrjun bókarinn-
ar, mynd af sóley og lýsing. Lýsingin er fremur stutt, og ætluð til
þess, að kenna nemandanum að greina aðalparta jurtallkamans. l'etta
er ekki í bók Warmings, og þar hefði það líka verið óþarft, því að
danskir nemendur á því reki vita glögg deili á aðalpörtum jurtarinnar.
Hér á landi getur stundum verið öðru máli að gegna, og er því mjög
heppilegt að lesa mjög rækilega lýsingu sóleyjarinnar, áður en byrjað
er á bókinni. Bezt er að nota fyrstu tímana til þess, að sýna nem-
endum lifandi jurtir, skýra fyrir þeim sköpulag þeirra og láta þá svo
sjálfa gera það, sem þeir geta, og lýsa þeim. Ef svo er að farið,
verður áframhaldið auðveldara. Þegar skólarnir byija j. október, er
mikill hluti jurtanna horfinn; en ef vel er leitað, má ávalt finna nokkr-
ar lifandi jurtir í októbermánuði. Bezt væri að láta skólana byrja 1.
september og láta kensluna styðjast við skólagarð, þar sem ræktaðar
væru algengar jurtir íslenzkar og ýmsar útlendar nytsemdartegundir.
Eftir lýsingu sóleyjarinnar er byrjað að tala um sköpulag jurtanna
Ífirleitt og lífsstörfin. Er það alllangur kafli (frá 2. bls. til 106. bls.).
’essi kafli er að mestu útlagður eftir bók Warmings. Lýsingarnar eru
skýrar, málið lipurt og frásögnin fjörug. Á bls. 106 byrjar kaflinn um
skyldleika og niðurskipun plantnanna. Þessi kafli er að mestu frum-
saminn, og hefir Stefáni þar komið að góðu haldi margra ára kenn-
ara-reynsla. Þessi kafli byrjar á þeirri ætt, sem talin er standa efst
í þróunarstiga jurtanna: Körfublómaættinni, og endar á lágplönt-
unum. Það stendur auðvitað á sama, hvort byijað er að ofan eða
neðan á jurtaríkinu, en í kenslubók fyrir byrjendur er sjálfsagt að
byija á háplöntunum, eins og gjört er, af því að þær eru nemendun-
um kunnari, og það er auðveldara að átta sig á þeim. En að byrja
á heilkrýningum, finst mér miður heppilegt. Það er að minsta kosti
mín reynsla, að nemendum veitist miklu léttara að átta sig á laus-
krýningum. Bezt væri að byrja á ætt með einstökum blómum, því að
blóm í blómasafni eru oftast erfiðari fyrir byrjendur, og venjulegast
verður þeim hált á körfunni. Ef ekki yrði komist hjá að byija á jurt
með blómskipan, væri klasinn léttari en karfan. Það stendur auðvitað
á sama, hvernig ættum er skipað niður í svona kenslubók, því að
kennarinn getur sjálfur ráðið, á hvaða ætt hann byijar. Ættakaflinn
mun reynast nemendum erfiðastur, og lærdómurinn mun verða að litlum
notum, nema góðar myndir og jurtir sé notaðar við kensluna. Síðast
í þessum kafla er glögt yfirlit yfir þroskastig plönturíkisins, og er þar
byrjað að neðan. Bókin endar á stuttu yfirliti yfir gróður á íslandi.
Um málið á bókinni skal ég ekki segja margt né mikið. Ég
kann þó ekki vel við orðið »gerð« (gerð plantnanna á 62. bls.) um
innra sköpulag jurtanna, og mér er meinilla við »selluna«.
Myndimar em bæði margar og góðar, og auka mjög gildi bók-