Morgunblaðið - 03.03.2001, Blaðsíða 49

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MARS 2001 49
✝ RagnheiðurMagnúsdóttir
fæddist í Reykjavík
1. desember 1926.
Hún lést á Landspít-
alanum 23. febrúar
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru
Magnús Jónsson, f.
19. sept. 1884 í Svefn-
eyjum í Breiðafirði,
d. 19. sept. 1959, og
Guðrún Kristín Jóns-
dóttir, f. 28. mars
1890 í Hólsbúð í Flat-
ey, d. 29. maí 1930.
Magnús var nafn-
kenndur formaður í Flatey. Systk-
ini Ragnheiðar voru: Nanna, f. 30.
okt. 1915 í Flatey í Breiðafirði, d.
4. júlí 1980, húsmóðir og verk-
stjóri í Reykjavík, gift Vernharði
Kristjánssyni, f. 19. sept. 1912 í
Álftanesi á Kjalarnesi, d. 29. júlí
1985, lögreglumaður í Reykjavík;
Jón, f. 29. apríl 1921 í Skálmarnes-
múla í A-Barðastrandarsýslu, d. 8.
nóvember 1991, garðyrkjumaður
í Danmörku og á Íslandi, kvæntur
Jensine Kristine Magnússon (f.
Schneider), f. 5. jan. 1924 í Stige á
Fjóni í Danmörku, d. 18. júlí 1992,
húsmóðir.
Ragnheiðar átti son með Jóni
Bachmann Guðmundssyni, f. 5.
júlí 1923, d. 14. okt. 1998, bílavið-
gerðamanni. Sonur
þeirra er Magnús, f.
28. mars 1947, hús-
gagnasmiður. Magn-
ús var kvæntur
Svanfríði Hagvåg, f.
22. feb. 1949, þau
skildu, sambýliskona
hans nú er Edda
Pálsdóttir, f. 13.
sept. 1945.
Eiginmaður Ragn-
heiðar var Egill
Ólafsson, f. 14. okt.
1925 að Hnjóti í Ör-
lygshöfn, d. 25. okt.
1999, bóndi, flugvall-
arstjóri og safnvörður að Hnjóti.
Þau giftu sig 12. ágúst 1954. Synir
Ragnheiðar og Egils eru: Ólafur,
f. 4. mars 1954, búfræðingur og
verktaki, var kvæntur Ásdísi Ás-
geirsdóttur, f. 25. feb. 1952, kenn-
ara. Egill Steinar, f. 22. maí 1955,
d. 18. júlí 1969. Kristinn Þór, f. 14.
apríl 1958, bóndi, kvæntur Krist-
ínu Valgerði Gunnarsdóttur, f. 3.
des. 1962, hjúkrunarfræðingi.
Gunnar, f. 9. júní 1962, veitinga-
maður, kvæntur Alison Mary
Anna Mills, f. 19. okt. 1960, veit-
ingakonu.
Úför Ragnheiðar fer fram frá
Sauðlauksdalskirkju við Patreks-
fjörð í dag og hefst athöfnin
klukkan 14.
Kæra mágkona. Okkur hjónin
langar með þessum fátæklegu orð-
um að minnast þín og Egils heitins,
með kæru þakklæti fyrir allt sem þið
hafið gert fyrir okkur í gegnum árin.
Við þökkum fyrir margar ánægju-
legar samverustundir, bæði á heimili
ykkar á Hnjóti og eins hér fyrir
sunnan.
Ekki síður þökkum við ykkur báð-
um fyrir að hafa ævinlega haft heim-
ili ykkar opið fyrir börnin okkar. Það
hefur verið okkur mikil hjálp og gert
þeim gott að dveljast í sveitinni hjá
ykkur og drengjunum ykkar. Eins
hefur það verið ómetanlegt tækifæri
fyrir þau til að umgangast afa sinn
og ömmu og lifa í nánari tengslum
við dýr og náttúru en þau annars
hefðu gert. Við vitum að Hnjótur er í
huga þeirra eins og annað heimili
þeirra og að þið reyndust þeim jafn
vel og ykkar eigin börnum.
Allir sem fengu að kynnast gest-
risni ykkar og heimilisanda vita að
það þarf mikinn dugnað til að halda
svo stóru heimili til haga. Það hefur
þú gert með glæsibrag. Eftir það
mikla starf sem þið hjónin hafið innt
af hendi hefðum við svo gjarnan ósk-
að ykkur rólegs ævikvölds saman.
En vegir drottins eru órannsakan-
legir. Við sem eftir stöndum munum
þó alla tíð búa að litríkum minning-
um. Hvílið í friði.
Við vottum Magnúsi, Ólafi, Kristni
og Gunnari og fjölskyldum þeirra
okkar dýpstu samúð og óskum þeim
guðs blessunar. Kærar þakkir fyrir
hlýjan hug í okkar garð og barnanna
okkar.
Sigríður Ólafsdóttir,
Ari Benjamínsson,
Hafnarfirði.
Myndir. Ein er af stórri konu með
sterka rödd og vilja úr járni. Þá var
ég sjálf ekki há í loftinu. Nokkurra
ára og komin ásamt Ingu systur
minni með koffortið mitt og snuðið til
sumardvalar að Hnjóti, einu sinni
sem oftar. Og við vorum aldeilis ekki
tvær í þeim sporum. Vorum við ekki
hátt í tíu talsins fyrir utan synina
fimm á bænum? Börn úr öllum þrep-
um þjóðfélagsstigans, héðan og það-
an af landinu og á öllum aldri? Það
minnir mig.
Á fætur! Sækja kýrnar! Inn að
borða! Reka kindurnar úr túninu! Út
í góða veðrið! Upp að hátta! Svona
lét járnviljinn stóru konuna hrópa
frá morgni til kvölds, milli þess sem
hún eldaði mat, þvoði þvotta, mjólk-
aði kýrnar og hélt heimilinu hreinu –
og opnu. Og við hlýddum. Öll sem
eitt. Ekki endilega um leið, heldur
gjarnan eftir nokkur köll. En alltaf
beigur og hlýðni. Og mikið gat okkur
stundum þótt járnið hart og ósveigj-
anlegt. En samræmi var í því. Full-
komið samræmi. Það gekk jafnt yfir
alla, eigin börn sem sumarbörn,
heimalninga og hunda, kálfa og kött.
Og þá var ekki auðvelt að finna um-
kvörtunarefni.
Kaupstaðarferð! Upplifun sum-
arsins! Þröngt máttum við sitja í
baksæti bílsins, yngstu börnin í
hópnum, enda sátt hvert við annað
og alsæl. Nú var röðin komin að okk-
ur. Síðast fengu eldri börnin að fara.
Þar áður unglingarnir. Alltaf til
skiptis. Alltaf jafnt fyrir alla. Og við
fengum ís og við fengum súkkulaði-
kex. Og svo var keypt góðgæti til að
gleðja þá sem heima biðu. Enginn út-
undan.
Fram að tíu ára aldri fannst mér
þetta sjálfsagt mál. Auðvitað fengju
allir jafnt. Sem unglingur vorkenndi
ég stundum bræðrunum á bænum,
frændum mínum, sem ekkert afdrep
áttu fyrir sína muni. Allt var notað
jöfnum höndum. Sem móðir sá ég
aftur hve nauðsynlegt þetta fyrir-
komulag hafði verið en jafnframt
fórnfúst, gjafmilt, réttlátt – og
sterkt. Ég átti fullt í fangi með að
gera það sama með aðeins tvö eigin
börn og örfá önnur í heimsókn.
Stóra, sterka Ragna.
Svo er eins og hún minnki. En auð-
vitað er það ég sem stækka. Við er-
um næstum jafnháar. En röddin er
jafn styrk og áður og viljinn engu
minni. Allir í berjamó með nesti! All-
ir í fjöruferð að tína skeljar! Og allir
niður í Vaðal að synda! Heitasta dag
sumarsins lætur maður ekki framhjá
sér fara, þótt fyrirhöfnin sé ærin.
Það má ekki gleyma ævintýrunum í
amstri dagsins. Lífið er til að lifa því.
Duglega, atorkumikla Ragna.
Við sem vorum yngst orðin ung-
lingar. Farin að taka til hendinni inni
og úti. Læra til verka. Ekki lengur í
hópi þeirra sem fyrst voru rekin í
rúmið því auðvitað voru komin önnur
yngri börn. Alltaf ný og ný börn.
Börn skyldfólks, vina og kunningja.
Og svo barnabörn.
Vissulega var meiri ró á veturna.
En með afa og ömmu, barna- og ung-
lingahópnum og tilfallandi vinnufólki
við búskapar- eða safnstörf voru í
heimili milli tuttugu og þrjátíu
manns. Sumar eftir sumar. Ár eftir
ár. Og heimilið auk þess alltaf opið
gestum og gangandi. Til kaffiinnlits
eða lengri dvalar. Alltaf pláss. Alltaf
hægt að dúka fyrir eina fjölskyldu til
viðbótar. Búa út svefnpláss fyrir eina
fjölskyldu enn. Elstu börnin send út í
tjald ef með þurfti. Gestrisnin slík að
allir hljóta að minnast, ekki bara ég.
Og allt hvíldi á þessari einu konu.
Hinni ósérhlífnu og ósíngjörnu
Rögnu. Bústýru með meiru. En það
er ekki bara sjálf vinnan eða fyrir-
höfnin sem gerir heimili hlýtt, opið
og vinveitt gestum, heldur viðhorf
þeirra sem þar ráða ríkjum. Viðhorf
húsráðenda.
Ég orðin ráðskona með börnin
mín eitt sumar á Hnjóti. Og það er
tekið á móti þeim eins og mér áður.
Þau eru send eftir mjólkinni, það
eldra rekur kýrnar, það yngra hjálp-
ar til í búrinu. Bæði læra að drekka
kaffitár með molasykri, eins og ég
einni kynslóð áður. Jafnt skal yfir
alla ganga. Ragna í fótabaði í sólinni
úti á stétt. Og börnin í samskonar
fótabað skömmu síðar. Ráðskon-
ubörnin og barnabörnin hlið við hlið.
Við hjálpumst öll að og við uppsker-
um öll saman. Hnjótslög hin fyrri og
síðari. Ragna alltaf samkvæm sjálfri
sér.
Og svo lasin. Þótt fæstir fengju að
heyra – eða finna. Ragna sem alltaf
var til staðar þegar einhvers þurfti
með. Þegar eitthvað var á döfinni.
Útbúa veislur, ganga frá eftir eitt-
hvert ævintýrið, taka þátt í hugdett-
um íbúa og gesta. Alltaf opnar dyr að
ganga um. Á öllum sviðum. Einu
sinni las ég að að baki hvers stór-
mennis stæði ævinlega mikil kona.
Það sannast óvíða betur en í ævi og
starfi hjónanna frá Hnjóti. Það þarf
hugrekki, djörfung og alúð til að
koma upp heilu byggðasafni, eins og
Egill heitinn móðurbróðir gerði. En
það þarf líka skilningsríka, sterka og
ósérhlífna eiginkonu sem styður við
bakið á slíkum hugsjónamanni. Slík
kona var Ragna. Það þarf samhent
hjón. Slík hjón voru Ragna og Egill.
Hér vantar mynd. Ég man. Okkur
sinnaðist. Eins og stórum skapkon-
um er lagið. Auðvitað verða árekstr-
ar. En sem betur fer kunna stórar
konur að vinna úr þeim líka. Vinkon-
ur aftur. En vináttan hefur breyst.
Beigur barnsins er orðinn að virð-
ingu þroskaðrar konu og móður. Það
er skrýtið að hugsa til þess að þessi
tíu til fimmtán barna sumarmamma
hafi verið á svipuðum aldri og ég er
núna þegar hún vann sín afreksverk.
Mér finnst eins og hún hljóti að hafa
verið miklu, miklu eldri. Og sterkari.
Að ég muni aldrei í atorku eða út-
sjónarsemi ná þangað sem hún var.
Og lái mér hver sem vill. Hver hefur
ekki nóg með sína fjögra eða fimm
manna fjölskyldu? Hver vill fimm-,
sex- eða sjöfalda það umfang?
Kraftakona. Kraftaverkakona.
Jafnvel undir það síðasta. Búin að
inna af hendi margfalt ævistarf og
takast á við sívaxandi veikindi af
hetjumóð. Búin að missa son á ferm-
ingaraldri, sonardóttur og orðin
ekkja. En alltaf jafn framsýn og föst
fyrir. Ákveðin í að halda áfram og
gera það sem gera þyrfti. Taka því
sem taka þyrfti. Ekki jafn stór og í
barnshuganum áður, en sterkari ef
eitthvað er. Og í minningunni fyrst
og fremst hlý persóna með opið hús –
og hjarta. Aðsópsmikil kona sem lét
verkin tala.
Blessuð sé minning hjónanna
Ragnheiðar Magnúsdóttur og Egils
Ólafssonar frá Hnjóti í Örlygshöfn.
Hafið kæra þökk, bæði tvö, fyrir all-
ar ykkar gjafir til mín, Sunnu og
Mána sem fengum að dvelja með
ykkur sumar eftir sumar, ár eftir ár.
Og vorum alltaf velkomin, hvernig
sem á stóð. Ég veit að þakklæti mitt
á samhljóm í hugum systkina minna,
Sóldísar, Óla og Ingu, og eflaust
þeirra fjölmörgu sem nutu sömu
gestrisni og alúðar. Maggi, Óli, Kiddi
og Gunni; takk fyrir dýrmæta og
lærdómsríka samveru í sveitinni.
Guð veri með ykkur öllum og fjöl-
skyldum ykkar.
Draumey Aradóttir,
Lundi, Svíþjóð.
Lítil sál í litlum líkama. Myrkrið í
stofunni er svo dökkt – þrátt fyrir
sumarbirtuna. Það heyrist ekki
neitt, engin hljóð fyrir utan klukk-
una sem tifar áfram og áfram. Flug-
urnar í gluggakistunum eru búnar að
gefast upp og berjast ekki lengur
fyrir lífi sínu. Þær liggja hljóðar og
halda niðri í sér andanum. Eins og
ég.
Myrkið sækir að okkur og litla sál-
in í litla líkamanum þráir skjól í fangi
mömmu. En mamma er ekki hér.
Mamma kemur ekki fyrr en á morg-
un. Og það er óralangt til morguns.
Litlu tærnar finna leið út úr svefn-
pokanum og út á gólf, hendurnar
strjúka tárin úr augunum. Svo trítlar
litla hrædda veran niður ganginn og
upp að dyrum. Stendur fyrir framan
dyrnar í nokkur löng andartök og
bíður eftir einhverju. Svo bankar
hún ofurvarlega. Opnar hljóðlega og
kíkir inn með kökkinn í hálsinum.
Þegar hún hefur stunið upp erindi
sínu; að hún sé svo hrædd er sæng-
inni svipt til hliðar.
Á milli Rögnu og Egils er hlýtt.
Það er ekki dimmt, á náttborðinu
lýsir lampi, og undir sænginni er
pláss fyrir hrædda litla sál. Og hlýja.
Og hún nægir til að fleyta litlu sálinni
yfir nóttina. Þegar hún trítlar aftur
til stofu er maginn ekki fullur af tóm-
leika heldur hlýju.
Ég man eftir óréttlætinu sem fólst
í því að mega ekki horfa á Morgun-
sjónvarp barnanna. Að þurfa að
hlaupa í gegnum kríuvarp á eftir
morgunfúlum beljum. En ég man
líka eftir sólskininu í eldhúsinu. Sem
lék í krullunum á höfði eldhúsdrottn-
ingarinnar. Kapall og mjólkurkaffi,
djús og fótabað á veröndinni og létt-
mjólk í ískápnum fyrir ofnæmis-
stelpu úr borginni sem þoldi ekki
kúamjólkina. Grautur í boxi fyrir
langafa sem þoldi ekki venjulegan
mat. Ég man eftir gleðinni þegar hún
hringdi úr sveitinni. Bara til að heyra
í okkur. Og hlátrinum.
Ég átti fjórar ömmur; Siggu
ömmu, Laugu ömmu, Rögnu ömmu
og Gunnu ömmu. Gunna amma og
Ragna amma voru sveitaömmur
mínar. Hinar voru borgarömmurnar.
Takk fyrir allt, Ragna amma. Þú
ert örugglega orðin drottning í
englaeldhúsinu þarna uppi einhvers
staðar. Og sólskinið leikur sér í
englakrullunum þínum.
Sunna Dís Másdóttir,
Lundi, Svíþjóð.
Á sunnanverðum Vestfjörðum er
eitt stórbrotnasta landslag á Íslandi.
Á umliðnum öldum hefur það fóstrað
kjarngott fólk sem sótti sér lífsbjörg
við erfiðustu aðstæður. Umhverfi
sem útheimti kjark og æðruleysi af
börnum sínum. Væru þessir þættir
til staðar gaf hafið og bjargið ómælt
af gnægtum sínu. Í dag er glíman
önnur, fólksfæð. Við sem nú lifum
virðumst kjósa okkur aðra vist að
móta skap okkar í en landslag mikilla
sanda og mikilla sjáva. Landslag
sem hefur skapað stórt fólk, með
stórt skap, mikinn kjark og æðru-
leysi til að takast á við hverja raun.
Ragnheiður Magnúsdóttir kaus
þessa vist. 1952 kom hún í Örlygs-
höfn sem vinnukona á Hnjóti. Fer,
kemur svo aftur að ári, festir ráð sitt
og gerist húsmóðir á Hnjóti. Við hlið
eiginmanns síns, Egils Ólafssonar,
tekur hún þátt í merku ævintýri að
byggja upp minjasafn sem er helgað
lífsbaráttu genginna kynslóða. 30 ár-
um síðar gefa þau hjón sýslunni safn-
ið sem lét reisa safnahús á Hnjóti til
að hýsa það.
Ég kynnist Ragnheiði fyrst fyrir
um sjö árum og fékk að njóta
ómældrar gestrisni hennar. Ekki
síður var hún viðræðugóð, hlý, opin
og glaðvær. Mér er minnisstætt er
við sátum eitt sinn við eldhúsborðið
og ræddum hamingjuna. Til að skilja
hvað hamingjan er bað ég hana um
að nefna mér einhverja hamingju-
stund í lífi hennar. Eftir andartaks
umhugsun nefnir hún þegar hún var
unglingsstúlka, 15 ára, daglangt í
heyskap í Breiðafjarðareyjum. Ég
bað hana um að útskýra nánar hvað
það hefði verið sem gerði þessa
stund svona hamingjuríka. Hún
svaraði eitthvað á þá leið að það hafi
verið svo margt. Umhverfið, kvöld-
kyrrðin, vinnan að keppast við að
taka saman heyið og bera í bátana,
að starfa á móti fólki sem henni þótti
til um og að fá að reyna á þrek sitt.
Mér hefur löngum þótt þetta
merkilegt svar og kannski lýsir það
lífshlaupi Ragnheiðar betur en nokk-
uð annað. Þrekvirki hennar við upp-
bygginguna á Hnjóti við hlið Egils
hlýtur að teljast einsdæmi. Gestrisn-
in að taka á móti öllum gestunum
sem sóttu safnið heim þegar það var
á efri hæðinni í Hnjótsbænum var
annáluð. Ekki dvínaði gestrisnin þótt
safnið væri komið í nýtt húsnæði og
heilsan hennar farin að bila. Þá kom
ekki síst í ljós viljaþrek Ragnheiðar
og skapharka að láta ekki bugast
þótt kvalir hljóti oft að hafa verið
miklar.
Safnið á Hnjóti á Ragnheiði allt að
þakka. Síðasta stórvirki hennar við
safnið var að halda utanum og stýra
veitingum kvenna í sveitinni þegar
forseti Íslands sótti safnið heim 26.
ágúst á síðasta ári og opnaði form-
lega nýja álmu við minjasafnið og
vígði Flugminjasafn Egils Ólafsson-
ar. Vilji hennar til að athöfnin færi
fram með sóma var slíkur að sjúkra-
húslega varð ekki til þess að hún
sleppti þráðunum úr hendi sér. Þetta
var verkefni hún ætlaði sjálf að
vinna, þegar svo var, var ekkert sem
gat stöðvað vilja hennar.
Ég kveð Ragnheiði með djúpu
þakklæti og söknuði og votta fjöl-
skyldu hennar og aðstandendum
samúð mína alla. Með henni er geng-
inn enn einn fulltrúinn sem þetta
byggðarlag hefur gert að mikilli
manneskju.
Jóhann Ásmundsson,
forstöðumaður Minja-
safns Egils Ólafssonar.
RAGNHEIÐUR
MAGNÚSDÓTTIR
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
 


   


 ! 


  " " 
 

"






,

  & 
01  ()!
 )(22!  '/
3
%  &!
!'#  &! 3
%# 
'! ) 
4  &! !  * "#5 & ) 
"#5 &  )   %#  &!
"#  &! " #  "#5 & ) 

  &  &! "  '!  ! ) 

  !    )   ' (!# .!  &!
  % )'  '    /