Morgunblaðið - 23.01.2001, Qupperneq 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Á ÞESSU ári hefjast fram-kvæmdir við bygginguNýheima á Höfn íHornafirði. Þar til húsa
verða Framhaldsskóli Austur-
Skaftafellssýslu, bókasafn og svo-
nefndar Nýherjabúðir en reiknað
er með að byggingin verði tekin í
notkun haustið 2002. Í Nýheimum
verður leitast við að tvinna saman
menntun á framhaldsskólastigi, ný-
sköpun í atvinnulífinu og nýjustu
upplýsingatækni og miðlun í nú-
tímalegu upplýsingasetri. Mark-
miðið er að innleiða nýja hugsun,
tækni og vinnubrögð í menntun,
þróunarstarfi og styrkingu at-
vinnulífs á svæðinu.
Byggingin sem hýsa mun Ný-
heima verður alls 2.400 fermetrar á
tveimur hæðum og er bygginga-
kostnaður áætlaður 350 milljónir
króna. Á efri hæð hússins verða
kennslustofur, handbókasalur og
vinnuaðstaða fyrir nemendur og
kennara Framhaldsskólans. Á
neðri hæð verður bóka- og skjala-
safn ásamt Nýherjabúðum, sam-
eiginlegu rými með sýningarað-
stöðu og veitingasal ásamt
fyrirlestrasal sem einnig mun nýt-
ast sem kennslustofa fyrir Fram-
haldsskólann. Þá hefur verið geng-
ið frá því að Austurlandssetur
Háskóla Íslands verði til húsa í Ný-
herjabúðum og standa nú yfir við-
ræður við fleiri stofnanir um út-
leigu á aðstöðu í Nýherjabúðum.
Gísli Sverrir Árnason, forseti
bæjarstjórnar og formaður bygg-
inganefndar Nýheima, segir að öll
hugsun á bak við bygginguna gangi
út á að nýta húsnæðið sem eina
heild, þannig að allir þættir spili
saman. Opið verður á milli bóka-
safnsins og skólans og aðgangur
auðveldur fyrir nemendur að safn-
inu frá vinnuaðstöðu þeirra. Sam-
eiginlegur inngangur er fyrir alla
aðila í húsinu, ljósritunaraðstaða,
tölvukerfi, veitingaaðstaða o.s.frv.
Fullbúin aðstaða og ráðgjöf
fyrir sprotafyrirtæki
Leitast verður við að láta alla
starfsemi í húsinu skarast að svo
miklu leyti sem unnt er, og þannig
mun t.d. bókasafnið sem upplýs-
ingamiðstöð veita jafnt Framhalds-
skólanum, aðilum í Nýherjabúðum
og útibúi háskólans þjónustu auk
þess að sinna almenningi og elstu
bekkjum grunnskólans. Þá er hug-
myndin sú að reyna að flétta saman
starfsemi Nýherjabúða og skólans,
t.d. með því að aðilar úr Nýherja-
búðum taki að sér stundakennslu í
framhaldsskólanum og einnig er sá
möguleiki opinn að leitað verði eftir
aðstoð nemenda við nýsköpunar-
verkefni í Nýherjabúðum.
Að sögn Gísla Sverris er tilgang-
urinn með Nýherjabúðum að skapa
fyrirtækjum og stofnunum aðstöðu
til að koma á fót starfsemi í því um-
hverfi sem verið er að leitast við að
skapa. „Það er annars vegar um að
ræða að bjóða stofnunum eins og
Háskóla Íslands að koma hingað
með hluta af starfsemi sinni. Hins
vegar er verið að skapa aðstöðu fyr-
ir svokölluð sprotafyrirtæki,
þ.e.a.s. fyrirtæki eða einstaklinga
með viðskiptahugmyndir sem þurfa
að fá öruggt, ódýrt en fullbúið hús-
næði með nauðsynlegum tækjabún-
aði til að þróa áfram hugmyndir og
láta á það reyna hvort að þær geti
orðið að fyrirtæki eða ekki.“
Forsendan fyrir þátttöku
ríkisins í byggingu skólans
Albert Eymundsson, bæjarstjóri
Hornafjarðar, segir að í Nýherja-
búðum fái þessir aðilar aðgang að
upplýsingaþjónustu og ráðgjöf í
gegnum virkar tengingar við aðila
eins og Iðntæknistofnun og jafnvel
bankastofnanir sem munu geta
veitt þeim fjármálaráðgjöf.
„Þessir aðilar ætla jafnvel að
koma með stuðning við verkefnið,
þannig að menn þurfi ekki að vera
að borga ráðgjafaþjónustu sem er
mjög dýr og erfitt fyrir þá sem eru
að þreifa sig áfram í byrjun að
greiða.“
Eyjólfur Guðmundsson
meistari Framhaldsskóla
Skaftafellssýslu og formað
áðs Nýheima, segir að u
ræða nokkuð nýstárlega h
sem hafi sprottið út frá hu
um Hornfirðinga um að ko
aðstöðu fyrir sprotafyri
Höfn í svokölluðum Nýherj
fyrir um fimm árum. Á sa
voru menn að huga að fr
lausn fyrir Framhaldssk
húsnæðismálum og jafnfr
orðin veruleg þörf á að stæ
næði bókasafnsins.
Úr þessari deiglu þróað
hugmyndin um Nýheima,
sögn Eyjólfs hefur víða fen
an hljómgrunn og var he
sendan fyrir því að men
ráðuneytið ákvað að leggja
nýbyggingu framhaldsskó
ríkið greiðir 60% af framkv
við hluta skólans í Nýheimu
Eyjólfur segir að menn
sett saman nýsköpunarfyri
háskólamenntun en hvergi
ið byggð upp á einum sta
haldsmenntun, nýsköpun
semi bókasafns sem
ingamiðstöðvar. Að sögn
skiptir bygging Nýheima
lega miklu máli fyrir m
skólans á að þróa sig áfram
um þeirrar nýju hugsunar
að ryðja sér til rúms og
frumkvæði, nýjar atvinnu
upplýsinga- og tölvutækni
fléttu rannsókna, mennt
þekkingar.
Allir landsmenn geta
um aðstöðu í Nýheim
„Við eigum okkur rætur
þessu samfélagi og vitum fy
við stöndum og á hverju v
Það sem við ætlum að ge
Albert Eymundsson, bæjarstjóri Hornafjarðar, Gísli Sverrir Á
Guðmundsson, skólameistari Framhaldsskóla Austur-Skaftafe
húsið á Höfn sem Nýheimar munu rísa á, e
Framkvæmdir að hefjast við byggingu Nýheima
Nýjar leiðir í samþ
menntunar og nýsk
Útlitsmynd af Nýheimum sem brátt munu rísa í miðbæ Hafnar í Ho
Nýheimar á Höfn, sem
byrjað verður að reisa
á næstunni, eru ekki
eingöngu hugsaðir
fyrir Hornfirðinga eða
Austfirðinga heldur
fyrir alla landsmenn.
Eiríkur Páll
Jörundsson heimsótti
Höfn á dögunum og
fræddist hjá
heimamönnum
um verkefnið.
ÍSLENSK ERFÐAGREINING
OG GAGNAGRUNNURINN
SAMBORGARAR
– EKKI VANDAMÁL
Þegar forseti Bandaríkjanna sverembættiseið á fjögurra árafresti er rýnt í þau orð sem þá
eru látin falla af meiri athygli en ef um
hefðbundna ræðu forseta væri að ræða.
Þótt innsetningarathöfnin sjálf sé í
tiltölulega föstum skorðum gefst for-
setanum þarna tækifæri til að ávarpa
umheiminn með öðrum hætti en venju-
lega. Ekki síst er fylgst gaumgæfilega
með því er nýir forsetar segja enda er
þessi fyrsta ræða gjarnan notuð til að
koma á framfæri sýn hins nýja forseta
og þeim markmiðum er hann hyggst
setja sér í embætti.
Samanburður við fyrri ræður er
óhjákvæmilegur og þá ekki síst ræður
er þykja hafa skarað fram úr, s.s. hina
eftirminnilegu ræðu Johns F. Kenn-
edys er hann flutti við embættistökuna
árið 1961. Sú ræða hafði áhrif á heila
kynslóð, ekki einungis Bandaríkja-
manna heldur fólks um allan heim.
George W. Bush, sem sór embættis-
eið síðastliðinn laugardag, lagði í ræðu
sinni ríka áherslu á þau gildi er hafa
mótað Bandaríkin í gegnum aldirnar,
ekki síst að þau séu land tækifæranna,
land þar sem „allir eiga skilið að fá
tækifæri“ og hver einasti einstaklingur
skiptir máli.
Í þessu auðugasta og voldugasta ríki
veraldar eru hins vegar miklar and-
stæður og sagði Bush að stundum virt-
ist sem innbyrðis ágreiningur Banda-
ríkjamanna væri það mikill að nær
væri að segja að þeir deildu heimsálfu
en ríki.
Hét hann því að reyna að sameina
þjóðina á grundvelli réttlætis og tæki-
færa.
Hann benti á að það sem sameinað
hefur Bandaríkjamenn í gegnum tíðina
er ekki blóð, uppruni eða fósturjörð
heldur sameiginleg gildi.
Var það eitt meginþema ræðunnar
að mikilvægt væri að hefja þessi gildi
til vegs og virðingar á nýjan leik, að
láta þau ekki falla í gleymsku eða verða
óvæginni valdabaráttu að bráð. Nefndi
hann kurteisi, hugrekki og umhyggju
sem dæmi um gildi er hefðu verið og
ættu að vera leiðarljós bandarísku
þjóðarinnar. Hann sagði samvisku
þessarar þjóðar ekki geta sætt sig við
að hluti hennar byggi við mikla og lang-
varandi fátækt. Það væri skylda borg-
aranna að breyta þessu: „Bandaríkja-
menn sem eru hjálpar þurfi eru ekki
ókunnugt fólk, þeir eru samborgarar;
þeir eru ekki vandamál heldur for-
gangsverkefni; og við öll erum minni
fyrir vikið ef einhver er án vonar.“
Svo virðist sem djúp sannfæring
liggi að baki þessum orðum Bush, hann
er með þessu ekki einungis að rétta
fram sáttahönd til þess hluta þjóðar-
innar er ekki veitti honum atkvæði
heldur að gera grein fyrir pólitískum
grundvallarskoðunum sínum. Það var
tónn sátta í ræðunni en jafnframt
hvatning til Bandaríkjamanna að líta
sér nær og láta sig varða þau djúp-
stæðu félagslegu vandamál er víða
blasa við. Hvatning til fólks að vera
„samborgarar, ekki áhorfendur“, að
taka virkan þátt í lausn mála en treysta
ekki á hið opinbera í þeim efnum.
Rúmlega tvö ár eru liðin frá því aðlögin um miðlægan gagnagrunn á
heilbrigðissviði voru samþykkt. Áður
en lögin voru samþykkt á Alþingi fóru
fram miklar umræður um gagna-
grunninn. Þær hafa haldið áfram síðan
og enn hefur ekki náðst sátt um grunn-
inn – hvorki í þjóðfélaginu né meðal
þeirra sérfræðinga, sem þurfa að
leggja sitt af mörkum til að grunnur-
inn verði nothæfur.
Íslensk erfðagreining og Lækna-
félag Íslands áttu í viðræðum um söfn-
un upplýsinga í grunninn á liðnu ári.
Samkvæmt fréttum hafði miðað tals-
vert í viðræðunum, en í lok ágúst slitn-
aði hins vegar upp úr þeim og hafa þær
legið niðri síðan.
Fyrir rúmu ári lýstu samtökin
Mannvernd yfir því að þau hygðust
höfða mál á þeirri forsendu að lögin um
gagnagrunninn, reglugerðin og
rekstrarleyfið brytu í bága við réttindi
sjúklinga, heilbrigðisstarfsmanna, al-
mennings og barna vegna þess að um
væri að ræða persónugreinanlegar
upplýsingar sem yrðu afhentar þriðja
aðila án samráðs við sjúklinga eða heil-
brigðisstarfsmenn. Á heimasíðu sinni
vísar Mannvernd til þess að sáttatil-
lögur samtakanna, læknafélagsins og
einstakra lækna hafi engan árangur
borið og lokaúrræðið sé að láta reyna á
málið fyrir dómstólum.
Gagnagrunnsmálið er ekki jafn
áberandi í fjölmiðlum og það var þegar
mest lét þótt enn sé um það skrifað.
Eigi að síður er orðið tímabært að leiða
þá óvissu, sem staðið hefur í kringum
gagnagrunninn, til lykta. Íslenskri
erfðagreiningu hafa fylgt ferskir
straumar í íslensku vísindasamfélagi
og fyrirtækið hefur reynst lyftistöng í
rannsóknum. Íslenskir vísindamenn,
sem sáu fram á að hygðust þeir nýta
sérhæfingu sína myndu þeir neyðast
til að setjast að erlendis, fengu tæki-
færi til að snúa heim með tilkomu fyr-
irtækisins og vinna að verkefnum við
sitt hæfi. Þá gafst mörgum vísinda-
mönnum, sem höfðu lengi safnað sam-
an upplýsingum og niðurstöðum, loks
tækifæri til að vinna úr þeim er Íslenzk
erfðagreining kom til skjalanna.
Fyrirtækið hefur undanfarið gert
samninga við ýmsa aðila í heilsugæslu
um upplýsingar í gagnagrunninn.
Skömmu fyrir jól var undirritaður á
Akureyri samningur milli níu heil-
brigðisstofnana um vinnslu heilsufars-
upplýsinga til flutnings í gagnagrunn-
inn og sagði Kári Stefánsson, forstjóri
Íslenskrar erfðagreiningar, þá að við-
ræður stæðu yfir við Landspítala – há-
skólasjúkrahús.
Það er rétt, sem fram kemur í grein
eftir Ólaf Steingrímsson, lækni og for-
stöðumann Rannsóknarstofnunar
Landspítalans, hér í Morgunblaðinu sl.
sunnudag, að það er sameiginlegt
hagsmunamál allra Íslendinga að þetta
mál verði farsællega til lykta leitt.
Á meðan ágreiningur ríkir um það í
okkar litla samfélagi næst ekki sá ár-
angur, sem að er stefnt. Þess vegna er
tímabært að málsaðilar taki upp þráð-
inn þar sem frá var horfið og nái sátt-
um.