Morgunblaðið - 22.12.2001, Side 34
LISTIR
34 LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
urkenning, heldur viðurkenning
fyrir allar þær konur sem eiga
efni á disknum.“
Ásgerður segist þó vona að
tónverk kvenna séu að verða
sýnilegri og tímarnir að breytast.
„Þessi diskur er að minnsta kosti
framlag til þeirrar þróunar.“
Ólíkar kynslóðir tónskálda
Ásgerður segist hafa leitað í
smiðju hefðarinnar og fundið lög
eftir íslensk kventónskáld á borð
við Selmu Kaldalóns, Ingunni
Bjarnadóttur, Elísabetu Jóns-
dóttur, Maríu Brynjólfsdóttur og
Jórunni Viðar, en allar eru þær
fæddar fyrir 1920. „Starfsmenn
Tónverkamiðstöðvarinnar voru
mér mjög innan handar við að
grafa upp lögin sem mörg hver
hafa fallið í gleymsku. Vandinn
var meiri að finna nýrri lög eftir
kventónskáld. Síðan fór ég þess á
leit við þau íslensku kventónskáld
sem ég vissi af, um að semja sér-
staklega lög fyrir diskinn. Ég tók
HLJÓMDISKURINN„Minn heimur ogþinn“, er metn-aðarfullt verk þar sem
Ásgerður Júníusdóttir flytur ný
og gömul lög eftir íslenskar kon-
ur við undirleik margra af þekkt-
ustu tónlistarmönnum landsins.
Um er að ræða 18 verk, eftir
eldri og yngri tónskáld, en níu
lög voru frumsamin fyrir verk-
efnið sem spannar tuttugustu öld-
ina í ljóðum og tónum.
Diskurinn hefur verið til-
nefndur til Íslensku tónlistarverð-
launanna sem besta hljómplata
ársins í flokki sígildra verka og
segist Ásgerður sérstaklega glöð
með tilnefninguna þar sem tón-
verk kvenna hafi lengi vel verið
lítið áberandi, þrátt fyrir að þar
séu mjög vönduð verk á ferðinni.
„Ég lagði sem sagt upp með það
að flytja bara tónverk eftir ís-
lenskar konur, samin við ljóð eft-
ir íslenskar konur. Tilnefningin
er því ekki aðeins persónuleg við-
saman lista af ljóðskáldum sem
tónskáldin völdu úr. Markmiðið
með þessu var ekki síst það að
hvetja til þess að ný lög eftir ís-
lenskar konur yrðu til,“ segir Ás-
gerður. Meðal tónskálda sem eiga
jafnframt verk á disknum eru
Karólína Eiríksdóttir, Björk, Þur-
íður Jónsdóttir, Hildigunnur Rún-
arsdóttir, Magga Stína, Móa,
Bára Grímsdóttir og Ragnhildur
Gísladóttir en í hópi ljóðskáld-
anna eru Jakobína Sigurð-
ardóttir, Hulda, Steinunn Sigurð-
ardóttir, Kristín Ómarsdóttir,
Ingibjörg Haraldsdóttir, Guðrún
Guðlaugsdóttir, Nína Björk Árna-
dóttir, Gerður Kristný, Oddný
Kristjánsdóttir og Didda.
Tregafull og rómantísk
Þegar Ásgerður er spurð
hvernig hún valdi ljóðin og þau
lög sem til voru á hljómdiskinn,
segist hún hafa fylgt ákveðinni
heildartilfinningu sem kannski
mætti lýsa sem tregafullri og
rómantískri. „Röddin mín kallar
á ákveðna dramatík og þunga, en
öðru leyti dró ég ekki mörkin við
ákveðna tegund tónlistar. Ég
reyndi að hafa lögin sem fjöl-
breyttust og fannst forvitnilegt
að tefla þannig saman ólíkum
tímabilum og tónskáldum úr
klassík og öðrum tónlist-
argeirum. Það má spyrja sig
hvort það sé í raun svo mikill
munur á þessum flokkum þegar
þeir koma saman á þennan hátt.“
Ásgerður segist að mörgu leyti
líta á verkið sem heimild um tón-
smíðar kvenna og þeirra yrk-
isefni á tuttugustu öldinni en
tvær konur, Bergþóra Jónsdóttir
tónlistarfræðingur og Úlfhildur
Dagsdóttir bókmenntafræðingur
skrifa ritgerðir um efnið í kápu-
bækling disksins. „Þannig reyndi
ég að vanda til allra þátta við
gerð disksins og er ég mjög stolt
af útkomunni,“ segir Ásgerður að
lokum.
Ljóð og tón-
ar íslenskra
kvenna
Ásgerður Júníusdóttir mezzósópran
hefur gefið út hljómdisk, Minn heimur
og þinn, sem hefur að geyma tónsmíðar og
ljóð eftir íslenskar konur. Heiða Jóhanns-
dóttir forvitnaðist nánar um þennan
fyrsta disk söngkonunnar.
Morgunblaðið/Golli
Ásgerður Júníusdóttir mezzósópran segist líta á hljómdiskinn sem
heimild um tónsmíðar íslenskra kvenna og yrkisefni þeirra á 20. öldinni. heida@mbl.is
Á HYLKINU utan um mynd-
bandið segir á eftir titlinum: Ís-
land og umheimurinn með augum
Jóns Baldvins Hannibalssonar
sendiherra. Viðfangsefnið er því
ekki lítið en auðvitað er hægt að
koma víða við á rúmum tveim
klukkustundum. Sumt tekst vel
enda er viðmælandi spyrilsins
landsþekktur fyrir að eiga gott
með að tjá sig. Hann er prýðilega
að sér um fleira en pólitík, var
virkur í landsmálunum í meira en
tvo áratugi og hefur kímnigáfu
sem hefði þó átt að fá fleiri tæki-
færi í þáttunum. Sagan af atriði í
sjónvarpsþættinum Vesturálm-
unni þar sem sendiherra Íslands í
Bandaríkjunum er látinn heita
„Bryndís Ólafsdóttir“ er góð og
Jón Baldvin notar hana smekk-
lega til að hylla þátt eiginkonu
sinnar, Bryndísar Schram, í
sendiherrastarfinu.
Jón Baldvin segir í upphafi frá
afskiptum sínum af frelsisbaráttu
Eystrasaltsþjóðanna þriggja og
þótt margt af því hafi komið fram
áður er frásögnin hrífandi. Af-
staða Íslendinga til frelsis- og
sjálfstæðisbaráttunnar hafði um-
talsverð áhrif, ekki síst varð hún
til að stappa stálinu í litlar þjóðir
sem áttu sér fáa vini.
Jón Baldvin rifjar upp er Vyt-
autas Landsbergis, forseti Lithá-
ens, hringdi í hann um miðja nótt
og bað íslenska utanríkisráðherr-
ann um að sýna nú að hann hefði
meint eitthvað með fögrum orð-
um. „Komdu til okkar núna, við
þurfum stuðning frá NATO-
landi,“ sagði forsetinn en sovésk-
ar sérsveitir virtust þá ætla að
kæfa sjálfstæði landsmanna í
fæðingu. Jón var eini ráðamað-
urinn á Vesturlöndum sem varð
við áskoruninni.
Á steini úr víggirðingu sem var
hlaðin utan um þinghúsið í Viln-
ius er letrað: Til Íslands sem
þorði meðan aðrir þögðu. Jón er
heiðursborgari í Vilnius, götur
hafa verið nefndar í höfuðið á
honum og torg kennd við Ísland í
Litháen, Lettlandi og Eistlandi.
Sumir Alþingismenn vildu við-
urkenna sjálfstæðisyfirlýsingu
Litháa strax árið 1990 en Jón
segist hafa viljað fara hægar í
sakirnar, bíða betra tækifæris
þegar mögulegt yrði að virkja
fleiri vestrænar þjóðir. En hvað-
an kom honum sjálfstraustið til
að standa upp í hárinu á Baker,
Hurd og fleiri stórmennum í
NATO? „Líklega að vestan,“
svarar hann en segir síðan að
hann hafi heyrt Finnboga Rút,
föðurbróður sinn, segja í útvarpi
að smáþjóðir gætu hugsað stórt.
Þau ummæli hafi verið sér leið-
arljós.
Hann fjallar um Evrópska
efnahagssvæðið og minnir á að
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðubandalagið hafi skyndilega
snúist hart gegn samningnum í
kosningabaráttunni sumarið 1991.
Segist hann þess vegna hafa
„neyðst til“ að semja við Davíð
Oddsson, gömlu samherjarnir
hafi því borið ábyrgð á þeim
gjörningi. Einnig er fjallað um
tortryggnina sem hann hafi vakið
á hinum Norðurlöndunum fyrir
meintan hægri-kratisma sinn,
þótt hann hafi ávallt „dáðst að
sænska módelinu“ en viljað gera
á því umbætur og stöðva vöxt rík-
isútgjalda.
Hvers vegna hætti hann í
stjórnmálum og gerðist sendi-
herra 1998? Hann segist hafa ver-
ið orðinn leiður á geldu stagli sem
ekki hafi leitt til niðurstöðu og
auk þess hafi „heimilisbölið“ í Al-
þýðuflokknum, verið óbærilegt og
á þá við klofninginn. „Ég komst
að því að þjóðin myndi lifa það af
þótt ég hætti,“ segir hann og er
notalegt að heyra stjórnmála-
mann gera þannig svolítið gys að
sjálfum sér. Hann segist auk þess
alltaf hafa þurft að hlaða batteríin
öðru hverju og þá sperra margir
vafalaust eyrun. Á hann við að
hann sé að hugsa um endurkomu
í pólitík? Jón er aðeins 62 ára og
tíminn mun leiða svarið í ljós.
Sumt af því sem sagt er í við-
talinu virðist lítt ígrundað, til
dæmis þegar Jón hælir þjóð sinni
og telur stofninn framúrskarandi
vegna þess að stanslausar þreng-
ingar fyrr á öldum hafi vinsað úr
þá sem hæfastir voru. En nú er
svo mikil velsæld hér, er þá ekki
hætta á úrkynjun, hefði mátt
spyrja hann. Og hvers vegna var
ekki fylgt eftir spurningu um
fjármál flokkanna en látið duga
að Jón segði frá deilum um þau
mál í Bandaríkjunum? Fyrrver-
andi formaður í íslenskum stjórn-
málaflokki hefði til dæmis getað
útskýrt af hverju flokkur ákveður
ekki sjálfur að opinbera allt bók-
haldið. Engin lög banna það.
Klipping viðtalsins er stundum
afleit og nokkuð um óþarfa end-
urtekningar, til dæmis tvisvar
spurt um sjálfstraustið. Fyrra
svarið rennur út í sandinn og
hefði átt að fjarlægja það. Þegar
rætt er við stjórnmálamenn og
ferillinn gerður upp er óhjá-
kvæmilegt að gera fleira en
strjúka þeim með hárunum. Því
miður hefst viðtalið á orðunum:
„Þú ert nú einn merkilegasti
stjórnmálamaður Íslands á síðari
tímum“ og viðmót spyrils er mjög
á þessum nótum. Miklu bjargar
að Jón Baldvin er þjálfaður en
viðtalið hefði orðið áhugaverðara
ef dregið hefði verið svolítið úr
kurteisinni við hann. Hann hefði
áreiðanlega ekki móðgast.
Vinafundur í sjónvarpi
MYNDBÖND
Viðtal
Hans Kristján Árnason ræðir við Jón
Baldvin Hannibalsson í sjónvarpssal.
Sýnt á Stöð 2 í nóvember. Útgefandi:
HKÁ í samvinnu við Stöð 2. Tveir þættir,
lengd alls 133 mínútur.
JÓN BALDVIN HANNIBALSSON PRÍVAT
Jón Baldvin
Hannibalsson
Kristján Jónsson
FYRIR skömmu hélt Helga Egils-
dóttir listmálari einkasýningu í
tm.galleria í Helsinki en tm.gall-
eria er rekið af félagi finnskra list-
málara. Sýningu Helgu sem bar
nafnið „Myndin“ (KUVA) var vel
tekið og fékk hún góða dóma. Í
stærsta blaði Finna, Helsingin
Sanomat, sagði meðal annars að
sýningin væri í einu orði sagt frá-
bær. Myndir hennar væru í senn
sterkar, einfaldar og djúpar og
hefðu mikla tengingu við norræna
náttúru, baráttu góðs og ills, en
jafnframt birtist í þeim kraftur
vonar og birtu.
Helga Egilsdóttir á tug einka-
og samsýninga að baki bæði hér á
landi og erlendis og undanfarin ár
hefur hún búið og starfað bæði í
Danmörku og á Íslandi.
Helga Egilsdóttir myndlistar-
maður. Í baksýn er eitt verka
hennar á sýningu í Gerðarsafni.
Fær góða
dóma í
Finnlandi