Eimreiðin - 01.09.1915, Page 2

iS8
amtmaður T/wrarenscn beðnir af stjórninni um að gera tillögur
landinu til heilla og framfara. Báðir rita þeir mikið um brenni-
vínið. Hannes biskup talar um aðflutningsbann, en er því mót-
fallinn. En hann kemur með mörg ráð til að hindra drykkju-
skap, t. d. að bóndi, er skuldar kaupmanni, megi ekki fá áfengi,
að áfengisskuldir séu réttlausar, að það, hversu mikið áfengi
maður megi kaupa, skuli fara eftir efnahag kaupandans o. fl.
Stefán amtmaður talar líka um aðflutningsbann, og hrekur allar
ástæður á móti því, og segir það hið eina, er dugi; en þar sem
það muni ekki koma til, að það ráð verði tekið, þá leggur hann
til ýms önnur ráð. Bæði þessi bréf eru geymd í Ríkisskjalasafni
Dana.
En þó svo væri, og stjórnendum landsins væri það ljóst,
hversu mikinn skaða áfengið gerði, þá var þó ekki um neina
bindindisstarfsemi að ræða; hún var með öllu ókunn. Það er
fyrst í kringutn 1840, að bindindishugsjónin kemur fram, og um
það bil varð hún og öflug í Danmörku, og kom hún þangað
með manni, er Kevster hét. Landar í Khöfn stofnuðu þá bind-
indisfélag, og náði sá félagsskapur nokkurri útbreiðslu á íslandi.
Bessi hreyfing kom að ofan, frá þeim »lærðu«, en almúginn eða
alþýðan þýddist hana ekki. Margir íslenzkir merkismenn voru
meðlimir í þessum félagsskap, t. d. /ónas Hallgrímsson, Brynjólfur
Pétursson, lómás Sœmundsson, Konrdb Gíslason, Björn Gunnlaugsson,
Pétur Pétursson biskup, séra Daníel Halldórsson, Sveinbjörn rektor
Egilsson o. fl.; það mátti næstum heita svo, að allir heldri menn
landsins væru í félaginu. En þó svo væri, þá varð það ekki
langgætt, heldur dó eftir fárra ára starf. Margir af þeim, er {
félaginu voru, höfðu mjög gott af félagsskapnum, og voru sumir
þeirra upp frá því alla tíð bindindismenn, t. d. Björn Gunnlaugs-
son og séra Daníel Halldórsson; en aðrir, er verið höfðu of-
drykkjumenn, voru upp frá því hófdrykkjumenn, eða höfðu full-
komið vald á vínnautn sinni.
Arið 1872 vaknaði bindindishreyfingin aftur. fað var póli-
tískt bindindi. 26. febrúar 1872 kom út tilskipun um toll á
brennivíni og áfengisdrykkjum, nema öli, til þess að jafna upp
tekjuhalla landsins. Fjárhagur Islands og Danmerkur var aðskil-
inn 2. janúar 1871, en ríkisþing Dana veitti þó allar fjárveitingar
til landsins þarfa, og alþingi hafði nærfelt ekkert um fjárhaginn