Morgunblaðið - 03.03.2001, Blaðsíða 63

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MARS 2001 63
Bíldshöfða 6 · Sími 515 7025 Tryggvabraut 5 · Akureyri · Sími 462 2700 www.brimborg.is
Opið frá 9 - 18 virka daga og 11 - 16 laugardaga
Skrd:7/1998 Ekinn 46.000 km
Vél:2500 cc, 20v. 170 hö
4 dyra,sjálfskiptur
Verð 1.950.000 kr.
Leitaðu að notuðum bíl á
brimborg.is með öflugri og
hraðvirkri leitarvél. Komdu í
1000 fermetra sýningarsal
okkar að Bíldshöfða 6 og
skoðaðu fjölda notaðra úrvals-
bíla. Settu öryggið á oddinn
og tryggðu þér góðan bíl.
Bifreiðin er til sýnis
á hólnum um helgina.

Búnaður m.a.
Rafmagn í rúðum
Samlæsingar
Álfelgur 15”
Hleðslujafnari
Madisson Plus áklæði
SIPS-hliðarárekstrarvörn
4 líknarbelgir
Geislaspilari+8 hátalarar
Rafmagnsloftnet
5 þriggja punkta öryggisbelti
5 hauspúðar
Hiti í speglum
Volvo S70
ÞEGAR Krabba-
meinsfélagið knýr
dyra hjá okkur og bið-
ur um liðsinni hljótum
við öll að leggja við
hlustir og bregðast
við. Svo sterkan sess á
Krabbameinsfélagið í
hjarta Íslendinga. Við
stöndum í mikilli
þakkarskuld við það.
Málefni Krabbameins-
félagsins snerta með
einum eða öðrum
hætti hverja fjöl-
skyldu í landinu. Ekki
er ofmælt að fáir sjúk-
dómar hafa vakið eins
mikinn óhug og ógn í
huga okkar og krabbamein.
Löngum var litið á það sem dauða-
dóm. Það hefur breyst, ekki síst
vegna starfa Krabbameinsfélags-
ins. Um hálfrar aldar skeið hefur
það unnið merkilegt brautryðj-
andastarf í rannsóknum, forvörn-
um og meðferð, sem og hvað varð-
ar hvers konar liðsinni
við sjúklinga og að-
standendur þeirra.
Allt það starf hefur
byggst að meira eða
minna leyti á velvild
og áhuga almennings.
Tíðar fregnir um
áfangasigra í þessari
baráttu, framfarir í
lækningum og með-
ferð vekja vonir. Jafn-
vel þótt við vitum að
þekking og máttur
mannanna muni seint
fagna fullnaðarsigri á
því sem ógna vill lífi
og heilsu. En hvert
eitt skref og sérhver
áfangi fram á við skiptir miklu. Allt
sem miðar að því að lækna mein og
efla líf og heilsu, þrótt og von er
þátttaka í verki Guðs, skaparans,
lausnarans, lífsins anda. Megi hann
launa og blessa starf Krabbameins-
félagsins, og alla þá sem þar leggja
sitt af mörkum. Og enn sem fyrr
blessa glaða gjafara og launa ríku-
lega.
Merkilegt braut-
ryðjandastarf
Karl
Sigurbjörnsson
Höfundur er biskupinn yfir Íslandi.
Landssöfnun
Allt starf Krabbameins-
félagsins, segir Karl
Sigurbjörnsson, hefur
byggst að meira eða
minna leyti á
velvild og áhuga
almennings.
EINKAVÆÐING
velferðarþjónustu er
valkostur til að tryggja
árangur velferðarsam-
félagsins. Forsendur
hennar er að finna í
reynslu sem fengist
hefur af rekstri og
skipulagsþróun yfir-
leitt. Sjálfsábyrg fyrir-
tæki eru talin betur
hæf en opinberar
stofnanir ef ekki er
unnt að skipuleggja
framvinduna fyrir-
fram, ef árangur er
háður viðbragði við at-
vikum og nýjum ósk-
um á vettvangi eða
kominn undir frumkvæði við að
finna nýjar leiðir að markmiði. Sér-
staklega á þetta við ef árangur mót-
ast af réttindum og óskum kaup-
enda eða neytenda.
Velferðarsjónarmið og einkavæð-
ing eða fyrirtækjavæðing eru ekki
andstæður. Málið snýst um rekstur
og skipulag, hagkvæmni og gæða-
stjórnun. Það er engin sérstök
stjórnmálastefna að nýta þekkingu
og reynslu á sviði rekstrar og skipu-
lags í þjónustugreinum til hagsbóta
fyrir almenning. Slíkt er einfaldlega
hyggindi sem í hag koma – fyrir
alla. Einkavæðingu má framkvæma
þannig að hún brjóti gegn velferðar-
og jafnaðarsjónarmiðum. En einka-
væðingu má líka gera að veruleika
þannig að hún verði í anda slíkra
sjónarmiða.
Skólarnir sem dæmi
Fræðsluþjónustan, skólakerfið, er
undirstöðuatvinnuvegur upplýsinga-
þjóðfélagsins. Í atvinnuvegunum
ráða þau lögmál sem hæfa sjálfs-
ábyrgum fyrirtækjum best. Því má
almenn fræðsla ekki vera læst inni í
einu samfelldu kerfi sem lýtur
stjórn að ofan, er að talsverðu leyti
óháð breytilegum þörfum á líðandi
stund og leggur meiri áherslu á
stöðugleika en frumkvæði á vett-
vangi. Slíkt hindrar árangur. Af
þessum ástæðum þarf
fræðsluþjónustan,
skólakerfið, að dreifast
á sjálfsábyrg fræðslu-
fyrirtæki. Hún verður
að vera fjölbreytileg
og áræðin. Framþróun
samfélagsins, sam-
keppnishæfni þess
meðal þjóðanna, og al-
menn velferð er m.a.
undir þessu komin.
Fræðslustarfsemin
verður að fara í fylk-
ingarbrjósti í sam-
félagi sem er í ófyr-
irsjáanlegri þróun.
Fræðslan verður að
mótast af skilgreindum
markmiðum, og fræðsluaðilar verða
að lúta gæðaeftirliti og gæðamati.
Áður var talið óhjákvæmilegt að op-
inberar stofnanir hefðu einokun á
þessu sviði. Nú þarf fjölbreytni og
frumkvæði í almennu skólastarfi og
neytendurnir vilja tækifæri til að
meta árangurinn með því að geta
leitað eftir því sem þeir telja skara
fram úr.
Velferðarsjónarmið
Viðtekin velferðarsjónarmið þarf
alls ekki að setja til hliðar. Rík-
isvaldið getur áfram sett kröfurnar
sem fræðslustarfsemin á að lúta.
Fulltrúar samfélagsins geta áfram
veitt eftirlit og aðhald. Og þetta for-
ræði má innsigla með því að sam-
félagið greiði fyrir þjónustu sem
uppfyllir skilyrði og sækir að mark-
miðum sem samfélagið hefur sett.
En ríkisvaldið þarf ekki að vera
ábyrgt fyrir framkvæmdinni. Sú
ábyrgð má falla á starfsmenn í skól-
unum sem taka í raun þær ákvarð-
anir sem máli skipta. Ríkisvaldið
þarf ekki að vera verndari þeirra,
andspænis foreldrum eða nemend-
um. Ríkisvaldið á þvert á móti að
vera hagsmunavörður foreldra og
nemenda. Með slíkum hætti verður
best staðið að framkvæmd velferð-
ar- og jafnaðarsjónarmiða.
Skilmálar
Fræðslufyrirtæki verða að sæta
ýmsum skilmálum. Til greina kemur
að þau verði aðeins í ópersónulegu
lögformi, sjálfseignarstofnanir,
samvinnufélög eða hlutafélög, og að
takmarkandi ákvæði séu um ráð-
stöfun tekjuafgangs út úr rekstri,
en flestir telja að hagnaðarsjónar-
mið eigi að víkja á þessu sviði.
Til greina kemur að fræðslufyr-
irtæki fái heimild til skólagjalda og
þá með skilmálum sem stjórnvöld
hafa samþykkt. Þekkt er erlendis að
skilyrði skólagjalda sé að hluti
þeirra renni til að styrkja nemendur
sem ekki hafa bolmagn til greiðslu.
Þá kemur það til greina að sam-
félagið geri þá kröfu að fræðslu-
fyrirtækin bjóði fræðslu umfram
heildarfjölda nemenda, þannig að
fyrirtækin verði beinlínis að keppa í
þjónustugæðum að einhverju leyti.
Loks má nefna ákvæði um að vel-
ferð nemenda verði höfð í fyrirrúmi
og fulltrúar samfélagsins hafi að-
stöðu til eftirlits og aðgerða. Sem
dæmi má nefna reglur um að skólar
geti ekki hafnað nemanda eða beitt
viðurlögum nema samkvæmt al-
mennum reglum undir eftirliti full-
trúa samfélagsins.
Hér hefur skólakerfið verið tekið
sem dæmi, en svipuðu máli gegnir
um önnur svið velferðarþjónustunn-
ar. Það er tímabært að ræða um
einkavæðingu eða fyrirtækjavæð-
ingu allrar þessarar þjónustu, ein-
mitt í því skyni að styrkja árangur
velferðarsamfélagsins.
Einkavæðing vel-
ferðarþjónustu
Jón
Sigurðsson
Velferðarþjónusta
Það er tímabært að
ræða um einkavæðingu
eða fyrirtækjavæðingu
allrar þessarar þjón-
ustu, segir Jón Sigurðs-
son, einmitt í því skyni
að styrkja árangur vel-
ferðarsamfélagsins.
Höfundur hefur starfað sem kennari
og skólastjóri.
Stuðningurinn við
Krabbameinsfélag Ís-
lands er stuðningur við
okkur sjálf. Það er
stuðningur við krabba-
meinsleit, rannsóknir,
fræðslu og þjónustu við
krabbameinssjúklinga
og aðstandendur
þeirra. Þess vegna eig-
um við öll að bregðast
vel við þegar félagið
leitar eftir stuðningi
okkar. Ég hvet alla til
að leggja sitt af mörk-
um í dag, laugardaginn
3. mars.
Í hálfa öld hefur
Krabbameinsfélagið
unnið brautryðjendastarf sem vakið
hefur athygli víða um lönd og um
margt orðið öðrum og fjölmennari
þjóðum hvatning í baráttunni við
krabbamein. Starfsemi þess og
stuðningur almennings við félagið á
sinn ríka þátt í að lífslíkur sjúklinga,
sem greinast með krabbamein, hafa
aukist. Þetta má meðal annars þakka
uppfræðslu og forvörnum, sem
félagið hefur beitt sér fyrir, betri
skilningi á orsökum krabbameins,
greiningu á fyrri stigum og mark-
vissri meðferð.
Samhjálp – samábyrgð
Ég sagði að stuðningur við
Krabbameinsfélagið væri stuðning-
urinn við okkur sjálf. Þetta segi ég
vegna þess að þriðji hver Íslending-
ur greinist með krabbamein ein-
hvern tíma á lífsleiðinni
og um þúsund greinast
á hverju ári. Krabba-
mein og sjúkdómar því
tengdir hafa því knúið
dyra í flestum fjöl-
skyldum og öll þekkj-
um við nákomna ætt-
ingja, eða vini, sem
hafa háð þá baráttu.
Þetta segi ég líka vegna
þess að stuðningur við
Krabbameinsfélagið er
stuðningur við þá sam-
hjálp og samábyrgð
sem við berum hvert
gagnvart öðru.
Leggjum því lið
Í merkilegri bók sem ber heitið
Söngur steindepilsins þar sem miðl-
að er reynslu fólks, sem fengið hefur
krabbamein, kemur glöggt fram hve
dýrmæt samhjálpin og stuðningur-
inn er fyrir þá sem fá krabbamein.
Það eru auðvitað okkar nánustu sem
styðja við bakið á okkur þegar á móti
blæs, en það er kannski fyrst og
fremst hið mikla og merkilega starf
félaga og stofnana á borð við
Krabbameinsfélag Íslands sem verð-
ur til þess að margir komast til góðr-
ar heilsu eftir erfið veikindi. Við
skulum ekki gleyma því, þegar
Krabbameinsfélag Íslands leitar eft-
ir stuðningi okkar, að um sjö þúsund
manns sem hafa greinst með krabba-
mein eru við fulla heilsu í dag. Til að
ná enn betri árangri hvet ég alla til
að leggja Krabbameinsfélaginu lið á
fimmtíu ára afmæli félagsins.
Styðjum félagið til
að styðja okkur
Ingibjörg
Pálmadóttir
Landssöfnun
Stuðningur við Krabba-
meinsfélagið, segir Ingi-
björg Pálmadóttir, er
stuðningur við þá sam-
hjálp og samábyrgð sem
við berum hvert gagn-
vart öðru.
Höfundur er er heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra.
Mörkinni 3, sími 588 0640G
læ
si
le
ga
r
gj
af
av
ör
ur
Bjórglös
kr. 1.550
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14.
Cranio-nám
Norðurland / Akureyri
28. 04 — 3. 05. 2001
Thomas Attlee, DO, MRO, RCST
College of Cranio—Sacral Therapy
Félag höfuðbeina og spjaldhryggsjafnara
www.simnet.is/cranio
422 7228, 699 8064, 897 7469
FRÁBÆRAR SNYRTIVÖRUR
Handsnyrtivörur frá = og Depend.
Augabrúnaliturinn í bláu pökkunum frá Tana.
Vax- og hitatæki til háreyðingar, háreyðingarkrem,
vaxstrimlar og svitalyktareyðir frá
Frábært verð og frábær árangur.