Morgunblaðið - 20.12.2001, Blaðsíða 34

ERLENT
34 FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UNGUR drengur, dauðvona vegna
krabbameins, sem grátbað vinstri-
sinnaða skæruliða í Kólumbíu að
sleppa föður sínum úr haldi, lést í
fyrradag án þess að fá tækifæri til
að kveðja föður sinn hinsta sinni.
Hefur þetta mál snert mjög við-
kvæman streng í brjósti Kólumb-
íumanna, sem eru þó flestu vanir í
þessum efnum, og fyrirlitningin á
skæruliðum er alger.
„Það eru bara skepnur, sem
neita deyjandi barni um jafn-
sjálfsagðan hlut,“ sagði Soledad
Martinez, afgreiðslukona í Bogota,
höfuðborg landsins. Hefur hún
fylgst með þessu máli í sjónvarpi og
öðrum fjölmiðlum eins og þjóðin öll
og hún bað sín eigin börn að biðja
fyrir drengnum og föður hans. „Nú
er það orðið um seinan,“ sagði hún.
Buðust til að koma
í stað föðurins
Drengurinn, Andres Felipe Per-
ez, var rúmfastur á heimili sínu eft-
ir að læknar úrskurðuðu, að þeir
gætu ekkert gert til að bjarga hon-
um. Hann átti þá einu ósk að fá að
sjá föður sinn áður en hann dæi og
fjölmiðlar komu þeirri bón hans
reglulega á framfæri við skæru-
liða. Börn um allt landið skrifuðu
skæruliðum og báðu þá að sýna
miskunn og nokkrir kunnir Kól-
umbíumenn buðust til að koma í
staðinn fyrir föður Felipes sem
fangar skæruliðanna.
Skæruliðar rændu föður Felipes,
lögreglumanninum Norberto Per-
ez, er þeir gerðu árás á lítið þorp
fyrir nærri tveimur árum, en þá
hafði sonur hans þegar greinst með
krabbamein. Versnaði honum mik-
ið er hann missti föður sinn en
læknar sögðu, að hugsanlega mætti
bjarga lífi hans ef hann fengi nýra
úr föður sínum.
Voru skæruliðar beðnir að
sleppa Perez, sem er ásamt öðrum
lögreglu- og hermönnum í fangelsi
inni í frumskógum landsins, en þeir
neituðu.
Leiðtogar FARC, Byltingarhers
Kólumbíu, héldu því fram, að
drengurinn væri ekki jafnveikur og
af væri látið og kröfðust þess, að
þeirra eigin læknir skoðaði hann.
Að því búnu vildu þeir skipta á Per-
ez og fangelsuðum skæruliðum en
ríkisstjórnin neitaði og sagði, að
lögreglumanninum ætti að sleppa
af mannúðarástæðum. Felipe lést í
fyrradag eftir mjög erfitt dauða-
stríð. Ættingjar hans söfnuðust þá
saman við heimili hans og frænka
hans, Luz Maria Perez, grét og bað
guð að refsa skæruliðunum og leið-
toga þeirra, Manuel Marulanda.
Andres Pastrana, forseti Kól-
umbíu, sagði, að skæruliðarnir
hefðu sýnt ótrúlega grimmd en í
þjáningum Felipes hefði þjóðin
sameinast í andstöðu sinni við of-
beldisöflin í landinu.
Reuters
Francia Perez, móðir Andres Felipes, kveður son sinn látinn. Hann var 12 ára er hann lést.
Lést án þess að fá
að sjá föður sinn
Bogota. AP.
Skæruliðar í Kólumbíu hunsuðu
síðustu ósk deyjandi drengs
NÝR forsætisráðherra Danmerkur, Anders
Fogh Rasmussen, boðaði ýmsar nýjungar í
stefnuræðu sinni á Þjóðþinginu í byrjun mán-
aðarins og ber þar líklega hæst að skjólstæð-
ingar heilbrigðiskerfisins fá aukið valfrelsi um
sjúkrastofnanir ef þær ríkisreknu geta ekki
sinnt þeim innan tveggja mánaða. Þörfum
aldraðra verður sinnt betur og meira tillit tek-
ið til óska þeirra sjálfra.
Einnig fá launþegar nú leyfi til að velja sér
félag þegar þeir kaupa sér atvinnuleysistrygg-
ingu. Fram til þessa hafa þau mál verið í vörslu
stéttarfélags viðkomandi launþega sem hafa
því ekki átt annars úrkosta. Fogh Rasmussen
sagði ennfremur að hagur geðsjúkra og ann-
arra sjúklinga sem eru mikið veikir og eiga sér
ekki öfluga málsvara yrði tryggður betur en
áður. Hann boðaði öflugar aðgerðir til að
draga úr innflutningi fólks og jafnframt að
lögð yrði áhersla á að innflytjendur í Dan-
mörku ynnu fyrir sér en létu ekki duga að
þiggja bætur.
Fogh Rasmussen sagði að danskir kjósend-
ur hefðu látið í ljós ósk um breytingar og hafn-
að slagorðum stéttabaráttunnar, samfélagið
ætti að virða ákveðin gildi og ákveðna afstöðu.
Þeir vildu að sameiginlega væri unnið að því að
leysa ýmis viðfangsefni en jafnframt að hver
einstaklingur í samfélaginu fengi aukið frelsi
og gæti valið um fleiri en einn kost.
Aðhlynning og mannlegt viðmót
„Ríkisstjórnin mun því leggja til að aldraðir
fái að velja sjálfir hverjir veiti þeim hjálp í
heimahúsum, velja sjálfir vistheimili og hjúkr-
unarheimili,“ sagði hann. „Og að sjálfsögðu á
maður að geta haft maka sinn með. Við skulum
skapa meira öryggi. Við þurfum að hætta að
svipta aldraða stjórn á eigin lífi en hneigð í þá
átt hefur víða laumast inn á síðari árum.
Við megum aldrei láta umhyggjuna verða
forminu að bráð.
Hlusta ber á þá sem daglega vinna við að hlú
að öldruðum. Þegar fólk sem annast aðhlynn-
ingu í heimahúsum segir að það sé smám sam-
an að verða refsivert að sýna mannlegt viðmót
er eitthvað að í kerfinu. Þá er kominn tími til
að breyta kerfinu og segja: Aldraðir hafi for-
gang.
Stjórnin vill efla sjúkrastofnanir ríkisins.
Hún lítur á það sem grundvallaratriði að allir
fái frjálsan, jafnan og ókeypis aðgang að bestu
mögulegu meðhöndlun í heilbrigðiskerfinu.
Þess vegna ætlar hún að veita 1,5 milljarða
króna aukalega sem varið verður til að stytta á
markvissan hátt biðlistana á ríkissjúkrahús-
um.
Jafnframt leggur ríkisstjórnin til að sjúk-
lingar fái að velja sér sjúkrahús ef opinber
sjúkrahús geta ekki boðið meðhöndlun eða að-
gerð innan tveggja mánaða. Sjúklingar fá
einnig rétt til að velja einkarekið sjúkrahús
eða sjúkrahús í útlöndum án þess að greiða
nokkuð fyrir það.
Stjórnin vill að launþegar fái meira valfrelsi
á vinnumarkaðnum. Hún mun því veita laun-
þegum rétt til að kaupa sér atvinnuleysis-
tryggingu í launþegatryggingafélögum sem
þjónusta fólk í fleiri en einni atvinnugrein. Og
stjórnin mun tryggja með lögum að launþegi
og vinnuveitandi geti samið frjálst sín í milli
um hlutastarf.
Refsirammi í nauðgunarmálum
Einstaklingurinn gengur fyrir. Þetta á einn-
ig við í réttarkerfinu. Stjórnin vill að réttar-
kerfið endurspegli í auknum mæli virðinguna
fyrir lífi einstaklingsins. Þess vegna mun hún
leggja fram tillögur um hærri refsiramma
meðal annars vegna ofbeldis og nauðgunar.
Stjórnin telur að almennt séu kveðnir upp allt
of vægir dómar í nauðgunar- og ofbeldismál-
um. Sé refsiramminn hækkaður er um að ræða
skýrt merki til dómstólanna um að herða refs-
ingarnar.
Afbrot gegn einstaklingum eru miklu alvar-
legra mál en auðgunarafbrot. Sé ráðist á aðra
manneskju – og það á ekki síst við þegar rætt
er um óhugnanlegt afbrot eins og nauðgun – er
um að ræða brot á grundvallaratriði í sam-
félagi okkar, það er að segja virðingunni fyrir
einstaklingnum.
Ríkisstjórnin hefur því hug á að gera um-
bætur á refsilögunum. Þær munu beinast að
því að gera refsirammana almennt nútíma-
legri. Refsingar fyrir hvers kyns brot eiga að
endurspegla betur nútímalegan réttar-
farsskilning.“
Rasmussen sagði brýnt að bæta kjör þeirra
sem stæðu höllum fæti. „Stjórnin telur að þörf
sé á átaki til að bæta kjör heimilislausra, geð-
sjúkra, fíkniefnaneytenda og annarra sem
háðir eru vímuefnum ...
Hinir allra veikustu hafa of oft gleymst eða
ekki verið tekið eftir þeim. Vegna þess að þeir
eru ekki með nein samtök. Engar glæsilegar
aðalstöðvar. Engan hálaunaðan forstjóra.
Þetta eykur hættuna á að hinir veikustu lendi
utangarðs þegar verið er að veita fé og ákveða
markmið.“
Ríkisstjórnin vildi einbeita sér að þeim hóp-
um sem stæðu mjög höllum fæti í samfélaginu
og ætlaði að setja á stofn sérstakt félagsmála-
ráð fyrir þá. „Hægt væri að nefna ráðið
„Landssamband veiku
hópanna“. Hinir veiku hafa
nefnilega líka rétt á eigin
talsmanni. Þess vegna
munu hjálparsamtök sjálf-
boðaliða leika aðalhlutverk
í ráðinu. Ráðinu er ætlað
að fylgjast með aðgerðum
þings og stjórnar til að
bæta kjör hinna veikustu í
samfélaginu og bera upp tillögur um öflugri og
betri aðgerðir. Ráðinu bera að leggja fram
skýrslu einu sinni á ári sem við getum síðan
fjallað um á Þjóðþinginu.“
Forsætisráðherrann ræddi efnahagsmál og
minnti á að ef tryggja ætti áfram gott velferð-
arkerfi yrði atvinnulífð að vaxa.
„Ríkisstjórnin hyggst með stofnun nýs og
öflugs ráðuneytis efnahags- og atvinnuvega
sýna að hún vilji leggja sig fram um að styrkja
enn atvinnulífið. Skilyrði þess að við getum eflt
efnahaginn og samkeppnisgetuna er að fyr-
irtækjunum verði gert eins auðvelt og kostur
er að skapa ný atvinnutækifæri. Við þurfum
náið samstarf við atvinnulífið til að skapa hag-
vöxt í Danmörku.
Órjúfanlegt samhengi er á milli þekkingar,
vaxtar og velferðar. Þegar ríkisstjórnin nú
stofnar nýtt ráðuneyti vísinda, tækni og þró-
unar er hún að gefa með ákveðnum hætti til
kynna að hún vilji að Danmörk verði eitt af for-
ystulöndunum í hátækni.
Metnaðarfullt takmarkið á bak við stofnun
þessa nýja ráðuneytis er að styrkja rannsóknir
í Danmörku og tryggja að niðurstöður rann-
sóknanna verði eins skjótt og gerlegt er not-
aðar við framleiðslu og öflun tekna til góða fyr-
ir allt samfélagið í landinu. Stjórnin stefnir að
því að búa til sterka og stutta keðju frá fæð-
ingu nýrrar hugmyndar og til þess tíma er hún
kemur að notum í fyrirtæki. Þess vegna mun
stjórnin einnig leggja fram metnaðarfulla
áætlun sem miðar að því að ýta undir starf
frumkvöðla í Danmörku.“
Hertar reglur um innflytjendur
Hart var deilt um málefni innflytjenda og
flóttamanna í kosningabaráttunni og boðaði
flokkur Fogh Rasmussen, Venstre, sem er
hægri-miðjuflokkur, að sett yrðu lög og reglur
til að hamla gegn innflutningi. Ráðherrann
sagði meðal annars að framvegis myndu flótta-
menn ekki fá hæli í Danmörku nema þeir full-
nægðu skilyrðum sem sett eru í alþjóðasamn-
ingum um mál flóttafólks.
„Það skapar vanda að helmingur allra inn-
flytjenda í Danmörku skuli vera atvinnulaus.
Og það er vandamál að hópar fólks af annarri
kynslóð innflytjenda skuli leggja stund á al-
varlega glæpi. Margir þeirra hunsa þau gildi
sem danskt samfélag byggist á. Og þeir neita
að laga sig að dönsku samfélagi.
Við verðum að sjá til þess að innflytjendur
hætti að vera í hlutverki þeirra sem taka við
bótum og finna þeim raunverulega atvinnu.
Það mun gagnast þeim og öllu samfélaginu.
Stjórnin mun setja reglur sem merkja að fólk
verði að hafa búið í minnst sjö ár í Danmörku
til að fá opinberan fjárstuðning. Þannig verða
gefin skýr skilaboð um að
ekki sé hægt að koma til
Danmerkur og lifa af bót-
um án þess að gefa nokkuð
í staðinn.“
Hann sagði ríkisstjórn-
ina myndu vinna að því að
stuðningur alþjóðasam-
félagsins við þróunarlöndin
yrði efldur. Öllu skipti að
vestræn lönd veittu á komandi árum þróun-
arríkjunum aukinn aðgang að mörkuðum sín-
um. Það væri forsenda þess að fátækustu þjóð-
um heimsins tækist að verða bjargálna.
Hann ræddi málefni Grænlendinga og Fær-
eyinga og samskipti þeirra við Dani. „Ríkis-
stjórnin mun jafnóðum láta grænlensk stjórn-
völd fylgjast með hugmyndunum um að
ratsjárstöðin í Thule verði þáttur í gagnflauga-
vörnum Bandaríkjamanna. Undanfarin ár hef-
ur ríkt nokkur spenna í samskiptum færeysku
landstjórnarinnar og dönsku stjórnarinnar.
Ég vil eindregið reyna að bæta samskiptin og
koma á góðum samræðum um framtíð Fær-
eyja þar sem trúnaðartraust ríkir,“ sagði And-
ers Fogh Rasmussen í stefnuræðu sinni.
Valfrelsi sjúk-
linga aukið í
Danmörku
Reuters
Anders Fogh Rasmussen, forsætisráð-
herra Danmerkur, greiðir atkvæði í
þingkosningunum í nóvember.
Rasmussen segir að sporna verði við því að
þarfir aldraðra víki fyrir þörfum kerfisins
’ Stjórnin telur aðalmennt séu kveðnir
upp allt of vægir
dómar í nauðgunar-
og ofbeldismálum ‘