Morgunblaðið - 03.03.2001, Blaðsíða 62

UMRÆÐAN
62 LAUGARDAGUR 3. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÚNA!
UPPHAF aðildar Ís-
lands að Schengen-
svæðinu má rekja til
ársins 1995, þegar for-
sætisráðherrar Norð-
urlandanna lýstu yfir
því að það þjónaði best
hagsmunum norræna
vegabréfasambandsins
að löndin hefðu sameig-
inlega jákvæða afstöðu
til þátttöku í Schengen-
samstarfinu, enda var
stjórnvöldum á Norð-
urlöndunum umhugað
um að viðhalda hinu
norræna vegabréfa-
sambandi.
Vinnubrögð stjórn-
valda í Schengen-ferlinu, sjálfsköpuð
tímaþröng og skortur á vandaðri
umræðu um málið endurspegla
starfshætti ríkisstjórnar sem telur
sig ekki þurfa að stuðla að upplýstri
umræðu um svo mikilvægt mál sem
aðild Íslands að Schengen-ferlinu er.
Ég leyfi mér t.d. að efast um að
stjórnmálamenn hafi almennt gert
sér grein fyrir því árið 1995 til hvers
samstarfið myndi leiða. Eða var það
hald manna að með þátttöku í
Schengen gengi Ísland langleiðina
inn í Evrópusambandið, án þess þó
að sitja við fundarborðið þar sem
endanlegar ákvarðanir um samstarf-
ið eru teknar?
Sérlausn stóð aldrei til boða
Schengen-samstarfið felur í sér
aukna samvinnu í baráttunni gegn
alþjóðlegri afbrotastarfsemi og af-
nám landamæraeftirlits á innri
landamærum svæðisins. Ekkert
bendir til þess að sérlausn fyrir Ís-
land hafi einhvern tíma verið inni í
myndinni hvað varðar samstarfið og
því ljóst að valið stóð á milli þess að
vera fullir þátttakendur í því, ellegar
standa utan þess.
Samfylkingin styður aðild Íslands
að Schengen-svæðinu. Það skal hins
vegar tekið fram að sú afstaða þýðir
ekki að þar með hafi Samfylkingin
kvittað undir innflytjendastefnu
Evrópusambandsins, síður en svo.
Ríkisstjórnin hefur lagt mikla
áherslu á að Ísland verði með, eins
og önnur Norðurlönd, frá fyrsta degi
og lagt sig í framkróka við að full-
vissa landsmenn og eftirlitsnefndir
ESB um að allt verði til reiðu í tæka
tíð. Verkefnið er bæði stórt og kostn-
aðarsamt. Ýmsum finnst nóg um –
þó sérstaklega þeim sem vilja ekki
reka útlátamikla utanríkisstefnu.
Umfjöllun um kostnaðinn við samn-
inginn verður þó að bíða betri tíma.
Afnám hindrana
innan Schengen
Hugmyndin um frjálsa för ríkis-
borgara um lönd ESB, Noreg og Ís-
land, endurspeglar sumt af því besta
sem hugmyndin um bandalag Evr-
ópuríkja byggist á. Afnám slíkra
hindrana ýtir undir aukin samskipti
á öllum sviðum samfélagsins og
ferðalög, og þar með, vonandi, undir
gagnkvæman skilning og virðingu á
milli manna og þjóða í álfunni. Að því
leyti stuðlar Schengen að langþráðri
opnun, þar sem vegabréfsáritun
verður óþörf í ferðalögum á milli
landanna. Þrátt fyrir þetta ber að
gjalda varhug við vaxandi áhuga rík-
isstjórna ESB-landanna – í mismikl-
um mæli þó – á því að nota Schengen
til þess að réttlæta
strangari skilyrði um
innflytjendur frá lönd-
um utan ESB.
Fyrir nokkru var
staddur hér á landi
Grígorí Javlinskí, for-
maður Jabloko-flokks-
ins í Rússlandi og fyrr-
verandi forsetafram-
bjóðandi þar í landi. Í
viðtali við Javlínskí
kom fram að jákvætt
viðhorf Rússa í garð
ESB og NATO mótað-
ist ekki síst af því hvort
ferðafrelsi væri tryggt
um álfuna, m.a. með af-
námi vegabréfsáritana
fyrir rússneska ríkisborgara. Aukið
ferðafrelsi væri meðal þeirra þátta
sem stuðluðu að aukinni þekkingu al-
mennings á lýðræðislegum stjórnar-
háttum, svo að dæmi sé nefnt. Það er
vert að taka ummæli Javlinskís al-
varlega. Ég er ein þeirra sem telja að
það þjóni hagsmunum Evrópu allrar
að afnema slíkar hindranir, ekki
bara innan Schengen-svæðisins
heldur um álfuna þvera og endi-
langa.
Aukin harka í málefnum innflytj-
enda, farandverkafólks og við mót-
töku þeirra sem beiðast hælis innan
vébanda ESB er mér áhyggjuefni,
m.a. vegna þess að sú stefna er ekki
haldbær til framtíðar. Hún elur á
sundrungu og tortryggni á milli
manna og þjóða. Auk þess fær Evr-
ópa ekki þrifist án aðflutts vinnuafls.
Að því leyti eru hagsmunirnir ekki
bara á annan veginn þegar innflytj-
endur eru annars vegar.
Andúð í garð útlendinga
Vaxandi tilhneigingar til flokkun-
ar í okkur og hina; ríka og fátæka;
hvíta og litaða; gætir víða í evrópsk-
um stjórnmálum. ESB fer ekki var-
hluta af þessari þróun og ef marka
má nýlega umfjöllun í hérlendum
fjölmiðlum förum við Íslendingar,
því miður, ekki varhluta af henni
heldur.
Schengen-upplýsingarkerfið á að
tryggja skilvirkari og nánari sam-
starf lögregluyfirvalda á svæðinu við
að hafa hendur í hári glæpamanna. Í
grundvallaratriðum er lítið við það
að athuga. Hins vegar verður að
tryggja að meðferð upplýsinganna
sé traust og engin hætta sé á því að
þær verði misnotaðar, hvort heldur
er af stjórnvöldum eða embættis-
mönnum sem starfrækja upplýs-
ingakerfið.
Eftirfarandi dæmi skýrir vel þá
hættu sem fyrir hendi er. Kona frá
Nýja-Sjálandi fékk ekki að fara inn í
Holland árið 1998 til þess að heim-
sækja höfuðstöðvar Greenpeace-
samtakanna, vegna þess að frönsk
stjórnvöld höfðu skráð hana sem
„óæskilegan útlending“ – væntan-
lega vegna þess að hún var talin akt-
ívisti með óæskilegar skoðanir. Með
slíkri skráningu er upplýsingakerfið
ekki lengur tæki til þess að hand-
sama grunaða afbrotamenn, heldur
tæki til þess að hafa pólitíska stýr-
ingu á því að fólk með „óæskilegar“
skoðanir komi ekki inn í landið.
Staða hælisleitenda
Dyflinnar-samningurinn, sem er
hluti Schengen-pakkans, var sam-
þykktur á Alþingi á dögunum. Hann
kveður á um málsmeðferð hælisbeið-
enda á Schengen-svæðinu. Hér er
um skynsamlega nálgun á viðfangs-
efnið að ræða, en ýmislegt hangir á
spýtunni sem ekki var augljóst við
fyrstu skoðun. Samfylkingin gerði
fyrirvara við afgreiðslu samningsins
á Alþingi, þess efnis að fullnægjandi
lagaumhverfi væri ekki fyrir hendi
hér á landi.
Í gildi eru lög frá 1965 um eftirlit
með útlendingum. Jafnframt er til
umfjöllunar á Alþingi frumvarp til
laga um útlendinga, sem er viðamik-
ið og þarfnast ítarlegrar skoðunar.
Ný lög um útlendinga þurfa að
tryggja réttindi hælisbeiðenda og
innflytjenda með mun ótvíræðari
hætti en nú er gert. Þar verður Al-
þingi m.a. að skilgreina fyrsta hæl-
island (first country of asylum). Að
auki skal það nefnt að íslensk lög
leyfa ekki fingrafaratöku í samræmi
við efni Dyflinnarsamningsins, en
öxull hans er mikill gagnabanki
fingrafara hælisbeiðenda sem inn á
Schengen-svæðið koma. Þar er m.a.
kveðið á um að taka eigi fingraför af
börnum ofan í 14 ára aldur. Í ljósi
þessara staðreynda verður að spyrja
hvort stjórnvöld hér á landi hyggist
nota Schengen-samninginn sem
skálkaskjól til lítilla eða engra breyt-
inga á móttöku hælisleitenda.
Schengen: Nýtt járntjald?
Að lokum langar mig að varpa
fram þeirri spurningu hvort Scheng-
en-samningurinn geti þegar á reynir
– og að því gefnu að vaxandi harka í
málefnum innflytjenda í Evrópu
framkallist í lagasetningu Evrópu-
ríkja – reynst nágrönnum okkar í
austri jafnmikill farartálmi og járn-
tjaldið gamla, sem féll góðu heilli
fyrir ellefu árum? Vestur-Evrópa
hefur ekki efni á því að loka dyr-
unum á vinnufúsar hendur útlend-
inga. Þörfin fyrir erlent vinnuafl er
fyrir hendi, eins og Íslendingar vita
manna best og það sama á við um
ríki ESB. Það væri óskynsamlegt af
ábyrgum stjórnmálamönnum að
horfast ekki í augu við þá staðreynd
og gera sitt til þess að tryggja frjálsa
för fólks um álfuna, öllum til hags-
bóta.
Með þátttöku í Schengen er Ísland
ekki aðeins útvörður samningssvæð-
isins, heldur leggur hún ríkar skyld-
ur á herðar okkar að setja í landslög
ákvæði sem í raun tryggja vernd og
skjól flóttamanna og réttláta máls-
meðferð þeirra sem hingað kjósa að
koma í leit að vinnu og ef til vill að
lífshamingjunni. Það verkefni bíður
nú Alþingis Íslendinga.
Ísland, Evrópusamband-
ið og innflytjendur
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
Schengen
Samfylkingin styður
aðild Íslands að Scheng-
en, segir Þórunn Svein-
bjarnardóttir, en þar
með hefur hún ekki
kvittað undir innflytj-
endastefnu ESB.
Höfundur situr á þingi fyrir
Samfylkinguna.
TAÍLAND er undravert land á
mörgum sviðum. Menning þjóðar-
innar stendur á gömlum merg,
enda voru Taílendingar brautryðj-
endur á mörgum sviðum á undan
öðrum nágrannaþjóðum í Suðaust-
ur-Asíu, sem Íslend-
ingar eru rétt að
byrja að kynnast. Vin-
sældir Taílands hjá
ferðamönnum, sem
kynnst hafa landi og
þjóð, eiga sér varla
hliðstæðu. Læknislist
hefur lengi staðið hátt
í Taílandi, og nú bjóða
sjúkrahús í Bangkok
bæði upp á heildar-
rannsóknir á heilsu-
fari og heilsubótar-
dvöl á sérhæfðum
stofnunum.
Í byrjun aldarinnar,
þ.e. í janúar sl., var
ég að vanda gestur
ferðakaupstefnu Asíu-
landanna, sem að þessu sinni var
haldin í Brunei, hinu örsmáa sold-
ánsdæmi á Borneó. Var vel til
hennar vandað eins og áður og
margar spennandi nýjungar
kynntar í ferðaþjónustu.
Eitt vakti athygli mína öðru
fremur: Þekkt sjúkrahús í Bang-
kok, sem rekið er af aðventistum
eftir bandarískri fyrirmynd,
kynnti þar nýjungar í heilsukönn-
un og meðferð. Ég hafði frétt áð-
ur, að nokkur sjúkrahús í Taílandi
hefðu tekið upp líka tilhögun og
ákvað nú að kynna mér málið hjá
fulltrúa sjúkrahússins á kaupstefn-
unni.
Það er alkunna að almenningur
er að verða sér meira meðvitandi
um gildi heilsunnar og opnari fyrir
heilsusamlegu líferni, hollri fæðu
og nægri alhliða hreyfingu. Grund-
vallaratriði er að þekkja ástand
sitt og vera á verði um einkenni
sjúkdóma. Þegar mér var boðið að
koma á sjúkrahúsið og gangast
undir allsherjar úttekt á líkama
mínum og heilsu á einum degi sló
ég strax til.
Ekki aðeins
hjarta og nýru
Þrátt fyrir ágæta heilsuþjónustu
á Íslandi fannst mér freistandi að
vita að hvaða niðurstöðu læknar í
Bangkok kæmust um ástand mitt.
Tveimur dögum eftir umrætt boð
var ég kominn í móttöku sjúkra-
hússins kl. 9 að morgni. Allt var
undirbúið fyrir komu mína og
byrjað á að taka skýrslu. Síðan
hófst rannsókn á ýmsum deildum,
hjarta- og æðadeild, blóðsýni tekin
fyrir heildarrannsókn, öndunar-
færi, röntgenmyndataka og sneið-
myndataka af brjóstholi, kviðar-
holi og meira að segja heila-
skönnun. Tók þetta lungann úr
deginum, en boðið var til hádeg-
isverðar í lokin. Rannsóknin var
mjög vel skipulögð og sú ýtarleg-
asta, sem ég hef gengist undir.
Sumar niðurstöður lágu fyrir síðla
dags, hinna vitjaði ég tveimur dög-
um síðar. Fór ég þá í viðtal við tvo
lækna sjúkrahússins, annan amer-
ískan, hinn indversk-taílenskan.
Létu þeir í ljós undrun sína yfir
því, hve líkamsástand mitt væri
gott, og spurðu hvað ég hefði gert
til að tefja tímaklukkuna um 20 ár,
eins og þeir komust að orði!
Aðvörun
eða uppörvun
Ég borgaði sjálfur rannsókn
mína á sjúkrahúsinu, en öll þessi
rannsókn og vandaður frágangur
heildarskýrslu um hana kostaði
ekki nema um 30 þúsund íslenskar
krónur, og komu þá engar trygg-
ingar til. Mér fannst þeirri upp-
hæð vel varið, því að ég tvíefldist
af bjartsýni og kröftum. Mér leik-
ur grunur á, að slík rannsókn
mundi kosta nokkru meira á Ís-
landi, að tryggingarupphæð tal-
inni. Fátt tel ég manni nauðsyn-
legra að vita en staðreyndir um
eigin ástand, annaðhvort til viðvör-
unar eða, ef gott reynist, til upp-
örvunar og hvatningar í eigin lífi
og starfi. Ekkert er meiri gleði-
frétt en sú, að þrátt
fyrir allt volkið, álagið
og baslið sé ástandið
betra en hægt er að
vænta, og enginn al-
varlegur sjúkdómur
merkjanlegur. Um
leið er það áhrifa-
mesti hvatinn til að
standa vörð um það líf
og heilsu, sem manni
er gefin, og rækta
hana á alla lund.
Heilsuferðir til
Taílands
Reynsla mín af
Sjúkrahúsi aðventista
í Bangkok er svo góð,
að ég hef nú gert
samning við spítalann um svipaða
þjónustu og hér var lýst. Margir
trassa að fylgjast með heilsu sinni,
þar til í óefni er komið og of seint
snúist til varnar gegn sjúkdómum.
Sumpart er það vegna ímyndaðs
tímaskorts, stundum af ótta við að
horfast í augu við veruleikann, í
sumum tilvikum ekki hægt að
komast að í rannsókn nema að
löngum biðtíma liðnum.
Sumum hentar betur að leysa
dæmið í einu lagi ef hægt er, og
einn dagur er ekki of mikil fórn til
að komast að sannleikanum, þegar
um heilsuna er að tefla.
Sjúkrahúsið, sem ég greini hér
frá, rekur heilsustofnun á róleg-
um, fögrum stað í nágrenni Bang-
kok. Þar er boðið upp á heilsudvöl,
t.d. 5 daga „afstressun“ með dag-
skrá alla dagana, fræðslu og
skemmtun í bland. Fullt heilsufæði
er innifalið og heilsunudd daglega.
Jafnlangt námsskeið er í gangi
fyrir fólk, sem á í erfiðleikum með
að hætta að reykja, heilsudvöl fyr-
ir fólk sem vill léttast til fram-
búðar og þar með bæta líðan sína
og lífslíkur.
Heimsklúbbur Ingólfs – Príma
gengst fyrir fyrstu heilsuferðinni
til Taílands hinn 11. apríl næst-
komandi, og er miðað við 20
manna hóp með aðstoð fararstjóra.
Dvöl á heilsustofnuninni kostar
ekki nema 5.000–6.000 kr. á dag
með fullu fæði og meðferð innifal-
inni. Gengið er útfrá 5 daga dvöl á
stofnuninni, sem hægt er að fram-
lengja, en að auki kynnis- og
skemmtiferð um Taíland í 10–15
daga. Von er á fulltrúa umrædds
sjúkrahúss til Íslands á næstunni,
og mun hann verða gestur á aðal-
fundi og árshátíð Íslenska Taí-
landsvinafélagsins á Hótel Sögu
hinn 11. mars nk.
Hefst fundurinn með kvöldverði
og myndasýningu frá Taílandi, þar
sem nýjungar verða kynntar og
frekari upplýsingar veittar um
heilsuferðirnar.
Heilsuferðir
til Taílands
Ingólfur
Guðbrandsson
Höfundur er tónlistarmaður og
ferðafrömuður.
Ferðanýjung
Læknislist hefur lengi
staðið hátt í Taílandi.
Ingólfur Guðbrandsson
segir að nú bjóði sjúkra-
hús í Bangkok upp á
heildarrannsóknir á
heilsufari og heilsubót-
ardvöl á sérhæfðum
stofnunum.