Eimreiðin - 01.09.1915, Blaðsíða 73

229
vert, að alþýða manna læsi það með athygli, þvl það kemur heim
við reynslu þá, er geðveikralæknar margir hafa á því sviði, nefnilega,
að oft — margoft — megi lækna þessháttar að meira eða minna
leyti með skynsamlegri og viðeigandi umgengni.
Yfirleitt er höf. helzti fljótur að skýra fyrirbrigði þau, er hann
hefir orðið var við. Vil ég t. d. benda á þá tilgátu hans í kaflanum
um ratvísi, að sálin hlaupi á undan langar leiðir og seiði eða teymi
skrokkinn á eftir með orkustraumum, eða segulböndum. Væri þetta
svo, hlytu dýrin líka áð hafa samskonar sál og mannssálin er; það
getur meir en verið að svo sé, því eins og alkunnugt er, standa þau
mönnunum miklu framar að ratvísi. Fyrsta skýring höf. á ratvísi
sinni í æsku — einskonar alsýnismynd í huganum — virðist benda á,
að hann á unga aldri hafi verið gæddur líkri ratgáfu og dýr hafa.
Slíks eru dæmi. Annars er það eitt af þeim viðfangsefnum, sem enn
eru óleyst, hvernig hugmyndir dýra séu um rúmið. En þess eru mörg
dæmi, að skepnur geta frá alls ókunnum stað tekið sjónhendingu beint
af augum þangað, er þau vilja komast, enda þótt leiðin sé þeim alls-
endis ókunn. T'orv. Thóroddsen nefnir eitt dæmi í Ferðasögu sinni um
ungan hest, er þeir félagar fundu í sjálfheldu i ótræðishrauni, — hafði
ætlað að strjúka í átthaga sína í annan landsfjórðung frá nýjum eig-
anda, og tekið stefnu yfir vegleysur beint af augum. Betur kann ég
og við skýringu í’orv. Thóroddsens, heldur en skýringu höf., á hljóð-
um þeim, sem alkunn eru á íslandi og náhljóð kallast, og öskri því
eða drunum, sem oft skelfa menn heima. Hvorttveggja stafar frá loft-
tegundum, er brjótast fram um þrengsli í jörðu.
Pá. kemst höf. og inn á viðskilnað sálar og líkama, og fær þar
ástæðu til að dylgja um helvítiskenningu, sem vel hefði mátt missa
sig. Viðvíkjandi tilraunum höf. til að senda látnum manni skeyti um
að birtast sofandi manni, vil ég benda á það eitt, að rannsóknir hafa
leitt í ljós, að öllu auðveldara er að senda og móttaka hugskeyti í
svefni en { vöku. En þá þarf sá, er skeytið sendir, að einsetja sér
það, áður en hann sofnar. Eru því allar líkur til, að skeyti höf. hafi
hitt hinn lifandi, sofandi mann, en hinn látni hafi fengið að hvíla
í friði.
Annars hættir mörgum, er við dulræn efni fást, til að fara líkt
að og forfeður vorir. í'eir skildu eigi öfl þau og lög, er stjórnuðu
fyrirbrigðum náttúrunnar, og hugsuðu sér því, að andlegar verur —
guðir, hálfguðir o. s. frv. framkvæmdu öll fyrirbrigði náttúrunnar. Nú
er þekking vor á þessum sviðum komin það á veg, að vér brosum
að hugmyndum forfeðranna — köllum þær skáldskap. En nú er nýr
fyrirbrigðaheimur að opnast fyrir augum vorum. Og hvað verður oss?
I stað þess, að safna nægu efni, og doka við, þangað til augu vor
opnast fyrir öflum þeim og lögum, er hin andlegu fyrirbrigði hlíta,
vilja nú margir þvergirða fyrir allan skilning með því, að skipa flokk-
um liðinna anda í stað goðafylkinga forfeðranna.
Málið á bókinni er skemtilegt. Fyrirbrigðin, sem lýst er, margbreytt og
einkennileg,— en mismunandi ábyggileg. Og því miður rýrir það mjög gildi
þeirra, að þau — flest — eru ekki skrásett fyr en löngu eftir að þau gerðust.
B. Bl.