Morgunblaðið - 20.12.2001, Blaðsíða 14

FRÉTTIR
14 FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LITLU jólin voru nýlega haldin á leikskólanum Lækj-
arbrekku á Hólmavík.
Í leikskólanum eru 26 börn og dönsuðu þau
prúðbúin í kringum jólatréð og sungu jólalög við
harmonikuundirleik Ásdísar Jónsdóttur frá Steina-
dal. Jólasveinarnir Stekkjarstaur og Hurðaskellir
komu færandi hendi með jólapakka handa bæði börn-
um og starfsfólki. Síðan var borinn fram hefðbundinn
jólamatur.
Leikskólastjóri á Lækjarbrekku er Kolbrún Þor-
steinsdóttir. Hún er Reykvíkingur en flutti til Hólma-
víkur fyrir rúmlega ári síðan. „Ég er mjög ánægð
hérna, gott að ala upp börn en ég á tvö börn á leik-
skólaaldri.“
Litlu jólin á Lækjarbrekku
Hólmavík. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/ Arnheiður Guðlaugsdóttir
Leikskólabörn á Lækjarbrekku sungu og dönsuðu kringum jólatréð á litlu jólunum.
SJÓNLAG hf. heitir ný augnlækn-
ingastofa sem sérhæfir sig í aðgerð-
um til að lagfæra sjónlagsgalla með
leysigeislum, aðferð sem kölluð er
Lasik. Hefur verið komið upp nauð-
synlegum tækjabúnaði vegna slíkra
aðgerða.
Stofuna reka augnlæknarnir Jó-
hannes Kári Kristinsson og Einar
Stefánsson sem báðir hafa lokið sér-
fræðiprófi í augnlækningum frá
Duke-háskólaspítalanum í Bandaríkj-
unum. Jóhannes Kári sérhæfði sig í
hornhimnuaðgerðum og er hann sá
eini með sérmenntun hérlendis á
þessu sviði. Einar lauk líka doktors-
prófi sínu þar en Jóhannes Kári sínu
doktorsprófi frá Háskóla Íslands.
Tæknistjóri stöðvarinnar er Stefán
Guðjohnsen rafmagnstæknifræðing-
ur og er hann einn stofnenda hennar.
„Með orðinu sjónlag er átt við
hæfni augans til að sjá og má segja að
orðinu svipi til vaxtarlags, það getur
verið galli á sjónlagi eins og vaxtar-
lagi og þessa galla í sjónlagi, á þessari
hæfni augans, getum við nú lagfært,“
segir Jóhannes Kári Kristinsson er
hann er í upphafi spurður um skil-
greiningu á sjónlagi. Áður en þeir
greina nánar frá aðgerðartækninni
skýrir Jóhannes Kári stuttlega líf-
færafræði augans á þennan hátt:
Brennipunkturinn færður til
„Fremsti hluti augans er horn-
himnan, bogadregin og gagnsæ hvelf-
ing eða kúpull sem ég hef stundum
líkt við Perluna okkar í Öskjuhlíðinni.
Meðal hlutverka hennar er að brjóta
ljós sem kemur á augað og beina því á
sjónhimnuna á bakvegg augans. Í
eðlilegu auga mætast þessir geislar í
brennipunkti á sjónhimnunni og við
skynjum skýra og greinilega mynd.
Sé augað of langt eða djúpt lendir
brennipunkturinn framan við sjón-
himnuna sem þýðir að við erum nær-
sýn og myndin er óskýr. Sé augað of
grunnt lendir brennipunkturinn of
aftarlega. Þá erum við fjarsýn og
sjáum ekki skýrt. Með því að breyta
hornhimnunni má færa myndina á
sjónhimnuna svo að einstaklingurinn
sjái skýrt.“
Þetta segja þeir félagar að laga
megi með þrennum hætti: Gleraug-
um, snertilinsum og aðgerðum á
hornhimnunni. Gleraugu og linsur
kannast flestir við en um 30% þjóð-
arinnar nota gleraugu sem er svipað
víðast hvar á Vesturlöndum. „Fljót-
lega eftir heimsstyrjöld var farið að
þróa aðferðir til að
eiga við hornhimn-
una til að leiðrétta
brennipunktinn,“
segir Einar Stef-
ánsson. „Í fyrstunni
voru þetta skurðaðgerðir á hornhimn-
unni og þeim fleygði fram eftir því
sem smásjártæknin leyfði. Í fyrstu
var reynt að ná fram breytingum á
sjónlagi með því að notast við hefð-
bundna skurðhnífa. Þeir reyndust
hins vegar ekki nógu nákvæmir og
tíðni fylgikvilla nokkuð há. Íslending-
ar hafa farið varlega í þessari þróun
og tóku ekki upp þessar aðgerðir
vegna þessa.“
Hornhimnunni breytt
Einar segir að notkun leysigeisla
hafi síðan rutt sér mjög til rúms og nú
síðast svonefnd LASIK-tækni. „Til
þess að geta fært brennipunktinn án
þess að nota gleraugu eða snertilinsur
þarf að breyta hornhimnunni, gera
hana flatari eða kúptari. Í nærsýnu
fólki þarf að fletja hornhimnuna til að
fá brennipunktinn aftar en hjá þeim
fjarsýnu þarf að gera hana kúptari til
að fá brennipunktinn framar.“
Hér er kannski rétt að taka fram
strax að ekki er verið að tala um
miklar fjarlægðir eða miklar breyt-
ingar á hornhimnunni. Hornhimnan
er ekki nema hálfur millimetri að
þykkt sem er svipað og 10 höfuðhár.
Þegar hornhimnan er þynnt hjá þeim
nærsýnu er ekki tekið af henni nema
sem svarar þykkt þriggja höfuðhára.
Þegar lengja á fjarlægðina í brenni-
punktinn þarf að gera hornhimnuna
kúptari og er það gert með því að
móta hringlaga
dæld í hana með
leysigeislanum og
myndast þá eins
konar hóll í miðju
hornhimnunnar.
Notkun leysitækninnar hefur
breyst nokkuð. „Áður fyrr var geisl-
inn notaður til að eiga við ysta lag
hornhimnunnar en í dag er fyrst skor-
inn frá flipi á aðgerðarstaðnum, himn-
unni breytt og flipinn síðan lagður yf-
ir á ný,“ segir Jóhannes Kári. „Ekki
þarf að stinga eða sauma, flipinn fell-
ur í farið á aftur án frekari aðgerðar.
Þetta þýðir að augað er ekki eins við-
kvæmt og með eldri aðferðinni og
sjúklingur jafnar sig fyrr eða á einum
til tveimur dögum í stað þriggja til sjö
daga.“
En fyrir hverja eru aðgerðir sem
þessar einkum? Jóhannes Kári held-
ur áfram:
Getur hentað mörgum
„Þær eru í raun fyrir þá sem hafa
eitthvað gallað sjónlag og vilja losna
við að nota gleraugu að mestu þótt
sumir þurfi jafnvel eftir sem áður að
nota gleraugu líka við vissar aðstæð-
ur. Þessi gleraugu eru þó miklum
mun þynnri en gleraugun sem áður
voru notuð og grundvallarmarkmið
aðgerðarinnar er að gera einstakling-
inn minna háðan gleraugum eða
snertilinsum. Aðgerðirnar hæfa því í
raun mjög stórum hópi en grundvall-
aratriði er samt að velja vel þá sem
gangast undir hana,“ segir hann og
nefnir nokkur atriði.
„Það þarf að vega og meta kosti
hennar og galla á móti öðrum leiðum,
svo sem gleraugum eða linsum, og
fólk þarf að setja sig vel inní það sem
gera skal. Síðan þarf að rannsaka
hvort hornhimnan leyfir að aðgerðin
sé gerð en sumar hornhimnur eru of
flatar eða þunnar til að unnt sé að eiga
við þær og það þarf að rannsaka ýmsa
lífeðlisfræðilega þætti augnanna. Að-
gerðin hentar til dæmis ekki þeim
sem hafa mjög þurr augu, eru með ör
á hornhimnu, gigtarsjúkdóma eða
sykursýki á háu stigi.“
Jóhannes Kári segir að sjálf að-
gerðin taki stuttan tíma. Augað er
deyft með dropum, því haldið opnu
með augnsperrum. Yfirleitt eru bæði
augun meðhöndluð í sama skiptið
enda segja læknarnir öryggið orðið
slíkt að ekki sé ástæða til annars. Þeir
leggja síðan áherslu á eftirmeðferð-
ina. „Við fáum sjúklingana til okkar
daginn eftir, eftir viku, fjórar vikur,
þrjá mánuði og sex mánuði og oftar ef
þarf. Við setjum öryggið ofar öllu og
leggjum gríðarlega áherslu á að loka-
árangur sé sem bestur. Í 10 til 15% til-
vika getur þurft að gera ofurlitla við-
bótaraðgerð og eins og við aðrar
skurðaðgerðir er ákveðin hætta á
fylgikvillum. Þeir eru helstir bólga
sem þarf að meðhöndla strax með lyfi,
í örfáum tilvikum getur komið upp
sýking og hjá sumum getur tekið
nokkrar vikur að ná skýrri sjón á ný.
Alvarlegasti fylgikvilli allra augnað-
gerða er blinda en henni hefur ekki
verið lýst eftir þessar aðgerðir þrátt
fyrir að um 6 milljónir manna hafi
gengist undir þær.“
Kostnaður um
290 þúsund krónur
Kostnaður við þessar hornhimnuað-
gerðir er 145 þúsund krónur fyrir
hvort auga. Læknarnir benda á að
þetta sé ámóta og verð nokkurra gler-
augna. Að auki sé ekki tekið inní dæm-
ið hvers virði það er að verða minna
háður eða óháður hjálpartækjum til að
sjá vel. Tryggingastofnun tekur ekki
þátt í kostnaði nema í ákveðnum und-
antekningartilvikum en dæmi eru um
að stéttarfélög hafi gert það.
Læknarnir segja þetta orðna al-
gengustu aðgerð sem gerð sé í
Bandaríkjunum, um 2,5 milljónir að-
gerða á þessu ári. Það myndi svara til
um 2.600 aðgerða á Íslandi og telja
þeir að full þörf sé á hinu og nýja og
fullkomna tæki sem Sjónlag hf. hefur
komið sér upp.
Ný augnlæknastofa í Reykjavík sérhæfir sig í aðgerðum á hornhimnu augans
Menn verði minna
háðir gleraugum
eða snertilinsum
Hægt er að breyta hornhimnu augans með leysigeislatækni til að
gera sjónina skýrari. Sjónlag hf. er önnur stofan hérlendis sem
annast slíkar aðgerðir. Jóhannes Tómasson ræddi við augnlækna
stofunnar um þær en annar þeirra hefur sérmenntað sig í þeim.
Morgunblaðið/Sverrir
Augnlæknastofan Sjónlag hf. tók leysigeislatæki í notkun fyrir
skömmu. Fremst situr Jóhannes Kári Kristinsson, þá Einar Stefánsson
og aftast stendur María Aldís Kristinsdóttir hjúkrunarfræðingur.
joto@mbl.is
’ Hornhimnan erálíka þykk og 10
höfuðhár ‘
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt fyrrverandi fram-
kvæmdastjóra og stjórnarformann
Októbers ehf. til að greiða 10,3 millj-
óna króna sekt fyrir brot á lögum um
virðisaukaskatt. Borgi hann ekki
sektina innan fjögurra vikna kemur
fimm mánaða fangelsi í stað sektar-
innar.
Október efh. var úrskurðað gjald-
þrota í febrúar árið 2000. Skipta-
stjóri tilkynnti efnahagsbrotadeild
ríkislögreglustjóra skömmu síðar
um grun um refsiverða háttsemi og
var málið tekið til rannsóknar. Nið-
urstaðan varð sú að maðurinn var
ákærður fyrir að hafa ekki staðið skil
á virðisaukaskatti að fjárhæð
5.130.368 krónur á tímabilinu nóv-
ember–desember 1995, samkvæmt
reikningi til félagsíbúða iðnnema.
Reikningurinn sagður
til málamynda
Maðurinn neitaði sök en játaði
engu að síður að hann hefði ekki
staðið skil á fyrrnefndum virðisauka-
skatti. Honum hefði verið það
ómögulegt þar sem félagið hefði í
raun aldrei innheimt skattinn.
Rekstur Októbers ehf. fólst í að gera
upp félagsíbúðir iðnnema og sagði
framkvæmdastjórinn að greiðslur
fyrir verkið hefðu farið þannig fram
að félagsíbúðirnar hefðu greitt
kostnað, greitt birgjum og einnig
laun og annan kostnað. Reikningur-
inn hefði verið gefinn út til mála-
mynda til þess að félagsíbúðir iðn-
nema gætu fengið fjármögnun frá
Húsnæðisstofnun.
Dómurinn féllst ekki á að um eng-
ar greiðslur hefði verið að ræða. Ef
framkvæmdastjórinn hefði talið að
reikningurinn hefði ekki verið
greiddur hefði hann átt að gera við-
eigandi ráðstafanir til að afskrifa
hann og leiðrétta virðisaukaskatt-
sfærslur í samræmi við það. Það
hefði hann ekki gert.
Á hinn bóginn taldi dómurinn ekki
að brot mannsins væru stórfelld auk
þess sem langt væri liðið frá þeim.
Helgi Magnús Gunnarsson sótti mál-
ið fyrir hönd efnahagsbrotadeildar
ríkislögreglustjóra en Guðjón St.
Marteinsson héraðsdómari kvað upp
dóminn.
10,3 milljóna sekt
fyrir virðisauka-
skattssvik