Morgunblaðið - 22.12.2001, Blaðsíða 35

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2001 35
GJÖRNINGAKLÚBBURINN sem
heitir öðru nafni The Icelandic
Love Corporation hefur starfað í
sex ár og vakið athygli hér heima
og víða erlendis fyrir sérstaka af-
stöðu sína til lífsins og listarinnar.
Yfirlýst markmið hópsins var að
skapa skemmtilega myndlist sem
allir skildu og var boðskapur ástar
og kærleika í hávegum hafður eins
og ensk útgáfa heitis hans undir-
strikar.
Það má segja að hópurinn standi
nú á ákveðnum tímamótum þar sem
meðlimum hans hefur fækkað um
einn, eftir að Dóra Ísleifsdóttir
sagði skilið við klúbbinn til að sinna
fyrirtækjarekstri. Klúbbinn skipa
því nú þrír myndlistarmenn, þær
Eirún Sigurðardóttir, Jóní Jóns-
dóttir og Sigrún Hrólfsdóttir. Og
það er margt á döfinni hjá hópnum.
Síðastliðið sumar tók Gjörn-
ingaklúbburinn þátt í alþjóðlegri
samsýningu í tengslum við fyr-
irhugaða opnun nýs og glæsilegs
samtímalistasafns, Museo del Pres-
ente í Mílanó á Ítalíu. Í tengslum við
sýninguna, sem tugir listamanna
frá ólíkum löndum höfðu verið
valdir til þátttöku í, var haldin
keppni meðal gesta um 10 bestu
verkin. Í september var tilkynnt um
úrslitin við hátíðlega athöfn og
reyndist verk Gjörningaklúbbsins,
Diskló vera þar á meðal og verður
það keypt til listasafnsins. Síðast-
liðið sumar hlaut hópurinn styrk á
vegum Norrænu samtímalistastofn-
unarinnar (NIFCA) til vinnustofu-
dvalar í Finnlandi og hefur Gallerí
Hlemmur boðið hópnum að sýna nú
í desember hluta af afrakstri þeirr-
ar vinnudvalar.
Vinnustofudvölinni í Finnlandi
lýsa viðmælendur mínir sem æv-
intýralegri og árangursríkri. „Við
dvöldum þarna í þrjá mánuði og
okkur leið eins og við værum á ein-
hverri ævintýraeyju. Við bjuggum í
gömlu virki innan um tré, froska og
íkorna. Þarna voru kjöraðstæður til
þess að vinna og setja sig í nýtt og
víðara samhengi. Þarna kynntumst
við vel Íranum Francis McKee.
Hann er menntaður réttarlækn-
isfræðingur og hefur leiðst út í það
að skrifa um ýmsa hluti sem hann
hefur áhuga á, m.a. listamenn, og
er orðinn talsvert eftirsóttur sem
slíkur. Það var því enn einn heið-
urinn fyrir okkur þegar hann
ákvað að vinna næstu bók sína um
okkur.“
Sýningin í Galleríi Hlemmi er
líka öll hin ævintýralegasta og er
engu líkara en refurinn úr sögu
McKee hafi elt myndlistarkonurnar
alla leið inn í Gallerí Hlemm. Fyrsta
verkið sem mætir gestinum þegar
hann kemur inn um dyrnar er refur
nokkur sem ber heitið Gestur og
segir Jóní hann tákna hina sígildu
lúmsku ævintýrapersónu sem situr
fyrir fólki og reynir að afvegaleiða
það og tæla til að hugsa eða gera
eitthvað annað en það ætlaði sér.
Þegar fram hjá refnum er komið
blasa við verk af ýmsu tagi, s.s.
Pípuhattar Gjörningaklúbbsins,
bjalla að miðju alheimsins, hendur
með fimmtíu fingrum, fagurlega of-
inn vefur og samtengdir kuðungar
sem gefa gestum færi á að hlýða á
sjávarnið í „steríó“. Á gólfi sýning-
arsalarins stendur jafnframt for-
láta líkkista með speglaklæddu
innra byrði sem minnir ef til vill á
speglasal. En verkin segja líka
hvert og eitt sína sögu og vekur
speglakistan hugleiðingar um
ódauðleika hinnar listrænu veru-
leikasýnar og þann dauðleika sem
manneskjan hlýtur alltaf að spegla
sig í, og reyna að horfast í augu við.
Óslitinn þráður
„Ævintýri hafa hangið mjög sam-
an við það sem við höfum verið að
gera og kannski gefur Gestur dálít-
ið tóninn fyrir ævintýri salarins,“
segir Sigrún og vill fátt annað láta
uppi um umfjöllunarefni sýning-
arinnar. Eirún bætir því við að með
sýningunni hafi þær ekki hnitmið-
aða merkingu fram að færa, líkt og
í mörgum fyrri verkum, heldur sé
sýningin nokkurs konar net teng-
inga og hugmynda sem standi bæði
einar og kallist á.
Þegar Gjörningaklúbburinn kom
fram á sjónarsviðið árið 1995 með
afgerandi hætti (framinn var kossa-
gjörningur í sjónvarpsþættinum
Dagsljósi), hafa gjörningar verið
áberandi í vinnu hópsins. En hefur
áherslan nú færst í auknum mæli á
verk og sýningar? „Við erum fyrst
og fremst að vinna með ákveðnar
hugmyndir, og hentaði gjörninga-
formið okkur mjög vel til að miðla
þeim. Nú höfum við fyrst og fremst
áhuga á að gera góða myndlist og
vinna úr hvaða efni sem er í því. Á
þessari sýningu langaði okkur t.d.
til að virkja dálítið hinar listrænu
hendur,“ segir Eirún og horfir hóp-
urinn í þeim töluðu orðum fullur
stolts á verkið Lína.Net sem er
glæsilegt handofið net. „Samt er sá
þráður sem við lögðum upp með í
upphafi alveg óslitinn, þ.e. að boða
ástina og erum við sífellt að skoða
nýjar hliðar á ástinni. Ekki síst ást-
ina á myndlistinni.“
En hvers konar framtíð blasir nú
við Gjörningaklúbbnum?
„Við erum farnar að sjá mikinn
árangur þeirrar vinnu sem við höf-
um lagt í myndlistina, og erum í
raun þakklátar fyrir hversu vel
gengur miðað við hversu erfiður
myndlistarheimurinn hér heima er
að mörgu leyti. Nú í janúar og febr-
úar erum við t.d. á leið til Glasgow
þar sem við dveljum í vinnustofu til
að vinna að bókinni með Francis,“
segir Jóní. „Síðan munum við taka
þátt í ýmsum sýningarverkefnum á
árinu, m.a í Kanda, á Spáni og í
Danmörku og erum að vinna að
stuttmynd. Annars veit maður aldr-
ei hvað getur komið upp á næst.
Finnlandsförin leiddi okkur til
Skotlands og samstarfsins við
Francis McKee. Svoleiðis gengur
þetta fyrir sig, og er okkar mark-
mið fyrst og fremst það að leggja
okkur fram í því sem við erum að
gera,“ segir Sigrún að lokum.
Ástin á myndlistinni
Gjörningaklúbburinn
hefur opnað sýningu í
Galleríi Hlemmi sem
er afrakstur dvalar
meðlimanna meðal
íkorna, froska og refa
í gestavinnustofu í
Finnlandi. Heiða
Jóhannsdóttir forvitn-
aðist um ævintýri
þeirra undanfarna og
komandi mánuði.
heida@mbl.is
Gjörningaklúbburinn með töfrahatta á höfði. Refurinn Gestur, hin sí-
gilda lúmska ævintýrapersóna, er laumulegur í bakgrunni.
Morgunblaðið/Þorkell
ÍSLENSKA tríóið er stofnað
1998 í New York af Nínu Margréti
Grímsdóttur, Sigurbirni Bernharð-
ssyni og Sigurði Bjarka Gunnars-
syni en öll hafa þau stundað nám í
Bandaríkjunum og þegar í upphafi
starfsferils síns vakið athygli,
heima og erlendis, fyrir afburða
góðan hljóðfæraleik.
Tónleikar Íslenska tríósins í
Salnum sl. fimmtudagskvöld hófust
á „Geister“ tríóinu, op. 70, nr. 1 í D-
dúr, eftir Beethoven. Nafngiftin er
til komin vegna dapurleika og dul-
úðar miðkaflans, sem er mikilvæg-
asti þáttur verksins og meðal þess
svartsýnasta sem Beethoven ritaði
á hinu svonefnda miðskeiði sköp-
unarferlis síns. Á móti depurð mið-
kaflans er sá fyrsti kraftmikill og
lokakaflinn slær á alla depurð með
glaðlegu tónmáli. Þá er það sér-
stakt, að verkið er aðeins í þremur
köflum en venjan var að skersó
fylgdi með sams konar kammer-
verkum, en fyrir mikilleik miðkafl-
ans gæti höfundi hafa þótt skersói
ofaukið. Fyrsti kaflinn var glæsi-
lega fluttur en heldur var píanóið
hljómfrekt í sterku tónhendingun-
um, einkum á móti sellóinu, sem lék
oftast á fínlegri nótunum. Hægi
kaflinn hefði mátt vera ívið hægari
og það hefði mátt leggja meiri
áherslu á dulúðina, til að skapa
sterkari andstæður við kraftinn í
fyrsta kaflanum og glettnina og
fjörið í lokakaflanum.
Annað verk tónleikanna var tríó
nr. 1 eftir Atla Heimi Sveinsson.
Verkið er í fimm köflum og voru
fjórir fyrstu samdir 1985 en endur-
samdir 2001 ásamt því að bætt var
við fimmta kaflanum. Þetta snjalla
verk er ákaflega vel samið og
skemmtilegt en nokkur munur er á
fyrri köflunum og þeim síðasta, sem
er tilþrifamestur. Íslenska tríóið lék
verkið afburða vel og sérstaklega af
mikilli nákvæmni, því skiptingar á
milli hljóðfæra eru oft snöggar og
krefjandi í hryn og tónblæ.
Lokaverk tónleikanna var fyrsta
tríóið (op. 8 í B-dúr) sem Brahms
gaf út og er það í raun fyrsta
kammerverk hans, því fyrir utan
þetta tríó voru fyrstu tíu ópusarnir
píanóverk og sönglög. Serenaðan,
op. 11, er fyrsta hljómsveitarverkið
eftir Brahms. Það er vitað að
Brahms gerði margar atlögur að
ýmsum gerðum verka en það eru
útgefnu verkin, sem eftir þær til-
raunir standa eftir og skipta máli.
Brahms endursamdi þetta tríó og
gerði verulegar breytingar á því en
lét skersóið, annan kaflann, standa
nær óbreyttan, enda sá kafli ein-
staklega skemmtilegur. Lokakafl-
inn er undir það síðasta mjög kraft-
mikill og „orkestral“ í rithætti.
Verkið var mjög fallega flutt og
samspilið einstaklega fallega mótað.
Nína Margrét er frábær píanisti
og hefur á valdi sínu mjög vítt
styrkleikasvið og það glitraði oft af
leik hennar í veiku köflunum. Sig-
urbjörn hefur þegar dregið sér
mikla reynslu og fór fyrir í mótun
tónhendinga, bæði í hraða og blæ.
Sigurður Bjarki er sérlega efnileg-
ur sellisti og átti oft áhrifaríkar
byrjanir og hlut að einstaklega fal-
legu samspili. Sé fjallað um Ís-
lenska tríóið sem heild, er hér á
ferðinni glæsilegur samleikshópur.
Saga kammertónlistar á Íslandi
spannar fá árin og fáum hópum tek-
ist að halda út allan tímann. Ef
þessu unga tónlistarfólki verður
gefið að vinna saman, vildi ég að
mér væri gefin sú gjöf, að fá að
hlýða á leik þeirra eftir svo sem
tuttugu ár, þegar tíminn hefur
spunnið í handtak þeirra dýpt og
skilning á þeim skáldskap sem hvað
fegurð snertir stendur næst guð-
legum mikilleik.
Eftir tuttugu ár
TÓNLIST
Salurinn
Íslenska tríóið flutti verk eftir Beethov-
en, Brahms og Atla Heimi Sveinsson.
Fimmtudagurinn 20. desember, 2001.
KAMMERTÓNLIST
Jón Ásgeirsson