Morgunblaðið - 22.12.2001, Síða 45
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2001 45
Ska
ta Skata
Þorláksmessuskata
Hnoðmör,
hamsar,
hangiflot.
Hákarl,
harðfiskur,
stór rækja,
hörpuskel.
Opið laugardag og sunnudag frá kl. 8.00 - 18.30.
Hjá okkur færðu ekta vestfirska skötu, þykka, þunna,
sterka, milda, saltaða og ósaltaða.
Verið vandlát, það erum við.
FISKBÚÐIN HAFBERG
Gnoðarvogi 44, sími 588 8686
Jólahumarinn kominn
LÚÐVÍK Geirsson,
bæjarfulltrúi Samfylk-
ingarinnar í Hafnar-
firði, fer mikinn í grein
í Morgunblaðinu síð-
astliðinn miðvikudag
og býsnast yfir skuld-
um Hafnarfjarðarbæj-
ar.
Ætla má af lestri
greinarinnar að allt sé í
kaldakoli hjá bæjar-
sjóði. Því fer hins vegar
víðs fjarri.
Kjarni málsins er sá
að þegar núverandi
meirihluti Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknar-
flokks tók við stjórn
bæjarins námu skuldirnar tæpum
fimm milljörðum króna. Sýnu alvar-
legri var þó sú staðreynd að þá átti
eftir að einsetja alla grunnskóla bæj-
arins og skortur á leikskólaplássum
var hvergi meiri á öllu höfuðborg-
arsvæðinu. Við blöstu nauðsynlegar
framkvæmdir upp á um fimm millj-
arða króna við grunnskóla og leik-
skóla. Hafnarfjörður var því hrein-
lega að verða að annars flokks
sveitarfélagi.
Frá árinu 1998 hafa framkvæmdir
og framfarir í Hafnarfirði verið meiri
en nokkru sinni í sögu kaupstaðar-
ins. Í skólamálum hefur verið unnið
við fimm grunnskólabyggingar, m.a.
reistur nýr grunnskóli í Áslandi og
verið er að reisa nýja Lækjarskóla.
Þá hafa verið reistir tveir nýir leik-
skólar, sá þriðji tvöfaldaður og enn
er verið að reisa nýjan leikskóla – nú
á Hörðuvöllum. Einnig var reist ný
íþróttamiðstöð Hauka á Ásvöllum og
í byggingu er glæsileg fimleikahöll
fyrir Bjarkirnar, nýtt bókasafn með
miðstöð upplýsingatækni er nú að
verða tilbúið, áhaldahúsinu var bú-
inn nýr og veglegur stakkur og heiti
breytt í Þjónustumiðstöð Hafnar-
fjarðarbæjar til samræmis við aukn-
ar áherslur varðandi þjónustu við
bæjarbúa og ný slökkvistöð er í
byggingu svo eitthvað sé nefnt.
Það er langur vegur frá að allar
þessar byggingar hafi verið reistar
út á krít. Helmingur skuldaaukingar
bæjarsjóðs á kjörtímabilinu eða um
tveir milljarðar króna er vegna geng-
is- og verðbreytinga. Um slíkt er
ekki að fást – þær breytingar ganga
yfir stofnanir og fyrirtæki hvar sem
menn standa í stjórnmálaflokkum og
barnalegt að halda öðru fram.
Bæjaryfirvöld í
Hafnarfirði hafa gjör-
breytt vinnubrögðum
við gerð fjárhagsáætl-
ana og að fylgja þeim
eftir. Fjárhagsáætlanir
eru gerðar á grundvelli
langtímaáætlana og í
samningum um einka-
framkvæmd og aðra
þjónustustarfsemi eru
fjárhæðir fastsettar og
ekki hætta á umfram-
útgjöldum eða bak-
reikningum. Fjármálin
eru því fyrirsjáanleg,
sem er grundvallarat-
riði í allri nútímalegri
fjármálastjórn.
Flest áform í fimm ára ramma-
fjárhagsáætlun bæjarsjóðs hafa náð
fram að ganga þó svo að í nokkrum
tilvikum hafi þau náð fram síðar en
áætlað var í upphafi.
Hafnarfjarðarbær er það bæjar-
félag á Íslandi sem er í hvað mestri
sókn. Núverandi meirihluta hefur
þrátt fyrir miklar framkvæmdir tek-
ist að byggja upp trausta fjármála-
stjórn og efla um leið hag og velsæld
bæjarbúa svo um munar. Á árinu
2002 verður í fyrsta sinn um langt
skeið tekjuafgangur hjá bæjarsjóði
sem nýttur verður til að styrkja fjár-
hagsstöðu bæjarsjóðs og greiða nið-
ur skuldir. Þetta eru staðreyndir
málsins.
Traustatak á
fjármálum Hafn-
arfjarðarbæjar
Magnús
Gunnarsson
Höfundur er bæjarstjóri.
Fjárhagur
Framkvæmdir og fram-
farir í Hafnarfirði, segir
Magnús Gunnarsson,
hafa verið meiri en
nokkru sinni í sögu
kaupstaðarins.
Síbyljuáróðrinum og
fullyrðingum virkjun-
arsinna um hundruð
starfa og milljarða út-
flutningsverðmæti,
verði af byggingu
Kárahnjúkavirkjunar
og Reyðaráls, fylgir
eins og allir vita aldrei
neinn rökstuðningur,
byrjuðu í 10–20 millj-
arða útflutningsverð-
mætum, eru núna í 50–
60 milljörðum og verða
trúlega með sama
áframhaldi komnir í
hundrað milljarða um
mitt næsta ár. Sýnist
engu máli skipta í þess-
um rakalausa áróðursákafa þótt
framkvæmdakostnaður hafi stór-
hækkað sl. 3–4 ár, álverð lækkað og
meðalverð þess sl. 10 ár sé langt und-
ir því verði sem nauðsynlegt er til
reksturs Kárahnjúkavirkjunar og
Reyðaráls, enda aldrei reynt að sýna
þjóðinni að tekjurnar af „milljarða-
verðmætunum“ séu meiri en kostn-
aðurinn við þau.
Þá sem harðast berjast fyrir Kára-
hnjúkavirkjun skortir öll rök fyrir
þeirri framkvæmd, helstu „rök“
margra áköfustu virkjunar- og ál-
verssinna, eru að hóta niðurbroti
mannlífs á Austurlandi og landflótta.
Það á að halda áfram að telja þjóðinni
trú um að álframleiðsla og orkufram-
leiðsla til hennar sé ekki háð alþjóð-
legu framboði og eftirspurn, um þá
framleiðslu gildi víst eitthvað sem
virkjunar- og álverssinnar kalla „sér-
íslenskar aðstæður“.
Sem væru þá þær helstar að
hvergi í heiminum er stóriðju (Reyð-
arál) boðin orka á verði sem er undir
framleiðslukostnaðarverði og ekkert
tillit tekið til þess að það landsvæði
sem áætlað er að eyðileggja, ásamt
ám og fljótum, er hluti af þeirri nátt-
úru sem hefur fært þjóðinni hundruð
milljarða í tekjur af erlendum ferða-
mönnum, vegna öflugrar ferðaþjón-
ustu.
Nú eru um 25 álver í smíðum eða á
hönnunarstigi víða um heim auk
stöðugra endurbóta á eldri álverum,
varla minnkar framboð á áli við það,
þau munu flest fá orku frá orkuver-
um sem eru knúin af jarðefnaelds-
neyti.
Þess vegna er sífellt tal virkjunar-
sinna um að mengunarlausa íslenska
orkan (Kárahnjúkav.) sé svo mikil-
væg, skipti alveg gríðarlegu máli,
fyrir mengunarvarnir á heimsvísu
ekkert annað en ómerkilegt áróð-
ursbragð. Deilurnar um Kára-
hnjúkavirkjun snúast fyrst og fremst
um hvar hagkvæmast er að virkja,
þegar litið er til allra þátta kostnaðar
og umhverfisskaða.
Þó margvísleg nátt-
úruspjöll hafi verið
unnin vegna virkjana
er það engin afsökun
fyrir enn grimmdar-
legri og óþörfum nátt-
úruspjöllum annars
staðar á landinu.
Flestir Íslendingar
hafa áhyggjur af hnign-
un atvinnulífs á lands-
byggðinni og fólks-
fækkun þar. Reyk-
víkingar ekki síður en
aðrir. Enginn hefur
sagt að Austfirðingar
séu ekki fólk. Útúr-
snúningur og rang-
færslur á orðum þeirra sem hafa lýst
andstöðu við Kárahnjúkavirkjun
þjóna engum tilgangi. Engin þjóð
framleiðir jafnmikið af mengunar-
lausri orku fyrir stóriðju á hvern íbúa
og Íslendingar, á því sviði hafa þeir
nú þegar staðið skil á sínum hlut til
heimsbyggðarinnar vegna mengun-
arvarna og vel það.
Það hlýtur svo að vera matsatriði
að vandlega athuguðu máli hvort og
hvenær eigi að auka þann hlut og
m.a. að því tilskildu að sú aukning
styrki íslenskt efnahagslíf.
Ef hægt er að treysta áætlunum
Landsvirkjunar frá árinu 1994 um
byggingarkostnað Kárahnjúkavirkj-
unar og þess hluta Fljótsdalsvirkj-
unar sem henni á nú að fylgja væri
byggingarkostnaður Kárahnjúka-
virkjunar 90–100 milljarðar en síðan
1994 hefur byggingarvísitala hækkað
um 34%, Bandaríkjadollar kostaði þá
67 kr. en hefur nú hækkað um 50%.
Er þá trúverðugt að það geti stað-
ist að kostnaður við Kárahnjúka-
virkjun sé 100 milljarðar, eins og
stjórn Landsvirkjunar heldur stöð-
ugt fram, hafi ekkert hækkað á sjö
árum, hvað þá þegar haft er í huga að
framkvæmdir, ef af verður, verða
ekki komnar í fullan gang fyrr en ár-
ið 2003 og taka þrjú til fjögur ár?
Fyrir nokkrum árum hafði svonefnd-
ur Atlantsálshópur hug á að byggja
álver á Keilisnesi, þær hugmyndir
gengu ekki eftir, forsvarsmenn Atl-
antsáls sögðu ástæðuna vera þá að
þeir hefðu ekki trú á því að álverð
yrði til frambúðar nógu hátt, 1.700–
1.800 dollarar á tonn að meðaltali, til
þess að standa undir byggingar- og
rekstrarkostnaði og viðunandi arð-
semi. Þar fóru augsýnilega hrein-
skilnir menn og hreinskiptnir. Fram-
leiðslukostnaður á hvert tonn áls var
þá talinn vera um 1.450–1.550 doll-
arar, ekki hefur orðið stórbreyting á
síðan. „Sérfræðingar“ Landsvirkjun-
ar halda því nú fram að 1.500 dollara
söluverð á tonn sé nægjanlegt verð
fyrir rekstur Kárahnjúkavirkjunar
og Reyðaráls og skili að þeirra mati
frábærri arðsemi.
Álverð er núna um 1.250 dollarar á
tonn, væri lægra ef ekki hefði komið
til minna framboð á áli í Bandaríkj-
unum vegna tímabundins orku-
skorts.
Það vekur sérstaka athygli
margra þegar því er haldið fram að
fjárfestingu í álveri fylgi engin
áhætta, hún sé örugg gróðalind!
Freistandi fyrir lífeyrissjóðina, eða
hvað?
Einhver af okkar ágætu fjölmiðl-
um ætti að upplýsa þjóðina um með-
alsöluverð áls sl. tíu ár og verð ork-
unnar til álveranna frá Landsvirkjun
á sama tíma. Það ætti að vera ljóst
þeim sem kynna sér það mál, að það
er skynsamlegast, áhættuminnst
fyrir þjóðina, ef hún vill auka orku-
sölu til stóriðju (sem telja má nokkuð
víst að hún vilji, meirihlutinn), að
hlúa að þeim álverksmiðjum sem nú
starfa hér og hafa hug á að auka sína
framleiðslu, sjá þeim fyrir orku á
verði sem gerir þeim kleift að stand-
ast samkeppni, því það er langkostn-
aðarminnst svo nemur tugum, jafn-
vel hundruðum, milljarða.
Þjóðin á að krefjast þess að sýnt sé
óyggjandi að aðrir kostir séu betri.
Til þess að mæta aukinni orkuþörf
þeirra ætti að auka orkuvinnslu jarð-
hitavirkjana auk nýrra Þjórsárvirkj-
ana, vegna hagkvæmni þeirra, þær
valda og minnstum náttúruspjöllum.
Landsvirkjun og aðrir orkuframleið-
endur þurfa auðvitað að fá viðunandi
verð fyrir orkuna. Að ljúka byggingu
Þjórsárvirkjana ætti að vera for-
gangsverkefni LV.
Er fjárhagsstaða Landsvirkjunar
(þjóðarinnar) svo góð að ástæða sé til
þess að bæta við skuldum, svo nemur
hundruðum milljarða, koma þjóðar-
skuldum vel yfir þúsund milljarða,
milljón milljónir, vegna óþarfrar
virkjunar, skuldir sem almennir
orkukaupendur þurfa að borga með
hærra orkuverði?
Megi komandi vetur, fyrsti vetur
21. aldar, verða landi og þjóð til far-
sældar.
Raunsýn eða tálsýn?
Hafsteinn
Hjaltason
Kárahnjúkavirkjun
Þjóðin á að krefjast
þess, segir Hafsteinn
Hjaltason, að sýnt sé
óyggjandi að aðrir kost-
ir séu betri.
Höfundur er vélfræðingur.
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Silhouette