Morgunblaðið - 20.12.2001, Blaðsíða 59

Kringlunni 8-12 - www.olympia.is
• náttkjólar
• náttserkir
• náttföt
• undirfatnaður
FRÁBÆRT
ÚRVAL
• bómull
• silki
• satín
• microfibre
• flees
...um hátíðarnar
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
•
4
8
0
1
/
sia
.is
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001 59
Í FRÉTTUM sjón-
varpsins mánudaginn
27. ágúst 2001 sagði
þulur frá að íhugað
væri að stækka álver-
ið í Straumsvík. Í
morgunfréttum út-
varps (rás 1) var frétt-
in ýtarlegri þar sem
talað var um að reisa
þyrfti þrjá kesrskála
til viðbótar svo fram-
leiðslan ykist. Enn
fremur eru hugleið-
ingar um stækkun ál-
versins í Hvalfirði.
Þá koma upp spurn-
ingar um raforku til
álveranna.
Sjávarfallavirkjanir
eru ótæmandi
Sjávarfallavirkjanir eru vistvæn-
ar og vænlegastar til að ná í ómæl-
anlegt afl úr föllum sjávar. Í Sjó-
mannablaðiunu Víkinmgi (8.
tölublað 1986, bls. 232–237) skrifar
Sven-Aage Malmberg, merkilega
grein sem hann nefnir: „Haf-
straumar við Íslandsstrendur.“ Í
grein þessari kemur ýmislegt fróð-
legt fram. Þar stendur m.a.: „Al-
þjóðahafrannsóknarráðið var stofn-
að 1902 og stuðlaði ráðið mjög að
auknum hafrannsóknum á norðan-
verðu Atlantshafi. Íslendingar
gengu í samtökin 1938.“ Síðar í
greininni segir: „Árið 1947 hefja
Íslendingar sjálfir mælingar á
ástandi sjávarins og strauma við
strendur landsins. Mælingar voru
gerðar á vegum fiskideildar at-
vinnudeildar háskólans, sem hóf
starfsemi sína 1937.“ Einnig segir
hann í greininni að dr. Unnsteinn
Stefánsson hafi stundað mælingar
á árabilinu 1949 til 1960. Í bókinni
„Hafið“ skrifuð af dr. Unnsteini
Stefánssyni árið 1999 á bls. 293
hefst ritgerð um sjávarföll og or-
sakir þeirra. Ekki er unnt í stuttri
grein að kafa djúpt í ritgerðina en
benda má á að straummælingar
hafa verið gerðar á
nokkrum stöðum m.a.
í Hvammsfirði. Þar
segir (bls. 313): „Hlið-
stæðum nálgunar-
reikningum var beitt
(Unnsteinn Stefánsson
og Pétur Þorsteins-
son) til að áætla
rennsli um Hvamms-
fjarðarröst. Yfirborðs-
flatarmál Hvamms-
fjarðar er um 350
ferkílómetrar. Sam-
kvæmt Leiðsögubók
fyrir sjómenn við Ís-
land (1949), svo og
upplýsingum frá vita-
og hafnarmálastjóra
og forstöðumanni Sjómælinga Ís-
lands, var áætlað að meðalmismun-
ur flóðs og fjöru sé 2,5 m í stór-
streymi en 1,0 m. Í smástraumi og
þverskurðarflatarmál sundsins þar
sem það er þrengst við Steinaklett
7.500 fermetrar.“ Það er mikið afl
sem má fá í svona straumsundum
með svo miklu vatnsmagni. Margir
tala um að sjávarfallavirkjanir séu
þeim annmörkum háðar að um
fallaskipt sé straumlaust í viðkom-
andi sundi.
Fallaskipti!
Vilji orkuveitur beisla haf-
straumana sem streyma með land-
inu inn og út flóa og firði þarf að
líta á strönd landsins í heild. Sem
dæmi þegar háflóð er í Reykjavík
er enn að falla að í Hvammsfirði og
þegar haflóð er í Hvammsfirði er
enn að falla að í Hrútafirði. Þegar
háflóð er orðið í Hrútafirði er kom-
ið útfall í Hvammsfirði. Til að auka
krafta útfallsstraumsins í
Hvammsfirði mætti láta útfalls-
straum Hrútafjarðar falla í
Hvammsfjörðinn með tilheyrandi
mannvirkjum. Þar þyrftu að koma
jarðgöng á milli fjarðanna. Vissu-
lega verður að byggja mikil mann-
virki til að beisla hafið. En þar er
óþrjótandi vatn og vatnsmagn sem
fer kerfisbundið eftir afstöðu
tungls og sólar við jörðina. Einnig
þarf að byggja á einkennum sjáv-
arfallanna.
Dæmi um virkjunarstaði
Fyrst má nefna þann stað sem
næstur er álverunum hér á suð-
vesturhorninu eru. Þar mætti sem
best virkja Kollafjörð norðan Við-
eyjar, firðina í Hvalfirði, mynni
Borgarfjarðar, síðan kemur
Breiðafjörður með urmul fjarða
þar sem Hvammsfjörður er senni-
lega aflmestum, sérstaklega ef
hann yrði tengdur Hrútafirði. Í
þessari upptalningu hef ég sleppt
sjávarröstunum sem eru við hvert
annnes og þeirri stærstu vestan-
lands sem er Látraröstin (hún er
mjög áhugaverður aflgjafi). Með
þessum hugleiðingum vil ég vekja
athygli á afli sjávarins sem mætti
nýta til raforkuframleiðslu.
Sigurður
Magnússon
Orkuöflun
Afl sjávarins mætti
nýta, segir Sigurður
Magnússon, til raforku-
framleiðslu.
Höfundur er fyrrverandi yfirraf-
magnseftirlitsmaður.
Öflun umhverfisvænnar raforku!
Laugavegur 68, sími 551 7015.
Kápa
og pils