Morgunblaðið - 10.02.2001, Blaðsíða 57

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 2001 57
UM helgina stendur Vaka fyrir
fjölskylduskemmtun á stúdenta-
görðunum. Tilefnið er að tengja líf-
ið á görðunum við kosningabaráttu
Vöku og kynna fyrir íbúunum nýj-
ar áherslur Vöku í fjölskyldumál-
um. Í dag hefst dagskráin klukkan
11.00 í samkomusalnum á 2. hæð á
Vetrargörðum en á morgun sunnu-
dag býður Vaka stúdentum og
börnum stúdenta í bíó.
Fjölskyldan
og HÍ
Vaka leggur áherslu á fjöl-
skyldumál í kosningabaráttunni.
Með tilliti til þess að mörg hundruð
stúdentar hafa börn á framfæri er
löngu kominn tími til að skoða
vandlega allar þær leiðir sem
kunna að auðvelda foreldrum að-
gengi að fyrsta flokks námi.
Meðal þess sem Vaka vill er að
próftöflur séu tilbúnar við skrán-
ingu, stundaskrár taki mið af eðli-
legum vinnudegi, dagvistunar-
plássum sé fjölgað og að opnuð sé
matvöruverslun á háskólasvæðinu.
Einnig vill Vaka auðvelda stúd-
entum/foreldrum lífið utan venju-
legs skólatíma. Þetta ætlar Vaka
að gera m.a. með því að koma á
barnfóstruvef þar sem foreldrar
geta nálgast barnapössun á auð-
veldari og aðgengilegri hátt en áð-
ur hefur verið. Jafnframt vill Vaka
nýta sér þá aðstöðu sem fyrir er og
bjóða upp á leikfimi fyrir nýorðnar
mæður og barnshafandi konur í
leikfimihúsinu og koma á mömmu-
og pabbamorgnum á stúdentagörð-
unum.
Vaka hefur einn
munn og tvö eyru
Háskólasamfélagið er stórt sam-
félag. Ef það er eitthvað sem allir
háskólastúdentar eiga sameigin-
legt, fyrir utan það að vera í námi,
þá er það að þeir eru ýmist í þann
mund að flytjast að heiman, eða
eru fluttir að heiman. Fjölskyldan
skipar þannig stóran sess í lífi
flestra stúdenta.
Með fjölskylduhelginni vill Vaka
vekja alla háskólastúdenta til um-
hugsunar um málefni og möguleika
fjölskyldunnar. Vaka sér tækifærið
með fjölskylduhelginni á görðunum
sem einstakt þar sem Vökufólk bú-
sett á görðunum kemur til með að
kynna málefni Vöku en um leið
hlusta á og tileinka sér góðar hug-
myndir stúdenta og auka þannig
tengingu stúdenta við stúdentaráð.
Vaka telur þessu hafa verið ábóta-
vant í öll þau tíu ár sem Röskva
hefur farið með völd.
Fjölskylduhelgi Vöku
á stúdentagörðunum
Kjartan Örn
Sigurðsson
Höfundar eru allir í Vöku, félagi
lýðræðissinnaðra stúdenta við HÍ.
Vökuhelgi
Vaka vill, segja Kjartan
Örn Sigurðsson,
Inga Lind Karlsdóttir
og Elmar Svavarsson að
próftöflur liggi fyrir
við skráningu í fög.
Inga Lind
Karlsdóttir
Elmar
Svavarsson
MIKIÐ verið hefur
rætt undanfarið á al-
þingi heimalands míns,
Japans, um hvort Jap-
anir eigi að veita kosn-
ingarétt til Kóreubúa
og Kínverja sem bú-
settir eru í Japan en af-
ar þeirra og ömmur
voru neydd til þess að
verða japanskir ríkis-
borgarar og að fara í
stríð fyrir Japan fyrir
50-70 árum.
Í þessum umræðum
sögðu sumir þingmenn
að það væri næstum
eins og að selja föður-
landið til útlendinga, að
veita þeim kosningarétt. Mér fannst
það sorglegt og móðgandi að heyra
fulltrúa þjóðar minnar tala svona.
Þeir velta hvorki fyrir sér hvað Jap-
an hafi gert þessu fólk né viður-
kenna ábyrgð sína á börnum og
barnabörnum þess. Eins og svo oft
áður gleymir gerandi illræðis því
fljótlega. Þolandinn aldrei.
Nú eru ný lög um útlendinga að
fæðast á Íslandi. Ástæða þess að
frumvarp um ný lög liggur nú fyrir
er ekki aðeins fjölgun erlendra rík-
isborgara að undanförnu, heldur
einnig væntanleg breyting með því
að Ísland verður aðili að Schengen-
samkomulaginu í vor. Schengen-
samkomulagið er í stuttu máli sagt
ferðafrelsi milli ríkja Evrópusam-
bandsins. Ríkisborgarar viðkomandi
ríkja þurfa þá ekki lengur að fara í
gegnum vegabréfaeftirlit. 15 ríki eru
núna í ES, Bretland og Írland eru
ekki búin að fullgilda samkomulagið
um Schengen en Noregur og Ísland
taka þátt í því, utan ES.
Schengen-samkomulagið er fram-
lengingarstefna ES. Að baki þess-
arar stefnumótunar liggja að sjálf-
sögðu efnahagslegar eða aðrar
praktískar væntingar fyrir hvert og
eitt aðildarríkjanna. Samtímis liggur
þar gamla hugmyndin um að „Evr-
ópa sé ein stór fjölskylda“. Hug-
myndin er sú að Evrópulönd eigi
margt sameiginlegt, eins og t.d. álf-
una, sögu, kristinn menningargrunn
o.s.frv. Í rauninni leggur stefnuskrá
ES, sem var samþykkt rétt fyrir
áramót, mikla áherslu á það að ES-
ríki haldi „sameiginlegt gildismat“
fyrir hagsmuni þjóða og íbúa þess.
Um leið og þessi fallegu orð falla,
virðist aðgreining og mismunun
gagnvart ríkjum utan Evrópusvæð-
isins og íbúum þess aukast meira en
áður. T.d. birtist jafnvel á Íslandi,
sem er ekki aðili ES, skýr mismunun
nú þegar á milli EES-ríkisborgara
og þeirra sem eru frá löndum utan
EES, eins og sést t.d. varðandi at-
vinnuréttindi eða dvalarleyfi. Með
Schengen-samkomulaginu má segja
að þessi mismunun aukist með tilliti
til ferðafrelsis.
Auk þessarar „skipulöguðu“ mis-
mununar breiðast einnig út staðal-
myndir og hugmyndafræðileg mis-
munun í Evrópu á þá leið að „Evrópa
sé nafli aleimsins“ eða „allir frá
„þriðja“ heiminum leiti að betri lífs-
skilyrðum í Evrópu“. Ef einhver
kemur frá landi utan Evrópu til ES-
lands til að leita hælis, segir fólk
strax „aa,ha, þú ert bara að flýja fá-
tækt heimalands þíns. Því miður er
hér ekkert pláss fyrir þig“. Þessar
hugmyndir um að aðgreina sig frá
öðrum svæðum á jörðinni eru þó að-
eins jákvæð tálsýn fyrir íbúa ES-
landa.
Leiðir þetta viðhorf til betri fram-
tiðar fyrir Evrópubúa? Mig langar
til að spyrja; í fyrsta lagi, hefur
„Evrópa“ eitthvað meiri þýðingu en
önnur svæði jarðarinnar? Ef það er
til eitthvað „sameiginlegt gildismat“
meðal evrópskra landa, á það ekki að
gilda líka í öðrum svæðum utan Evr-
ópu? Í öðru lagi er ES ekki upp-
haflega samband á milli ríkja sem
eru í jafnvægi bæði stjórnmálalega
og efnahagslega? Það er ekki satt að
ES dafni, heldur fá ríki ekki inn-
göngu í ES nema efanahagur þeirra
sé stöðugur heima fyr-
ir. ES er nefnilega
sjálfsverndarsamtök í
eðli sínu.
Fyrir 100 árum
komu flest stærri Evr-
ópuríki til Afríku eða
Asíu. Þau sóttu hvorki
um dvalarleyfi né um
hæli, heldur gerðu þau
löndin að nýlendum
sínum.
Þau létu íbúa þar
læra tungumál sín,
kenndu trú sína og
byggðu upp iðnað sinn
og efnahag heima fyrir
á kostnað nýlendn-
anna. Þessi kúgun og
arðrán stóð yfir allt fram til loka
seinni heimsstyrjaldarinnar. Kapp-
hlaupið um nýlendurnar hafði líka
áhrif í Japan. Til að standast sam-
keppni við Evrópu tók einnig Japan
margar nýlendur í Asíu og myndaði
að lokum „Stóra-Austurasíusam-
bandið“.
Baráttan og brjálæðið í kringum
nýlendurnar endaði að lokum með
styrjöld. Evrópsk lönd fóru til baka
til síns heima og flestar þjóðir í Afr-
íku og Asíu urðu sjálfstæðar. Allt í
einu voru þessi evrópsku lönd orðin
verndarar lýðræðis og sjálfstæðis
allra þjóða heimsins.
Þetta er ekki aðeins saga. Þetta
átti sér raunverulega stað á dögum
afa okkar og ömmu.
Afmörkunarstefna á einum stað
skapar sams konar stefnu á öðru
svæði. Þannig breiðast áhrifin smám
saman út. Hvað kemur næst? Við
getum ekki spáð um framtíðinaen
við getum giskað á hana út frá
reynslu okkar og sögu.
Mér sýnist að leiðtogar vesturevr-
ópskra landa hafi gleymt því sem
þegar hefur gerst í löndum þeirra og
lyfti upp hreinum höndum sínum. Er
rétt að gera það? Er fortíðin bara
fortíð? Hafa Evrópulönd, sérstak-
lega sterk ríki eins og ES-ríki, engin
tengsl lengur við það hvernig þ́riðjı́-
heimurinn stendur núna? Hvað segir
fólk í Afríku eða Asíu? Svona viðhorf
eru ekkert annað en yfirlæti og
sjálfsánægja.
Ég er meðvitaður um að það er til-
gangslaust fyrir einstakling eins og
mig að vera á móti stefnu ES-
ríkjanna. Það breytir engu. Engu að
síður berum við líka ábyrgð og
skyldu með okkur sjálfum, bæði sem
einstaklingar og þegnar þessa lands.
Ef við gefumst alveg upp af van-
máttarkennd og þegjum, þá breytist
lýðræðið í „skrílræði“. Þegar við les-
um sögu seinni heimsstyrjaldarinn-
ar spyrjum við oft; „Hverjir mót-
mæltu Hitlar? Af hverju voru
Japanir ekki á móti fasistastjórn
sinni?“ Þessar spurningar geta snú-
ist til okkar sjálfra hvenær sem er.
Við verðum að vera vakandi fyrir
því, að óréttlæti, mismunun og kúg-
un á öðrum byrjar oftast smátt og
smátt í okkar eigin höndum.
Hvorki lýðræði né mannréttindi í
Evrópu geta átt sér stað án þess að
ábyrgð sé borin fyrir öðrum svæðum
heimsins. Einnig stendur efnahagur
í Evrópu ekki undir sér sjálfur án
þess að hafa samband við önnur
svæði heimsins. Það er ekki nóg að
vita um þessi orð. Við verðum að
hugsa og segja þessi orð.
Því vil ég spyrja að lokum; er Evr-
ópa nafli alheimsins?
Evrópa – nafli
alheimsins?
Toshiki
Toma
Höfundur er prestur innflytjenda á
Biskupsstofu.
Mannréttindi
Afmörkunarstefna á
einum stað, segir
Toshiki Toma, skapar
sams konar stefnu
á öðru svæði.