Eimreiðin - 01.09.1915, Síða 67

223
kaupmenn út um landið, að fá vörubirgðir sínar þaðan, en að fá
þær beint frá vörumörkuðum erlendis, efast ég um, en úr því
verður tíminn að skera. Milliliðirnir fækka að minsta kosti ekki
við það. fað, sem mest á ríður, er, að verzlunin sé sem frjálsust,
og að engin óþörf bönd séu lögð á hana; en svo mun eðlileg
samkepni koma henni á þær brautir, sem heppilegastar verða i
reyndinni, þrátt fyrir allar fræðikenningar (teóríur), sem geta litið
vel út á pappírnum, þótt þær séu lítt framkvæmanlegar, þegar til á
að taka
Eitt atriði er það, sem hefir afarmikla þýðingu fyrir verzlun og
viðskifti, og það er, að þau séu áreiðanleg. Óskilsemi ætti aldrei
að eiga sér stað; og fátt er verzluninni skaðlegra. Þó að bezt væri,
að þurfa aldrei að taka neitt til láns, heldur láta hönd selja hendi,
þá er oft erfitt, að koma því við, eins og hagar til á íslandi nú.
Lánstraust getur komið sér vel, og verið nauðsynlegt með köflum;
en það má ekki misbrúka það. í’að getur ekki borgað sig, að vera
öskilvís, því nú á tímum hafa þeir einir lánstraust annarra, sem eru
skilvísir og áreiðanlegir, og er óskilsemi því hin mesta skammsýni,
því hún eyðileggur traust það, sem nauðsynlegt er að hafa. Það má
ekki taka neitt lán, ef maður er ekki viss um, að geta borgað það á
tilteknum tíma.
Fyrir 30 árum voru mjög fáar innlendar verzlanir á íslandi.
Nærri því undantekningarlaust voru það útlendingar, sem áttu verzlan-
irnar og höfðu verzlunarstjóra til að standa fyrir þeim, en voru sjálfir
búsettir erlendis. Verzlanirnar voru þá miklu færri en nú, og yfirleitt
stærri (
A þessu hefir orðið afarmikil breyting, þar sem flestar verzlanir
á íslandi eru nú innlendar og eigandinn búsettur á íslandi. Flestir
hinna nýju innlendu kaupmanna hafa byrjað með lítil efni, og hafa
þeir, sem ekki hafa fallið í valinn, yfirleitt verið starfsamir og duglegir
menn, sem hafa haft sig áfram gegnum alla erfiðleika, efnaskort og
samkepni við eldri verzlanirnar, sem höfðu meiri peningaráð og meiri
reynslu.
Ef milliliður sá, sem hefir útvegað kaupmanninum útlendar vörur
og selt íslenzku vörurnar fyrir hann, hefði reiknað sér óhæfilega mikið
fyrir starf sitt, þá hefði verið lítt hugsanlegt, að hinn óreyndi ísl. kaup-
maður hefði getað staðist í samkepninni við hinar eldri og langtum
efnaðri verzlanir. En að hann hefir hér þó borið hærra hlut, sýnir, að
milliliðurinn hefir ekki verið honum óþarfur, því án hans aðstoðar
mundi hann tæplega hafa komist svo áfram, eins og reynslan þegar
er búin að sýna.
JAKOB GUNNLÖGSSON.