Morgunblaðið - 23.03.2001, Side 34

LISTIR
34 FÖSTUDAGUR 23. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
VILBERGSDAGAR er yfirskrift
tónlistarveislu sem hefst í Garðabæ
á sunnudag og stendur í viku, eða
fram til laugardags. Um er að ræða
ferna tónleika í tónleikasölum bæj-
arins þar sem fram koma ungir tón-
listarmenn sem eru að feta sín
fyrstu spor á listabrautinni og einn-
ig margir af kunnustu tónlistar-
mönnum þjóðarinnar. Flestir þeir
sem koma fram hafa ýmist alist upp
í Garðabæ eða eru búsettir þar.
Allir listamennirnir gefa vinnu
sína til heiðurs minningu Vilbergs
Júlíussonar skólastjóra sem lést ár-
ið 1999. Í lok hátíðarinnar verður
stofnaður minningarsjóður um hann
sem er ætlað að styrkja upprenn-
andi tónlistarmenn til framhalds-
náms og tónleikahalds.
Sýnir hug þeirra til Vilbergs
Vilbergur var skólastjóri Barna-
skóla Garðahrepps, síðar Flata-
skóla, frá stofnun árið 1958 þar til
hann lét af störfum fyrir aldurs sak-
ir 1984. Að sögn Guðfinnu Dóru
Ólafsdóttur, tónmenntakennara og
kórstjóra, sem er einn af forsprökk-
um Vilbergsdaganna, var Vilbergur
mikill hvatamaður að stofnun Tón-
listarskóla Garðabæjar og lengi vel
fór starfsemi skólans fram innan
veggja Flataskóla.
Skólakór Garðabæjar
var óskabarn Vilbergs
og skipulagði hann og
stjórnaði fjölmörgum
tónleikaferðum hans
innanlands og utan.
„Hann var mikill frum-
kvöðull og hvatti unga
listamenn til dáða,“
segir Guðfinna Dóra.
Vilbergur stóð fyrir
listahátíð í Garðabæ
árið 1990, þar sem
fram komu 25 ungir
listamenn. Þegar haf-
ist var handa við und-
irbúning Vilbergsdag-
anna var haft samband
við þá og voru viðbrögðin að sögn
Guðfinnu Dóru afar góð. Og seinna
bættust fleiri í hópinn, svo dagskrá-
in er orðin viðamikil. „Það sýnir
kannski hvern hug þau báru til Vil-
bergs,“ segir hún.
Nokkur ný verk frumflutt
Alls munu hátt í 100 manns koma
fram á tónleikunum, einleikarar,
einsöngvarar, djassleikarar, kórar
og samleikshópar. Flutt verða
nokkur ný tónverk, m.a. sönglag
eftir Huga Guðmundsson, Vocalise
fyrir átta sópransöng-
konur og eitt selló eftir
Hildigunni Rúnars-
dóttur og Nocturne
fyrir óbó og gítar, líka
eftir Hildigunni,
Traust eftir Hilmar
Jensson, fyrir gítar,
selló og tvo slagverks-
leikara og verk eftir
Pétur Grétarsson.
Fyrstu tónleikarnir
verða í Kirkjuhvoli kl.
17 á sunnudag. Þar
verður flutt ljóða- og
kammertónlist eftir sí-
gilda höfunda frá gull-
öld klassískrar og róm-
antískrar tónlistar.
Tvennir kvöldtónleikar verða í sal
Tónlistarskóla Garðabæjar, á
þriðjudags- og miðvikudagskvöld.
Báðir hefjast tónleikarnir kl. 20 og
þar er nýrri tónlist og djass á efnis-
skránni.
Veislunni lýkur svo með tónleik-
um í Kirkjuhvoli laugardaginn 31.
mars kl. 17. Þar verða fluttar óp-
eruaríur og einleiksverk.
Forsala aðgöngumiða er í bóka-
búðinni Grímu og kostar miðinn
1.500 kr. Þá er hægt að fá miða sem
gilda á alla tónleikana fyrir 5.000 kr.
Tónlistarveisla í Garða-
bæ til heiðurs minningu
Vilbergs Júlíussonar
Morgunblaðið/Ásdís
Frá æfingu á verki Hildigunnar Rúnarsdóttur, Vocalise fyrir átta sóprana og eitt selló. Verkið verður frum-
flutt á tónleikum í Tónlistarskóla Garðabæjar nk. miðvikudagskvöld.
Vilbergur
Júlíusson
EIN brotalömin í íslenska dóms-
kerfinu um langan aldur, var skortur
á stofnun sem hýsti ósakhæft ógæfu-
fólk. Að jafnaði var tæpur tugur
slíkra einstaklinga að velkjast innan
múra fangelsistofnana, þar sem þeir
voru meðhöndlaðir sem ótýndir
sakamenn, ekki geðtruflað fólk sem
hafði lent uppá kant við réttvísina.
Ástandið gjörbreyttist á síðasta
áratug með tilkomu réttargeðdeild-
arinnar að Sogni í Ölfusi. Þar dvelja
þeir nú í öryggisgæslu sem framið
hafa alvarleg afbrot en teljast ekki
sakhæfir að mati sérfræðinga. Þessi
þáttur fjallar um þrjá slíka ógæfu-
menn. Einn veittist að drykkjufélaga
sínum uppúr þurru og skar á háls,
plagaður af sjúkdómi sínum og
drykkjuskap. Dæmigert ofbeldis-
verk sem einkenndist af sjúkdóms-
ástandi. Engin réttargeðdeild var til
staðar hérlendis er verknaðurinn var
framinn árið 1988 og hrakaði mann-
inum í fangelsisstofnunum, uns Sogn
var tekið í notkun á 10. áratugnum.
Önnur saga af þremur, er af ósak-
hæfri konu er sökum geðveiki myrti
tvo sambýlismenn sína. Þann fyrri
7́4, hinn 9́1. Hafði þá gengið laus um
tíma, fársjúk, hrópandi á hjálp. Hún
dvelur á Sogni. Þriðji einstaklingur-
inn er karlmaður sem, illa haldinn af
geðtruflunum, varð mannsbani.
Andlegt ástand mannsins, sem ný-
verið fékk frelsið aftur eftir 12 ár á
réttargeðdeildinni, virtist geigvæn-
legt á tíma verknaðarins. Einsog
gangandi tímasprengja og því fór
sem fór.
Þarft mál að upplýsa almenning
um sérstöðu geðsjúkra ólánsmanna,
en ósakhæfir teljast þeir sem ráða
ekki gerðum sínum vegna stundar-
brjálæðis, eru þess umkomnir að
fremja jafnvel ægilegustu ódæðis-
verk sem einkennast af sjúkdóms-
ástandi þeirra. Að sýningu lokinni
ættu menn einnig að gera sér ljósa
þörf geðdeilda sem Sogns og þá
átakanlegu sögu sem býr að baki. Þó
svo hún græði engin sár.
SÍÐASTI þátturinn í röðinni var á
léttari nótunum. Vissulega grafal-
varlegt mál, en tók á sig reyfarabún-
ing og endaði vel, ef svo má segja.
Það er sjálfsagt mörgum enn í minni
er íslensk kona slapp naumlega til
Íslands frá Bandaríkjunum, ásamt
börnum sínum tveim. Þetta gerðist
fyrir tæpum áratug og var upphafið
á lygilegri framvindu. Eftir sátu feð-
urnir í Vesturheimi og brugguðu ráð
til að ná börnum sínum aftur.
Annar faðirinn a.m.k. hafði fengið
löglegt forræði yfir syni sínum og
konunnar. Hann sást ekki fyrir, réð
gamalreyndan sérsveitarmann til að
hafa uppi á drengnum og hinn fað-
irinn tók einnig þátt í kostnaðinum.
Minnstu munaði, eftir spennumynd-
arkennda atburðarás, að það tækist.
Sagan af sérsveitarmanninum
Feeney og útsmognar barnaráns-
áætlanir hans, eru reyndar fyrsta
flokks efni í hasarmynd. Það hefur
verið notast við verra, svo mikið er
víst. Feeney, sem m.a. kom við sögu
mistakanna sem urðu er Deltamenn
hugðust frelsa hóp gísla úr höndum
araba, setti á svið leikrit þar sem
komu við sögu sjálfur Sylvester
Stallone og Mario Kassar framleið-
andi. Nöfn sem hvarvetna kitla hé-
gómagirndina. Enda munaði mjóu
að fléttan heppnaðist, en Feeney
karlinn, endaði ævintýrið austur á
Litla-Hrauni. Lokaþátturinn er sér-
staklega vel leikinn en sú hlið hefur
verið upp og ofan í annars ágætri
myndaröð. Sönn íslensk sakamál
hafa reynst fróðlegir og vel sviðsett-
ir þættir með ágætt afþreyingar-
gildi. Höfundum tekist ásættanlega
að ganga ekki of langt og fengið þol-
endur gjarnan í lið með sér ásamt
öðrum sem komu raunverulega við
sögu. Unnið af smekkvísi, ef hægt er
að nota orðið í þessu samhengi.
Þættirnir hafa orðið betri eftir því
sem á líður og sýnt að við eigum
menn sem ráða vel við þetta sérstaka
og vissulega vandmeðfarna efni og
form. Aðstandendur eiga hrós skilið,
sérstakt þakklæti fær tónskáldið
Máni fyrir snjallt stef og einkar við-
eigandi tónlist.
Feeney og
fléttan hans
SJÓNVARP
S ö n n í s l e n s k s a k a m á l
Leikstjóri Einar Magnús Magn-
ússon. Handritshöfundur Kjartan
Björgvinsson. Tónskáld Máni Svav-
arsson. Kvikmyndataka Guð-
mundur Bjartmarsson, Einar
Magnús Magnússon. Framleiðandi
Björn Br. Björnsson. Fram-
kvæmdastjóri, búningar og leik-
munir Guðrún Helga Arnarsdóttir.
Þulur Sigursteinn Másson. Leik-
arar Fanney Valsdóttir, Grétar B.
Guðmundsson, Hallgrímur Hansen,
Jón Auðunn Gunnarsson, o.fl.
Sýningartími 30 mín. Íslensk
heimildarmynd gerð fyrir
sjónvarp. Hugsjón 2001. Sjón-
varpið, 18. mars 2001.
ÓSAKHÆFUR
Leikstjóri Einar Magnús Magn-
ússon. Handritshöfundur Kjartan
Björgvinsson. Þulur Sigursteinn
Másson. Tónskáld Máni Svavarsson.
Kvikmyndataka Guðmundur Bjart-
marsson, Einar Magnús Magnússon.
Framleiðandi Björn Br. Björnsson.
Framkvæmdastjóri, búningar og
leikmunir Guðrún Helga Arnars-
dóttir. Leikarar Bergþór Sigurðs-
son, Sigrún Linda Karlsdóttir,
Daníel Thorarensen, Friðrik Guð-
mundsson, ofl . Sýningartími 30
mín. Íslensk heimildarmynd gerð
fyrir sjónvarp. Hugsjón 2001. Sjón-
varpið, 11. mars 2001.
SÉRSVEITIN
Sæbjörn Valdimarsson
SÖFNIN á Höfn í Hornafirði verða
með opið hús um helgina. Ýmislegt
verður á dagskrá og til sýnis verða
m.a. munir sem ekki hafa komið fyr-
ir almenningssjónir áður. Á morgun,
laugardag, verður Gamlabúð,
byggða- og náttúrugripasafn, opið
frá kl. 14-17. Þar stendur nú yfir
sýning á listsköpun barna sem ber
yfirskriftina Norræn sérkenni. Kl.
15 á sunnudag verður leiðsögn um
safnið í umsjón Björns G. Arnarson-
ar. Sérstaklega verður staldrað við í
náttúrugripasafni. Pakkhúsið,
menningarmiðstöð við höfnina, verð-
ur opið frá kl. 14-17. Þar stendur nú
yfir sýningin Saga byggðar á Höfn.
Sjóminjasafn á neðri hæð verður
einnig opið og kl. 16 á sunnudag
verður leiðsögn um sýninguna og
gengið yfir í Miklagarð undir leið-
sögn Gísla Sverris Árnasonar.
Bókasafnið opið frá kl. 13-16. Á
laugardag kl. 15 verður afhending
viðurkenninga og verðlauna til
þeirra sem tóku þátt í ljóðasam-
keppni barna og ungmenna og verða
verðlaunaljóðin lesin upp.
Kartöfluhúsið svokallaða, geymsl-
ur byggðasafnsins á neðri hæð verða
opnar frá kl. 14-17. Gestum er boðið
að kynnast nýju geymsluhúsnæði
safnsins þar sem margt er til sýnis
en sumir hlutir eru nú sýndir í
fyrsta sinn. Aðgangur er ókeypis á
söfnin.
Opið hús hjá
söfnum á Höfn
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Vagna Sólveig Vagnsdóttir við eitt verka sinna.
Í BAKSAL Gallerís Foldar við
Rauðarárstíg verður opnuð sýn-
ing á tréskúlptúrum Vögnu Sól-
veigar Vagnsdóttur. Sýninguna
nefnir listakonan Fólkið úr skóg-
inum.
Vagna Sólveig er fædd árið
1935 og er í hópi næfista. Hún er
sjálfmenntuð og eru verkfæri
hennar vasahnífur og efniviður-
inn að þessu sinni skógarlurkar
og annað sem til fellur. Vagna var
með sýningu í Gallerí Fold árið
1999, og sýndi þar grófunnar and-
listmyndir ristar í tré. „Ég hef
þróað þann efnivið nokkuð áfram
í þessari sýningu, og er nú með
talsvert fallegri hluti. Þá er ég
einnig komin með heilar manns-
myndir, og notast við fallega
Tré-
skúlptúr-
ar í Gall-
eríi Fold
steina í sumum verkunum,“ segir
Vagna. Hún bætir því við að
kannski megi finna dálítið kukl í
verkunum, en það eigi hún ekki
langt að sækja, því afi hennar var
Þorleifur Jónsson í Hokinsdal sem
kallaður var Galdra-Leifur. „Það
eru margir sem vilja meina að ég
sé göldrótt, enda hefur sú hug-
mynd oft loðað við hagleiks-
smiði,“ segir Vagna og býður
gesti jafnframt velkomna á sýn-
inguna sem er opin virka daga kl.
10–18, laugardaga kl. 10–17 og
sunnudaga kl. 14–17. Sýningin
stendur til 8. apríl.